پشیله شێره له به‌رامبه‌ر مشك
به‌ڵام مشكه له به‌رامبه‌ر پڵنگ
كاتێك له ساڵی 1978 گه‌نجێكی ئه‌ڵمانی له‌به‌ره‌به‌یاندا فڕۆكه ئاسایه‌كه‌ی خۆی سنووری هێڵی ئاسمانی ئه‌و كاته‌ی یه‌كیه‌تی سۆفیه‌تی بڕی و چه‌نده‌ها كاژێر به‌ناو ئاسمانی سۆڤیه‌ت به ئاره‌زووی خۆی سوڕایه‌وه بێئه‌وه‌ی سیسته‌می ئاسمانی سۆڤیه‌تی پێشكه‌وتوی ئه‌وكات زه‌فه‌ری پێببات و ئاشكرای بكات. ئه‌مه ئه‌و كاته بوو كه سۆڤیه‌ت ئه‌و كات له گه‌ڵ ڕۆژئاوادا باسی جه‌نگی ئه‌ستێره‌كانی ده‌كرد، كه‌چی ئه‌و گه‌نجه گاڵته‌ی به هه‌موو ئه‌و سیسته‌مه زه‌به‌لاحه فشۆڵه‌ی ئه‌و كاته‌ی كۆمۆنیزمی سۆڤیه‌ت كرد، كه به یه‌كێك له سیسته‌مه به‌رگریه زیندوه‌كانی ئه‌و كاته‌ی جیهان داده‌نرا. ئه‌م هه‌واڵه ڕووسیای توشی گومان كرد، كه چۆن ده‌بێت شته‌كی وه‌ها ڕوویدابێت، هه‌ربۆیه به ناچاری سه‌رۆك داوای كۆبونه‌وه‌ی به په‌له‌ی ئه‌وانه‌ی كرد كه و لێپرسراو بوون له سیسته‌می به‌رگری ئاسمانی سۆڤیه‌تی. به ڕاستی ئابڕووچونێكی گه‌وره بوو بۆ ئه‌و كاته‌ی سۆڤیه‌ت و ته‌نانه‌ت به شكستێكی گه‌وره‌ش له قه‌ڵه‌مدرا، و دواجارله ڕۆژنامه و میدیای جیهانیشدا هه‌ڵایه‌كی گه‌وره‌ی به دوای خۆیدا هێنا.
Vor Gericht musste sich Mathias Rust wegen Verletzung der sowjetischen Staatsgrenze, Verstoßes gegen die internationalen Flugregeln und schweren Rowdytums verantworten
Quelle: picture alliance / AFP/mk
ئێستاش ڤایرۆسی كۆڕۆنا هه‌مان یاری گه‌نجه ئه‌ڵمانیه‌كه دووباره ده‌كاته‌وه، به‌وه‌ی له ڕۆژێكی ساردی زستانی وڵاتی چیندا ڤایرۆسێك سه‌رجه‌م سیسته‌می ته‌ندروستی و زانستی چینی و ته‌نانه‌ت ڕێكخراوی ته‌ندروستی جیهانیشی فشۆڵ كرده‌وه.
كۆرۆنا هه‌مووانی له خه‌وێكی قووڵی غه‌فڵه‌ت وه‌‌ئاگاهێنایه‌وه، به‌وه‌ی سه‌رباری ئه‌و بودجه زه‌به‌لاحه‌ی كه ساڵانه له‌م بواره خه‌رجده‌كرێت، كۆی گشتی پێشكه‌وتنی پزیشكی خسته ژێر گومان و چاودێریه‌وه . سه‌ره‌ڕای ئه‌و پێشكه‌وتنه زه‌به‌لاحه‌ی له بواری پزیشكی و زانستیدا به‌دیهاتووه كه ته‌نانه‌ت زۆرجاریش هه‌واڵی دڵنیایی و به‌خته‌وه‌ریمان ده‌داتێ، ئێستا مرۆڤایه‌تی دۆشداماو ده‌سته‌پاچه ماوه‌ته‌وه.
سیسته‌می پزیشكی خۆی وه‌ك هێركولیس (هه‌رقل) ی پاڵه‌وانی بێوێنه‌ی ئه‌فسوناوی نیشانده‌دا، كه‌چی ئێستا زۆر داماوه به‌رامبه‌ر پێشهاتی نوێ و ڤایرۆسی نوی كه به ئاره‌زووی خۆی یاریمان پێده‌كات. بێمانترین شت له‌م دۆخه‌دا ئه‌وه‌یه لێگه‌رێن با سروشت كاری خۆی بكات ڕاوه‌ستین و چاوه‌ڕێ بكه‌ین تا گه‌رمای هاوین دێت و به‌ڵكو ڤایرۆسه‌كه به گه‌رما له‌ناو بچێ و مایه پووچ بێت. زۆر جێگه‌ی شه‌رمه‌زاریه ڕۆژئاوا حه‌سره‌ت به ئه‌فریقیا بخوازێ كه ڤایرۆسه‌كه له‌به‌ر گه‌رما نایگرێته‌وه. كۆرۆنا به زه‌رده‌خه‌نه‌وه ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێت كه (خلق الانسان ضعیفا) به‌مانای هێشتا مرۆڤ لاوازه به‌رامبه‌ر به سروشت.
