سەبارەت بە دواهەمین فوكۆ و دواهەمین دەسگوتارەكانی لە كۆلیژ دو فرانس.
“ئەوە دەسەڵات نییە،بەڵكو سوژەیە، كە تێمی گشتی توێژینەوەكانم پێك دێنێت”
میشێل فوكۆ.
LA PROBLEMALTIQUE ENTRE SUJET ET VERITE
دەكرێت كۆی كارەكانی میشێل فوكۆ بەو شێوەیە وەربگیرێت كە (هەوڵدانێكە بۆ تێگەیشتن لەوەی بە چ شێوازێك سوژە خۆی فۆرمیلە دەكات، نەك لە پەردەهەڵماڵینی لە سەر جەوهەری خۆی، بەڵكوئەو میكانیزمانەی كە دروستی دەكەن و پێكیدێنن. ( فریدیریك گرۆ) گەورە فوكۆناسی فەرەنسی. لە پاش ساڵانی هەشتاكان، میشێل فوكۆ كۆی كارەكانی چڕكردبووەوە لە ئیشكالێتی مێژووییانەی پەیوەندیییەكانی نێوان سوژە و حەقیقەت La problematique historique des relation entre sujet et verite ).بەكارهێنان و بەكارخستنی كۆمەڵێك چەمك لەوانە (حوكومداری “هونەری حكومەتداریكردنی زیندووان)، “گرنگی و بەتەنگەوە هاتنی خۆ”، “حوكمكردنی خۆ و ئەوانیدیكە”، ئازایەتی و دلێری حەقیقەت”، پاریزیا و ڕاشكاوی”, وەك ئیتیكێكی حەقیقەت، بەرگریییە نوێیەكانی سوژە”، تەكنیكەكانی خۆ “سوژە”….وە چەندین چەمكی تر كە لە میانەی گەڕانەوەی بۆ گرێك و میراتی پێش كریستیانیزم وەك میراتێك بۆ بەتەنگەوەهاتنی خۆو خەڵكی و ئەوانی تریش. بەم مانایە لەپاش ساڵی 1980 بەیەكلاكراوەیی، ئێمە مێژوویەكی دیكەمان هەیە لەپەیوەندی نێوان سوبژێكتیڤیتێ و هەقیقەت: ئەمەش لەلایەكەوە تەریككردن و دەستبەرداربونی بوو لەو ئیدیایەی كە؛ سوژە بەرهەمهاتو و ملكەچە بۆ دیسپۆزیتیڤەكانی”كۆ دەزگاكانی مەعریفەو-دەسەڵات.dispositifs de savoir-pouvoir).ئالێرە بەدواوە بۆ فوكۆ كاركردن زیاتر چڕبونەوە بوو لە شیكارو شیكردنەوەی كردەو ئەكتەكانی هەقیقەت، دەركەوتن و مانێفستبوونەكانی بەو شێوازو فۆرمەی كەسوژە دەتوانێت خۆی بخولقێنێت، خۆی ـ دامەزرێنێت، لەنێوان و سەبارەت بەم ئەكتانەی هەقیقەت لە بارەی خۆیەوە.Sur soi).
ئا لێرەوەو لەمەولا هەقیقەت وەك تێرمێكی ئیپیستیمۆلۆژی وەرنەگیراوە، وەكو چۆن مەعریفەش وەرنەگیراوە connaissance) ،بەڵكو وەك تێرمێكی گۆڕین و خۆگۆڕین و گۆڕدراو: شیكارو شیكردنەوەكان لێرەوە وەستان و هەڵوەستەكردن بوو لەبارەی ئەو شێواز و فۆرمانەی كە لە ڕێگەیانەوە سوژە خۆی دروست دەكات،سوژە خۆی دەخولقێنێت و خۆی دادەمەزرێنێت لە پاش،یان لەو دەرچون و لەو پەیوەندییانەی كە لەگەڵ حەقیقەت دروستیكردبوون، ئەو شێوازەی كە ئەم هەقیقەتە دەبێت بەكارتێكەرو كاریگەریەك لەسەر سوبژێكتیڤاسیۆنەكەی. ئەم جێگۆركێیە یان ئەم شوێنگۆڕكێیە بەشێوەیەكی بنەڕەتی و بنەمایی جەختكردنەوەو پێداگیری بوونە لە تێگەیشتن لەو پێشەكییە ئێشكالیەت و کێشەبەندیە ڕۆحیەی لەهێرمێنیوتیكی سوژەدا هەیە،L’hermenutique du sujet ) .
كۆرسەكانی ساڵی 1982 ی (میشێل فوكۆ) لە (كۆلێژ دو فرانس) بەم مانایە وەرچەرخانێكی یەكلاكەرەوە بوو لە فیكرو بیركردنەوەی فوكۆدا: لەپاش ئەم كۆرسانە شوێن وجێگەیەكی سەرەكی و بنەڕەتی تایبەت كرد بە ئەزمون وئەزمونكردنێك، كە گرێدان و پێكەوە بەستنی گوڕینەكانی سوژەو و خۆ گۆڕینەكانی سوژە بوو، لەگەڵ ئەوەی دەروازەیەك بوو بۆ هەقیقەت. لەم پەیپێبردن و دەرككردنەدا هەقیقەت فاسد وساختەو وێرانبووە، هەقیقەت لە كاركەوتوو وبەسەرچووە،La verite est alteration, .ئەو ئەزمون وئەزمونكردنەیە كەتێیدا ئێمە پێویستە كۆی بوونمان بگۆڕین بۆ گەیشتن بەڕاست و دروست، ئەوەی لەم گۆڕان و خۆگۆڕینەماندا مۆڵەتمان پێدەدات بە شێوەیەكی دیكە بیر بكەینەوە. هەموو ئەمەش پرۆبلیماتیك وئیشكالێتی ڕۆحیانێتی و پەیوەندیبوونییەتی بە فەلسەفەوە كە كراوەو وازە. سەرلەنوێ دیاریكردنەوەو پێناسەكردنەوەی وەك (ئەزمونێكی خۆ گۆڕینە) گۆڕانكاری لەخۆدا بەرانبەر ئەزمون و تاقیكردنەوەی هەقیقەت.
ئەگەر كۆرسی ساڵی 1982 لە ناو دڵی وەرچەرخانێكی بنچینەییدا خۆی ببینێتەوە، ئەمەش لەمیانەی پێشچاوخستن و پێشنیازكردنی پرس و پرسیاری پەیوەندیەكانی نێوان سوژەو حەقیقەت، ئەمە لە هەمان كاتدا ئەو شتەیە كە وەها لەفوكۆ دەكات و هەلی ئەوەی بۆدەڕەخستێنێت، یان مۆڵەتی ئەوەی پێدەدات بەشێوازێكی نوێ و تازە قسەوباس لە دۆخ و ئەتمۆسفێری پرسی بەرگری بكات.La question de la resistance). بێگومان بەپشتبەستن و چوونەوە نێو ئەو لێكۆڵینەوەو توێژینەوە لەسەر (پراکتیكە كلاسیك وكۆنەكانی خۆ “سوژە”) هەروەها پەیوەندی پێكەوەلكێنراو و پێكەوە پەیوەست بوون لە ناوەوەی ئەم پراکتیكانەی نێوان سوژەو هەقیقەتدا.
وا دەكەوتەوە بۆ فوكۆ كە ئەلتێرناتیڤێكی دیكەتیڤاسیۆن بەرچاوبخات و بیهێنێتە كایەوە، جیاواز لەوەی لە سەردەمی مەسیحیەت و كریسیتانیزمەوە سوژەی مۆَدێرنی لێ پێكهاتووەو خوڵقاندویەتی. لەمیانەی لێكۆڵینەوە و لەسەروبەندی سەرقاڵبوون و توێژینەوەی ئەم پراتیكانەی سوژە وخۆ، فوكۆ ئەوەی بەهەندگرتبوو، ئەوەی بەلاوە گرنگ بوو كە؛ سوژە دەتوانێت خۆی پێكبهێنێت و خۆی بخولقێنێت لەڕێگەی ئەو تەكنیكانەوە كەسوژە ئەزمونی تایبەتی خۆی دادەڕێژێتەوە! داڕشتنەوەیەكی سوژە لەناو ئەو بنەماو بنچینانەی حەقیقەت كەژیانی پێكەوەئاوێزان كردووە، لكاندویەتی پێوەی. لەم ڕێگەیەوە (فوكۆ) گەڕاوە بۆ جیاكردنەوەو لێككردنەوەی (بەرگرییەكی خولخواردوو) و (خولگە بەستوو) لەبەرانبەر (ڕەخنەكردن) و (ڕەخنەگرتن لەپراتیكەكانی ملكەچبوون) لەگەڵ (بەرگرییەكی خولخواردوو وچەقبەستوو) لەسەر كاریگەرییە پۆزەتیڤ و بەرهەمهێنەرەكانی سوبژێكتیڤاسیۆن “بەخودبوون” وەك كێشەو خودپێكهێنەرییەك، پێكهاتنێكی خۆ بەخۆی سوژە “خۆ،Souci et autoconstitution du soi”.
وردە وردە (فوكۆ) لە لایەكەوە ئەم شێوازەی بیركردنەوەی لە بەرگری و بەرەنگاربوونەوەیە لەتێرمە پەتیی پەرچەكردارییەكانیدا بەلاوەنا ودەستبەرداری بوو، زیاتر هەوڵدان و خۆماندوكردن لە پێناو جیاكردنەوەی پرسی (سوبژێكتیڤاسیۆن) لە (ملكەچبوون) و ملكەچی. ئەمەش لەپێناو (چڕبوونەوە) و(خۆیەكلاكردنەوە) سەبارەت بە شیمانەو ئیمكانی پراكتێكی داهێنەرانەی خود”خۆ”.
ئەم شێوازە نوێیەی بیركردنەوە لە (بەرگری) بە تێرم تێگەی سوبژێكتیڤاسیۆن، وە لەهەمانكاتدا ڕاهێنان و ڕاكێشانی ڕیفۆرمولەكردن: سەرلەنوێ فۆرمولەكردنەوەی، داڕشتنەوەی ئەو پرس و پرسیارە پێشوییانەی كەدەكەوتنە پێش كۆرسەكانی ساڵانی هەشتاوە، كاتێك فۆرمولەكرابوون لە ناو تێرمەكانی “سیاسەتی هەقیقەت”دا. بەو مانایەی كۆرسی ساڵی 1982 دەبێت بە ڕەگ و ڕیشەی دوو شێوازی بە ئیشكالیكردنی پراتیكەكانی خود: لەلایەكەوە لەناو پەیبردن وهەستكردن بە مێژووی حكومەتداریكردن، هونەری بەڕێوەبردن “La gouvernementalite ، لە لایەكی ترەوە پەیبردن و دەرككردن بە مێوی حەقیقەتی چەقبەستوو ودامەزارو، لەولاشەوە سەبارەت بەپەیوەندی نێوان فەلسەفە و ڕۆحیانەت.
لە میانەی تێهەڵكێشكردنی كۆی پرسی پەیوەندییەكانی نێوان سوژەو حەقیقەت لە ناو پرۆژەكەیدا، وەك ئەو كارە ڕوون و ڕۆشونكراوەو ئاشكرایەی لەسەرەتای هێرمێنوتیكای سوژەدا “L’hermeneutique du sujet” كردبووی. فوكۆ لەهەمان نەخشەو پلاندا دوو ئیشكالێتی گرێدابوو، دوو ئێشكالێت كەزۆر بە ووردی و دیاریكراوی وەهای لێدەكرد وئەو هەولومەرجەی بۆ دەڕەخساند سەبارەت بە بیركردنەوە لە بەرگری Resistance، لە تێرمی سوبڤێكتیڤاسیۆندا. هەروەها لەلایەكەوە لە ڕێگەی شیكردنەوەی پراتیكەكانی خود لە كلاسیك و فەلسەفەی كلاسیكدا، پێویست بوو لەسەری (كایەیەكی نوێی بەئیشكالیكردن) بكاتەوە بۆبیركردنەوە لەپرسی بەرگری لە فۆرمەكانی ملكەچبووندا و لەگەڵ “خواست و ویستی بۆ هونەرێك بۆ (ناملكەچی) ئارەزوومەندانە و خۆویستانە Quete d’un art de l’inservitude volontaire”.ئەمەش لە میانەی دەرخستن و پێشچاوخستنی شیمانەو ئەگەری پەیوەندییەكی لكێنراو و پەیوەندیدار بە خۆو “خودێكی لێهاتوو بە تواناو شیاو بەبەردەوامیدان و بەخشین و پێبەخشینی بەردەوامبوونێكی ئیتیكی پۆزەتیڤ بۆ ملكەچبوونەكانی. لەلایەكی ترەوە خۆكردنەوەو خۆ فراوانكردن بەرانبەر شیمانەو ئەگەری پراتیكێكی فەلسەفی كەپێش بەدۆكترینبونێك، یان بە تێۆرەبوونێك، ببێت بە (شێوازی ژیان )و (ژیانكردن) و ئەزمون و ئەزمونكردنێكی رۆِحی. ئەمەش زۆر بەووردی ئیشكالێتی “پاریزیا La parresia” ڕاشكاوییە كە دەكەوێتە نێوان چوار ڕێیانی ئەم دوو ئیشكالیەتەوە.
تێگەو زاراوەی پاریزیا “ڕاشكاوی و قسە لەڕوویی“، وای لە (فوكۆ) كرد سەرلەنوێ و جارێكیتر هەقیقەت بلكێنێتەوە بە ئیتیكەوە، وە لە هەمانكاتدا ئیتیك ببەستێتەوە بەسیاسەتەوە. لەڕێگەی پاریزیاوە لە ڕاستیدا شێوازێكی نوێی بە ئیشكالیكردنی پەیوەندی نێوان گوتاری ڕاست و گۆڕین و گۆڕانكارییەكانی سوژەی پێشنیازكرد. كاتێك “پێویستە ڕاستی بوترێت لە گەڵ ئازادیدا، وە ڕاشكاوی و قسە لەڕوویی بۆ گرنگیدانێكی ڕاستەقینە و بەتەنگەوەهاتنێكی ڕاستەقینەی خودی خۆی، وە بەپێچەوانەو ئاڵوگۆڕەوە كاركردن سەبارەت بە سوژە و خودی خۆمان لە پێناو بە توانابون و لێهاتویمان لە خۆدەرخستن و بەركەوتنمان بە حەقیقەت”.
ئا لێرە بە دواوە ناكرێت و ناخوازرێت (خۆمان دابهێنین) و (خۆمان بخوڵقێنین) بەوەڵامدانەوەمان لەبەرانبەر ملكەچبوون، بەڵام ئەوەی كەڕاستی دەڵێت لەسەروبەندی پەیوەندیگرتن لەگەڵ هەقیقەتدا، ئەو هەقیقەتەی كە گۆی دەكات، پێویستە لەهەمان كاتدا ببێت بەكەسێكی تر و شیمانەو ئیمكان و ئەگەری ژیانێكی تر بكاتەوە.
ئەوەی كە گرنگە لە میانەی قسەوباسمان لە بارەی پرسی پاریزیاوە، ئەو شتە گرنگەی كە پاریزیا “ڕاشكاوی” لەخۆی دەگرێت لای (دواهەمین فوكۆ) لەبەدووانەكردن و بە دووانەیكردنی كێشەو گرفتی بەرگری، یاخود زیاتر بڵێین كێشەو گرفتی سوبژێكتیڤاسیۆنە لەتێرمەكانی گۆڕان و گۆڕانكاری خودا، لە گۆڕینی سوژەدا لە ڕێگەی هەقیقەتەوە ، بەڵام گۆڕین و گۆڕانكاری خود و سوژە كەپێویستە لە هەمان كاتدا گۆڕین و گۆڕاكاری بێت لە دونیا. ئەم دووانەییە، ئەم دوو ئیشكالێتەی كە دەبێت بە زەمینەو بنەماو بنچینەی بە ئیشكالیكردنی پاریزیا “ڕاشاكاوی و قسە لە ڕوویی”،هیچی تر نییە جگە لە ڕەخنەو ڕەخنەگرتن نەبێت لە “ڕۆشنگەری”، ئەوەی كە فوكۆ لە ساڵانی 1978-1984 زنجیرەیەك تێكستی پێوە تایبەت كردبوو. لەو شێوازو ڕێگەیەی كە فوكۆ بۆ هەر یەكێك لەو دوو چركەساتەی كێشەی ڕەخنەو ڕەخنەگرتن دیارییكردبوو، دەتوانین ئەو لاربونەوەو سەرەو لێژبونەوەیە ببینین كەدەبێت بە بنەماو بنچینەیەكی سەرەكی بەراووردكردن و پێودانگی فرەیی و گرنگی و بە ئەرزشگرتنی چەمكی “پاریزیا parresia ” ڕاشكاوی.
فوكۆ لە یەكێك لە كۆرسەكانیدا لە ساڵی 1982 لە كۆلێژ دو فرانس خۆی ڕادەوەستێنێت، خۆی بە پرسیار دێنێت سەبارەت بە مێژوییبوونی پێكهاتن و دروستبوونی فەلسەفیانەی سوژە لە میانەی پەیوەندییەكانیدا بە گەمەكانی حەقیقەتەوە، ئەمەش بەهاویشتنی مێژوویی پەیوەندییەكان بە خودی جوڵاوەوە، بەدەرخستن و بەرچاوخستنی ئەوەی؛ كە لەناو مێّژووەكانیاندا بەرهەمهاتوون و دامەزراون، ئەمەش لەڕێگەی ملكەچبوون و هەڵًگرتنی باری گۆڕین وگۆڕانكارییەكان.
(فوكۆ) دەگەڕێت بۆئەوەی ئەو ڕاستییەمان نیشان بدات كە سوژە پەیوەست و پەیوەند نەكراوە بە هەقیقەتەوە لەبەرانبەر، یان لە سایەی ناچاری و پێویستییەكی ترانسیندێنتاڵی، بەڵكو بەو پێودانگەی ئەم پەیوەندییانە لە ڕوی مێژوییەوە خولقێنراو و دروستكراون. جەوهەرێك بوونی نییە،بەڵكو كۆمەڵێك فۆرمی مێوژوییانەی خود و سوژەیە. بەمشێوەیە ئیتر بیر لەسوژە ناكەینەوە لە ناو كۆمەڵێك تێرمی جەوهەری و ئەبەدیدا، بەڵكو لە ناو كۆمەڵێك تێرمی سوژەو خودێكی گۆڕاو و فۆرمیولەبوو d’un soi variable et formel ,).وە كاركردن بۆ دەرخستن و بەیانكردنی (كاتیبون و زمەنیبونی مێژووییانەی سوژە كە دەبێت بۆ ئەمە ئاگامان لە فیگوری سوژە بێت لە ناو فۆرمی قەزایی-مۆراڵیانەیدا،ئەم فۆرمەش لە ڕێگەی ملكەچبوونییەوەوە بۆ یاسا دروستبووە. ئەم پرۆسێسە لەڕێگەی ئۆبژێكتڤاسیۆنی سوژەی مەعریفیەوە خوڵقاوە، لەپێناو دەرخستن و بەیانكردنی شیمانە و گریمانەی دیكەی خوڵقاندن و پێكهێنانی سوژە وەك سوژەیەكی دیاریكراو.
لەڕاستیدا ئەو كاتەی پێش دەسپێكردنی بەهەر كۆرسێك، (فوكۆ) كورتەو پوختەیەكی كورتكراوەی تیۆری لەبارەی شیكارییەكانییەوە دەدا بە گوێگران و ئامادەبووان. لە ساڵانی هەشتاكاندا ئەو هەمیشە پێداگیریی و جەختكەرەوە بووە بۆ لەجێگەی خۆیدانانی لە ناوەوەی ئیشكالێتی مێژوویی پەیوەندییەكانی نێوان سوژەو هەقیقەت. ووردتر لە پێشەوەخستنی لە ناو ژینالۆژیایەكی پراکتیك و چۆنێتی پێكهاتن و دروستبوونی، واتە ئەو ڕێگاو شێوازو میكانیزمانەی كەسوژە خۆی بەرهەمهێناوە هەم لە ناو و هەم لە ڕێگەی حەقیقەتەوە, فوكۆ لە سەرەتای دواهەمین كۆرسیدا “ئازایەتی و دلێریی حەقیقەت ،le courage de la verite گوزارشتی لێدەكرد، ئەمەش سەروبەندی ئەو چركەساتانە بوو كە فوكۆ خەریكی دۆزینەوەی ئەو ڕەوەندە بوو كەلە ڕێگەیەوە كاری لە سەر زاراوەو چەمك و پراتیكی پاریزیا دەكرد.
لە پاش ئیشكالێتی پەیوەندییەكانی نێوان (سوژە و هەقیقەت) كە (فوكۆ) كاری لەسەر دەكرد، شێوەو ئاستێكی یەكێتی دا بە كارەكەی. لە لایەكی تریشەوە ئێمە ئەوە دەبینین كەچۆن فوكۆ زیاتر و زیاتر لە دواهەمین كۆرسەكانی لە (كۆلیّژ دو فرانس) و چاوپێكەوتنەكانی ئارەزووی ئەوەی هەبوو لە ناو دڵ و سێنتەری توێژینەوەكانیدا مێژوییبونی هەقیقەت جێگیربكات،دیارە وەك پنتێكی جێگیرو بەردەوام لە ناو تەواوی بیركردنەوەیدا. سەرباری ئەم یەكێتیە ڕاگەیەنراوە، ئێمە دەتوانین لەو ڕێڕەوەدا تێبینیی ئەوەبكەین، ئەو زۆر بەئاگاییەوە دوو چركەساتی جودا و جیاوازی بیركردنەوەی دیاری بكات:
چركەساتی یەكەم؛ چرکەساتی جەمسەرگیریەكە لەبارەی ئەو فۆرمانەوە كە لە ڕێگەیانەوە سوژەدەتوانێت ببێت بە(بوونێكی ئۆبژێكتیڤی)، بەمانای بوونێكی بە ئۆبژێكتیڤیكراو لەناو گوتارێكدا كەخۆی هەقیقەت لە بارەی خۆیەوە دەڵێت.
چركەساتی دووەم: چرکەساتی بەجەمسەربوونی ئەوكاتەی شێوە و جوڵە گۆڕاو شوێنگۆڕکێیەکان كردووە بەرەو، یان بەئاراستەی ئەو كاریگەرییانەی كەبەرهەمهێنانی گوتارێكی هەقیقەتە لای بەشێكی تاكەكان، بەمانای دەتوانێت (سوبژێكتیڤاسیۆنەكەی) هەبێت. ئەم ئاڵوگۆر و شوێنگۆڕكێیەلەناو فیكری فوكۆدا لەوەرچەرخانێكی یەكلاكەرەوەو بڕیاردەردا وەرگیرا، بەوەی جوڵەو بزاوتێك كە لەڕێگەیەوە شكڵ وشێوازەكە، لێرە بەدواوە ناتوانێت لە ناو كۆمەڵێك فۆرمی پاسیڤی ملكەچبوودا خۆی ببینێتەوە، بەڵكو لەبارەی كۆمەڵێك پراتیكی داهێنەرانەو خوڵقێنەری سوبژێكتیڤاسیۆن.
لێرەوە سوژە بیرلێكراوە نییە وەك بەرهەم و كاریگەری كۆی (دەزگاكانی هەقیقەت) ئەمەش لەناوەوەی كۆمەڵێك گەمەی دیاریكراوی مەعریفە-دەسەڵات،Certains jeux de savoir-pouvoir، دروستكردنی كۆمەڵێك تاك “بە پێودانگی” ،بەڵكو وەهای لێدێت بیرلێكراوە و بێت لەپاش كۆمەڵێك پراكتیك كەسوژە خودی خۆی هەوڵی بۆدەدات. هەر لەڕێگەی ئەم پراکتیكانەوە خۆیدەگۆڕێت و خودی خۆی بەرهەمدێنێت لەناو پەیوەندییەكی دیاریكراو و تایبەت و یەكلاكراوە بەرانبەر حەقیقەت.
بە ڕێیەكی تردا (فوكۆ) لەناو هەمان بەرهەمهێناندا و لە ناو كۆرسی 1984 دوو دڵ نەبوو لەهێڵكاری ونەخشە بۆ جێگۆڕكێیەكی گرنگی دیكە بكێشێت، كەپەیوەندیی بەوەی یەكەمەوە نەبێت. ئەوكاتەی خەریكی لێكۆڵینەوە بوو لە سەر كێشەو گرفتی “پاریزیا” لە ناوەوەی ئەوەی كەناوی نابوو “شیكردنەوەی فۆرمەكانی ئەلیتوریك”،Formes alethugique، ئەوەی كەبوو بەپێشنیازكردنی شیكردنەوەیەكی ئیپستیمۆلۆژیانە. ئەگەر ئەمەی دواتر چڕبوونەوەبێت سەبارەت بەلێكۆڵینەوەی ستراكتور تایبەت ودیاریكراوەكانی ئەو گوتارانەی وەرگیراو و پێدراو وپێبەخشراون بۆ ڕاستی (Vrais) شیكردنەوەی یەكەم یاخود ووردتر بڵێن “تایپێكی ئەكت) و كردارنواندن كە لەڕێگەیەوە سوژە لە میانەی ڕاستی گووتندا، خۆی مانێفستدەكات”. بەواتای ئەو فۆرمانەی (ڕاستی-گوووتن/ Dire-vrai ) تاكەكان خۆیان بەرهەمدێن وخۆیاندروستدەكەن، بەمانای تاكەكان دروستكراون لەڕێگەی ئەوانی دیكەوە، بێگومان وەك سوژە لەچنگكەوتن و بەدەستهێنانی گوتارێكی هەقیقەت. ئاوەها فۆرمێك لە ڕێگەیەوە ئامادە دەبێت و (خۆی ئامادە دەكات) لەچاوانی خۆیی و چاوانی ئەوانی دیكەدا. بەمانای ئەوەی ڕاستی دەڵێت فۆرمێكی دیکەی سوژەی هەقیقەت دەڵێت!