لە بری پێشەکی، چەند قسەیەک
پێش ئەوەی “شەونامە، بە تامی ڕۆشنایی” بنووسم، پێشتر دوو کاری شیعریم لەسەر “شەو” کردووە؛ لە ڕوانگەی مرۆڤەوە بۆ دونیای سوننەتیی و مۆدێرنە، کە لە دەوری بابەتی فەلەک و گەردووندا دەسووڕێتەوە. کە: کاری یەکەم: “شەو و خولانەوە، بە دەروی پرسیاردا” و، کاری دووەمیش: “دونیای گەردوون” بووە. کە ئەوەشیان کاری سێیەممە لە بارەی شەو و قووڵاییی خۆیەوە، وەک شیعر لە بابەتی گەردوونییەوە. “کە شەونامە، بە تامی ڕۆشنایی، جودایە لە پڕۆژەکانی ئەفریقانامە و زەمیننامە و ئەمریکانامە بە تامی شیعر، کە چەند پڕۆژەیەکی دیکە ماون، لە ئاییندەدا تەواو دەبن.” ئەوەی ویستومە لێرەدا و، چی لە دوو کارەکەی پێشتریشمدا، شیعر لە خودێتیی مرۆڤەوە بگوازمەوە بۆ خودێتیی چەمک؛ بە واتایەکی دی، چیدی شیعر وشە نەکاتە کەرەستەی خۆی بۆ کایەی مرۆڤ، بەڵکوو ئێستەیەک لەسەر وشە بکات و، خودی شیعر لە قووڵاییی ئەو وشەدا بگیرسێتەوە کە خزمەتێکی زۆری دونیای شیعر و شاعیرانی کردووە. مرۆڤ و وشە، مرۆڤ و شەو، وەک دوو چەمکی هاوسەنگیی لە کایەی گەردوونیدا بمێننەوە، نەک دونیای گەردوون بۆ وسیتێکی چرکەساتی دڵی شاعیر بخرێتە نێو دوو دێڕە شیعرەوە و، وەک میوان حزووری هەبێت.
شەو، وەک دڵنەوایییەک بۆ غەمی شاعیر، هەوێنی شیعر بێت. پرسیار ئەوە نییە لێرەدا لە بارەی شیعری کەسەوە بدوێم، کە دەبێت لە چەمکێکدا قووڵ ببنەوە؛ بەڵکوو ئەوە بۆ خوێندنەوەیەکی قووڵی ڕەخنەگران بە جێدێڵم. ئەوەی من گەرەکمە لێرەدا بە کورتی بیڵێم: هاوسەنگییەک بۆ وشە بگێڕمەوە و، چیدی وشە لە خودێتیی مرۆڤدا قەتیس نەکرێتەوە. قووڵبوونەوە لە شەو، یان تەنیایی چەکچەکیلەیەک، سەفەرکردن بە نێو جیهاندا یان چوونە نێو جیهان، بچووک نەکرێتەوە بۆ خودێتیی “من و تۆ و ئێمە”، بەڵکوو کارکردن لەسەر خودی شەو یان گەردوون وەک ڕووبەری گشتیی یان ئەستێرە یان هەر هەسارەیەکی دی و، بگرە گەمەی مەیموون و، ڕوانین لە گیاندار و، جوانی ڕووەک و، ڕامان لە باڵندە، تا دوایی… لە ڕووبەرێکی گشتییدا خۆی وەک خۆی بناسرێت و، خۆی لە کایەی شیعریدا وەک خۆی بەشدار بێت، نەک ببنە کەرەستەیەکی شیعری بۆ خودێتیی شاعیر. لێرەدا بە پێویستی نازانم لەمەڕ “شەونامە، بە تامی ڕۆشنایی”، قسەیەکی وەهای لە بارەوە بکەم و، وەها بپەیڤم کە ئاخۆ ئامانجم لەوەدا چی بێت، بەڵکو بۆ خوێنەر بە جێیدێڵم و، خۆی لە قووڵاییدا بە ئامانجی ئەو شیعرە بگات، کە ئاخۆ ویستومە شیعر لە فەزایەکی دیدا کار بکات؟
ئیدی ئەوکات ڕەنگیشە دەیان کەس بچنە نێو قووڵاییی شەوەوە و، دەیان کەسیش بەرپەرچی ئەو ڕامانەی من، بۆ شەو بدەنەوە؛ کە بۆ دەڵێم: “شەو ڕۆشنە و تاریک نییە”. ئیدی نەهاتووم میتافیزیکییانە یان فەلەکناسییانە یان فەلسەفییانە شیی بکەمەوە، بەڵکوو ویستومە شیعر دەگەڵ گەردووندا بدوێت و، ڕۆشناییی خۆی شی بکاتەوە. هەڵبەت دوای ئەم کارەشم، جارێکی دی و، لە کاتێکی دیکەدا… دەچمەوە نێو یەکێ لەو فەزا شیعریانە و، لەو بارەیەوە کاری دیکەی تێدا دەکەم، کە دواجار کۆی ئەم کارە شیعرییانەم، وەک پڕۆژەیەکی شیعری دونیای گەردوونی کۆ دەکەمەوە. لە ئێستاشەوە دەمەوێت بڵێم: خودا یار بێت، بە نێوی “گەردووننامە”، لە کتێبێکدا دێتە بەرهەم.