پرسیاری کولتورو پاشەکشەی ئێمە
نیهاد جامی
گریمانەی ئەوە دابنێین هێشتا دەرفەت ماوە بۆ دەست پێکردنەوە، ئەوە گومان نییە هێندەی نائومێدییەکە پەیوەستە بە نەبوونی دەسەڵاتی کولتوری ئێمەوە، بیرکردنەوە لەساڵانی ڕابوردوو لە دەرفەتێک کە لەبەردەمی هەمووماندا بوو، بەڵام پاشەکشەیەکی سەیرمان کرد. ئەوەی بەرپرسیار بوو ئەو ناوەندە فەرهەنگی و کولتوریانەی ناو شاری کەرکوک نەبوون، چونکە هەمووان بەبێ چاوەڕوانی کردنی هیچ بەرامبەریەک کاریان کرد، بەڵام مەترسییەک کە هەمیشە هەستمان پێی دەکرد ئەوە بوو لەپڕ ئەو وزانە بوەستن و نەتوانن بەردەوامی ببەخشن، چونکە چەند مرۆڤێکی چالاک لەپشت کۆی پرۆژە کولتوریەکانەوە بوو. پڕۆژەی کولتوریی پێویستی بە دامەزراوەیی کردنە، هەڵبەت لەو ناوەندانەی ئەوسا هەوڵی ئەوەشدرا، بەداخەوە نەبوونی پشتگیریی و بەگرنگ نەبینینی وایکرد گومانەکانمان ببن بەڕاستی، هێشتا وزەی گەنجان لەشارەکەدا بوونی هەیە و دەیانەوێت داهاتووی کولتوری بنیات بنێن، بەڵام بەم دۆخەی ئێستا تا کوێ ئەو هەنگاوانە بڕ دەکات؟
ئەوە وەک نائومێدی مەبینن، هێندەی بەرەنجامی خوێندنەوەی دۆخی کارکردنمانە لەساڵانی ڕابردوودا، ئێستا بۆ ئەوەی نەکەوینە گریان و نوزانەوە بەسەر ساڵەکانی پێشوو، دۆخەکە هەر چۆن بوو هەرچی توانرا و ئەنجامدرا، هەر ئەوەندە بوو کە کرا، بۆیە لەئێستادا پێویستمان بەوەیە لەسەر ئەو ساتەوەختە هەنووکەییەمان قسە بکەن، دەبێت لە ئێستادا چیبکەین ؟
پرسیارکردن لەئێستا، درککردنە بە ڕاستییەک کە ئەوەی هەبوو کۆتایی هات، پێویستە ئاوا سەیری ئێستا بکەین، وەک سەرەتایەکی نوێی کارکردن، بەبێ ئاگایی کولتوریی هیچ پرۆژەیەک نایەتە بەرهەم، بۆیە پێویستمانە لەو ساتە بەراییەدا مەعریفەی کولتوریی بەرهەم بێنین، لەڕێگەی پەیوەندیکردنەوە بە یەکتریەوە لەڕێی نووسینەوە، تاوەکو بتوانین زەمینەیەکی پتەومان هەبێت بۆ دۆخی کولتوریی داهاتوو، چیتر مەعریفە لەنێوان قسەکردن و نوزانەوە نەهێڵینەوە، بەڵکو قسەکردن بە نووسین بگۆڕین، وەک چۆن پێویستە ئەو هەموو لاوانەوەو حیکاتانەی ڕابوردوو ببەینە دۆخی گومانکردن و کارکردن لەئێستادا.
کێ ئەم ئەرکە لەئەستۆ بگرێت؟
ئەوانەی خەمی کولتوریان هەیە، نەوەک بانگەشە ئایدیۆلۆژیە ساختەکانی ناوەندە سیاسیەکان بانگەشەی بۆ دەکەن، کولتور بە بانگەشە کاری بۆ ناکرێت، خەمی کولتوریی دەبێت کێشەی سەرەکی مرۆڤ بێت، ئەوەش تەنیا ئەوانەی دەیانەوێت بەسەر دنیا بکرێنەوەو شوناس لە فەوتان ڕزگار بکەن، توانای ئەوەیان هەیە ئەو کارە بگرنە ئەستۆی خۆیان.
بە بڕوای ئێمە زەمینەکە هێندە خراپ نییە، هێندەی پێویستی بە پرۆژەی ڕێکخەر هەیە تا دەنگەکان یەکبخات، ئەوەش پێویستی بە نێوەندێکی کولتوریە کە ئۆرگان و ناوەندی چالاکی خۆی هەبێت، لەتەواوی کایە جیاوازەکان کار بکات، خۆی لەهیچ کاییەک نەدزێتەوە بە بیانووی ئەوەی کاری ئەو نیە، ئەو سەرەتایە دەتوانێت دواتر ئیش لەسەر ئەوە بکات، کایە جیاوازەکان بکاتە چەندین پرۆژەی سەربەخۆ تا بتوانن پسپۆریەکان لەو ناوەندە جیابکرێنەوە، ئەوسا چەندین ئۆرگان و کەناڵی کولتوریی جیاواز لە شارەکەدا دەتوانن کاری خۆیان بکەن.
پاشەکشەیەک کە لەساڵانی ڕابوردوو ڕوویدا، تەنیا هێزێکی ڕەخنەیی بە ئێستامان دەبەخشێت، تاوەکو بتوانین ڕەخنەگرتن لەڕابردوو بکەین بە ئامادەبوونی ئێستا وەک بونیادی زەمەنی بۆ کارکردن و کرانەوەمان بەسەر کولتورو چۆنیەتی تێگەیشتن لەکێشەی شوناس و کولتور، لەنێوان کەرکوک وەک و مرۆڤ وەک هاوڵاتی کەرکوکی، ئەوەش زەمینەی خوڵقاندنی کۆمەڵگایەکی مەدەنی بنیات دەنێت، لەسەر پەیوەندیی نێوان هاوڵاتی و شار، کە گرنگترین پایەی کەرکوکە، بەهۆی فرە ئاینی و کولتوریەوە، تاوەکو گوتاری ئایدیۆلۆژی فریومان نەدات و وەک کرانەوەی گروپە کۆمەلایەتیە جیاوازەکان، بۆ ئەوەی بتوانین مامەلەکردنێکی کولتوریی بکەین لەگەڵ دۆخە کولتوریی و مێژوویەکەی شارەکەمان.
نیهاد جامی – فەڕەنسا
