ئەنفال و تایتانیک، بەراوردێکی خێرا لە نێوان تاوانی ئەنفال و کارەساتی تایتانیکدا
عومەر موحەمەد
لە لاپەرە ٤ی ژمارە (٩)ی گۆڤاری ئەنفالستان- ساڵی ٢٠١٢ بابەتێکی (د.ئارام ڕەفعەت) بڵاوکراوەتەوە بە ناونیشانی (هەموومان تاوانبارین) لە ژێر ئەو تایتڵەدا دکتۆر ئارام بەراوردێكی کورت و پوخت و بەهێزی لە نێوان تاوانی ئەنفال و روداوای نقومبوونی کەشتیەکەی تایتانیكدا. کردووە. د. ئارام ڕەفعەت نوسیوێتی: (ئەمرۆ ١٤/٤ یادی ٢٤ ساڵەی تاوانی ئەنفالەو بەیانی ١٥/٤ یادی ١٠٠ ساڵەی تایتانیكە. هەر ئەو دەستپێکە بۆخۆی مایەی هەڵوەستە و لەسەر وەستانە ئاماژەیە بۆ سڕبونی میللەتێکه بەرامبەر کۆمەڵکوژییەک کە دوای ڕزگاربونیشی هێشتا هەر ئامادەی قسەکردن نییە ! ئایا ئەمە چیە زەبری بێدەنگییە یان زمانی بێدەنگی ؟ ئایا ئەم بێدەنگیە خۆی بەدەنگهاتنە یان بێزارە لەقسەکردن ؟ وەک دکتۆر ئارام نوسیوێتی :
لە تاوانی ئەنفالدا ١٨٢٠٠٠ هەزار كەس و لە ڕوودوای تایتانیكیشدا (١٥٠٠) هەزارو پێنج سەد كەس گیانییان لەدەستدا. بەڵام ئەم بێدەنگیە دەربارەی ئەنفال بۆچی لە کاتێکدا ژمارەی قوربانییەكانی ئەنفال ١٢١ سه‌دو بیست و یه‌ك جار بەقەد ژمارەی قوربانییەكانی تایتانیكە! ئەوەی بۆ ئەنفالکراوە لە چاو ئەوەی بۆ تایتانیک کراوە بەهیچ جۆرێک بەراوورد ناکرێن نە لەڕووی یاسایی و نە لەڕووی مرۆیی و نە لە ڕووی هونەری و ڕۆشنبیرییشەوە. باشە بۆچی وا دونیا لەم تراژیدیاو برینەی کورد بێدەنگە ؟ ئەی کورد خۆی بۆ بێدەنگە ؟
با جارێکی تر لەسەر بەراووردکارییەکەی ئارام ڕەفعەت بوەستین و بزانین ئاستی بێدەنگی گەیشتووەتە کوێ ؟
(لە گوگڵدا تەنها نیو ملیۆن جار باسی ئەنفالی كورد كراوە، كەچی ٩٢٢ ملیۆن جار باسی تایتانیك كراوە. واتە تەنها لە تۆڕی ئەنتەرنێتدا تایتانیك ١٨٤٤جار هێندەی ئەنفال ناوی هاتووە، هەر بەیانی ١٥/٤ (٢٠٠) هەزار دۆكومێنت دەربارەی تایتانیك بڵاودەكرێتەوە، بەڵام لەیادی ئەنفالدا ئێمە هیچیمان بۆ ڕای گشتی جیهانی بڵاونەكردەوە. ئەمە لەكاتێكدا ئەنفال تاوانێكە ئامانجی لەناوبردنی نەتەوەیەك بوو، لەلایەن رژێمێكی داگیركەوە، بەڵام تایتانیك تەنها نقومبوونی كەشتییەك بووە بەهۆی هەڵەیەكەوە ڕویداو بەس)
بڕوانە؛ ئەنفالستان ژمارە (٩) ل ٤ -٢٠١٢ – ئارام رفعەت
ئەگەرچی ڕووداوی نقوم بوونی کەشتییەکەی تایتانیک قسەی زۆری لەسەرەو زۆریشی لەبارەوە گوتراوە من بۆخۆم لەگەڵ ئەوانە هاوڕام کەتایتانیک تەنها هەڵەیەکی تەکنیکی نەبوو بەڵکو کێبەرکێی قازانج و شەڕی کۆمپانیاکانی ئەو سەروەختە بووە بەڵام هەر چۆنێک بووە (تاوان بوو یان هەڵە) لەگەڵ ئەنفال بەراوورد ناکرێن لەڕووی تراژیدیا و ژمارەی قوربانییەکانیەوە، بۆیە ئەم دیوەیان فەرامۆشدەکەین و بەراووردێک دەکەین لە نێوان ئەم دوو تراژیدیایە و بێدەنگی لەسەر ئەمیان و بەدەنگهاتن لەسەر ئەویان .. هۆکارەکانی چین ؟ کە تایتانیک ئەوەندە باس دەکرێ و ئەنفال باس ناکرێت .
هەڵوەستەیەک دەربارەی تاوان وکارەسات
لەبەراییدا هەڵوەستەیەک لەمەڕ چەمکی (تاوان و کارەسات) دەکەم و ئەوە ڕوونبکەمەوە، کە بۆچی لەتایتڵەکەدا ئەنفال بە تاوان و تایتانیک بە کارەسات ناویان هاتووە؟ ئایا جیاوازی لە نێوان ئەم دوو چەمکەدا چییە؟
بە بڕوای من جیاوازییان زۆرە چونکە تاوان بکەرو تۆمەتبارو جەلادی هەیە، بەڵام مەرج نییە هۆکاری هەموو کارەساتەکان وەک یەک بن ڕەنگە بکەرەکانی ڕووداوێکی تراژیدی جەلادو تاوانبارنەبن، ڕاستە هەموو تاوانێک کارەساتبارە بەڵام مەرج نییە هەموو کارەساتێک ئەگەر زۆر تراژیدیش بێت تاوان بێت! هەموو تراژیدیایەک بەهۆی ڕووداوێکی تراژیدییەوە وەک (لافاو بومەلەرزە، ئاگرکەوتنەوە روداوی هاتوچۆ، تسیونامی) دەبن بەڵام مەرج نییە دەستی ئەنقەستی مرۆڤیان تێدابێت، بۆیە وشەی کارەسات لە بری جێنۆساید ئەنفال هەڵەبجە زمانێکی نازانستی هەژارانەیە. جێنۆساید لەڕووی یاساییەوە تاوانە، لەوەش گرنگتر تاوانی جێنۆساید سنووری ناوخۆیی دەبەزێنێ و دەچێتە خانەی تاوانی نێودەوڵەتییەوە، جێنۆساید پلاندانەرو بریاردەرو ئەنجامدەری هەیە، جەلادو وقوربانیان هەیە. باشە بۆمەلەرزەیەک ئەگەر کۆمەڵکوژی وتراژیدیای لێکەوتەوە کێی لەسەر دادگایی دەکەی ؟ ئەم وردەکارییە بۆ هەموو کەسێک گرنگە، بەڵام بۆ فیلمساز گرنگترە بۆئەوەی ڕونتر وێنای ڕووداو بکات.
ڕۆڵی سینەما لە نادیارەوە بۆ دیار
من کە تەمەنێکە لە ئەنفال و چیرۆک و لێکەوتەکانی ئەو تاوانە دەکۆڵمەوە، ساڵی ٢٠١٦-٢٠١٧ داوام پێشکەشی زانکۆی سلێمانی بۆ خوێندنی بەشی فیلمسازی لە کۆلێژی هونەر پێشکەشکرد. پاش بڕینی ڕیکارە یاساییەکان لە تاقیکردنەوەماندا بۆ وەرگرتنمان لە بەشی فیلمسازی کۆلێژی هونەر، یەکێک لە پرسیارەکان ئەوە بوو: بۆچی دەتەوێت سینەما بخوێنیت؟ ئەوەی بیرم بێت وەڵامەکەم بەم شێوەیە بوو؛ لەبەرئەوەی کورد چیرۆکی زۆرەو سالانێکی زۆرە لە دۆسێی جێنۆسایدی نەتەوەکەم کاردەکەم و سەدان چیرۆکی تراژیدیم دۆکۆمێنت کردووەو زۆربەیان شایانن بکرێن بە فیلم و سیناریۆی باشیان بۆ بنوسرێ و دەمەوێت لە داهاتودا دۆسێی ئەنفال و جێنۆساید لەم کایەدا ڕەنگبداتەوە، چونکە دەزانم سینەما پەنجەرەیەکی گەورەترمان بەسەردا دەکاتەوەو خێراترو ئاسانتر سنوورەکان دەبڕێ و دۆسێی جێنۆسایدی کوردیش پاڵپێوەدەنێ لە لۆکاڵەوە بۆ دۆسێیەکی جیهانی و گەردوونی .
ئێستا دەبێت جارێکی تر ئەو بەراوردەی دکتۆر ئارام بخەینەوە بەردەم پرسیارێکی جدی و بە تێڕامانێکی قوڵترەوە بە دوای وەڵامەکەیدا بگەڕێین، ئایا هۆکاری چییە، کە ئەنفال بەو هەموو تراژیدیاشەوە کە هێشتا سه و دوو ٣٢ ساڵی تێپەراندووە، و تایتانیک بەو قوربانیە کەمەوە کە سه‌دو هه‌شت ساڵ ١٠٨ ساڵ بەسەر ڕوودانیدا تێپەڕیوە کەچی تایتانیک هه‌زار و هه‌شت سه‌د و چلوچوار ١٨٤٤ جار هێندەی ئەنفال ناوی هاتووە ؟ ئایا هۆکاری ئەم جیاوازییە چییە ؟ سیاسییە یان ئابووریی ؟ کەمتەرخەمی وبێباکی ئێمە و چالاکی ئەوانیدییە؟
هەموو ئەوهۆکارانە ڕاستن، بەڵام لە هەموویان گرنگتر و لە پێشتر ئەوەیە کە دکتۆر ئارام پەی پێنەبردووە ئەویش (ڕۆڵێ هونەرە) بەتایبەتیش هونەری سینەما. باشە ئەگەر کاریگەری سینەماو هێزی گواستنەوەو گێڕانەوەی سینەما نەبوایە، ئێمەی پەراوێزکەوتووی ناو ڕووداوەکانی مێژوو کە هێشتا تەپوتۆزی جەنگ، بە ڕووخسارمانەوەیە و برینی ئەنفال وکیمیاباران و شەڕی ناوخۆ بەجستەو ڕۆحمانەوەیە و لەژێر فشاری گەمارۆی ئابووریدا دەناڵێنین. ئەگەر سینەما نەبوایە کوا دەمانزانی لە زەریای ئەتڵەسی چی ڕوویداوە؟ کێ دەیزانی جیمیس کامیرۆن کێیە؟ ئەگەر سینەما نەبوایە کێ چیرۆکی جاک و ڕۆزی دەناسی؟ چۆن بمانزانیبایە لە ساڵی ١٩١٢ لە زەریای ئەتڵەسی کەشتییەک لەیەکەم گەشتیدا خۆی بەشاخێکی سەهۆڵدا کێشاوەو له ساڵی ١٥١٧ مرۆڤ تیایدا گیانیان لە دەستداوە ؟
وێنە و هێزی وێناکردن
کەواتە ئەوە هێزی هونەرێکە کە ئێمە هێشتا فەرامۆشمان کردووە، ئەوەیە هێزی وێنە کە روداو لە نادیارەوە دەگوێزێتەوە بۆ دیار. ئەوەندەی من بزانم ڕووداوی تایتانیک لەساڵی ١٩١٢ ەوە هەتا پێش بەرهەمهێنانی فیلمی بەناوبانگی تایتانیکی جیمیس کامیرۆن (٨) فیلمی تر لەسەر ئەو ڕوداوە بەرهەمهێنراون، بەڵام نەیانتوانیوە سنوری ناوچەیی ببەزێنن ولە سنوری ناوخۆیی ولۆکاڵی نەپەڕیونەتەوە.[1] هەتا فیلمی بەناوبانگی تایتانیک ١٩٩٧ جارێکی تر ئەوتراژیدیایەی بەبیر جیهان هێنایەوەو هەم بەردێکی گرتە دونیای سەرمایەداری وهەم بەردی بناغەی خۆشەویستیشی دانایەوە.
من نامەوێت لێرەدا جگەلە درێژکردنەوەی بەراورد کارییەکەی دکتۆر ئارام و هەندێک وردە سەرنج زیاتر بڵێم، یاخود خۆم لەقەرەی ڕەخنەو شیکاری بدەم لە نێوان فیلمی تایتانیک و ئەو فیلمانەی دەربارەی ئەنفال دروستکراون و نەیانتوانیوە سنووری کوردستان ببەزێنن. بەڵام دەمەوێت سەرنجی خوێنەر بۆ هێزی وێنەو هێزی چیرۆک و ڕوانینی ساکارانەی خۆشمان ڕابکێشم و ئەوەندەی پێویست بێت دەست بەخەمە سەر کەماسییەکانی خۆشمان.
یەکێک لەهۆکارەکانی بەجیهانی بوونی چیرۆکی تایتانیک هێزی چیرۆک و هێزی وێنەو گێرانەوەو وێناکردنێتی لە هەست ویادەوەری لێڕوانەر-بینەر، جیمیس کامیرۆن ئەو تراژیدایەمان لە ڕێگەی چیرۆکێکی ڕۆمانسییەوە بۆ دەگێڕیتەوە. ئەو چیرۆکمان بۆ باس ناکات، بەڵکو دیمەن و وێنەمان نیشان دەدات، لەو تراژیدیایەدا بەدوای تۆڵەوە نییە، بەڵکو بەردی بناغەی خۆشەویستی دادەنێتەوە. ئایا کەستان پێشک دێت هاواری لێهەستی و بڵێت؛لەو تراژیدیایەدا کوا وەختی دڵداری و ڕۆمانسێتی عاشقانەی جاک و ڕۆزە؟ ڕەنگە ئەگەر لەدەرەوەی خەیاڵی هونەری تەماشای فیلمەکە بکەین كه فۆکس لەسەر جاک و ڕۆزە نەک لەسەر مەرگی ئەو هەموو ئینسانە؟ مەرگی جاک دەبێتە ڕەگەز توخمێك و مەرگی ئەوانیدی نابنە مەسەلە بۆ بینەر؟! بەڵام دایرکتەر – دەرهێنەر هەموو تراژیدیاکە و مەرگی هەموویان لە خنکان و ژێر ئاوکەتنی جاک دا کۆدەکاتەوەو تراژیدیاکە لەمەرگی پاڵەواندا چڕدەکاتەوە.
لەگفتارەوە بۆ کردار
کەم نین ئەو دەنگانەی گلەیی لە فیلمسازانی کورد دەکەن، کە داخۆ بۆچی فیلمێکی وەک تایتانیک یان وەک یەکێک لە فیلمەکانی هۆڵۆکۆست دروست ناکەن؟ بۆ بینەرانێک کە ئاگاداری تێچوو و خەرجی فیلم نین ئەم ڕوانین وگللەییە ئاساییە، بەڵام بۆ کەسانێک کە بەلای کەمەوە دەزانن فیلمێکی وەک تایتانیک بودجەیەکی زۆری گەرەکە نزیکەی ٢٠٠ دوو سه‌د ملیون دۆلاری پێویستە و بە دیاریکراویش تایتانیک بودجەکەی دوو سه‌د ملیون دۆلار بووە. بەلام ئایا لە کوردستان سەرمایەدار و بەرهەمهێنەر (producer )ی وامان هەیە بچێتە ژیرباری خەرجییەکی وەها؟
دیاره فیلم بە قسە و خەیاڵ دروست نابێت، ئەوە هەویرێکی ئاوکێشەو لێرەدا درێژەی نادەمێ، بەڵام دەتوانین پرسیارێک ئاراستەی حکومەتی هەرێمی کوردستان بکەین ئایا لە بری هەموو ئەو پارەو پولەی بۆ بۆنەو یادە ڕۆتینەکان و گەشتی شاندەکان بە هەدەری داون، تەنها یەک فیلمی باشی بەرهەمبهێنایە ئێستا دۆسێی ئەنفال هەنگاوێک نەدەچووە پێشەوەو لەسەر ئاستی دونیاش تەکانێکی نەدەدا؟
ئەم وەڵامەش بۆ خوێنەر بەجێدەهێڵم و بەبەڵی و نەخێری خۆمی ناسپێرم. بەڵکو دەخوازم قۆناغی گفتار بگوازنەوە بۆکردار. ئەوانەی هێشتا وا تێگەیشتون فیلمێکی باش بەبێ پارەیەکی باش بەرهەمدێت با ئەزییەت بکێشن و بچن گەرانێک بە دوای بودجە و داهات و بە بازارکردنی (Marketing) قازانجی مادی و مەعنەوی فیلمی تایتانیکدا بکەن، پاشان ئاوڕێک لەو فیلم و درامایانەی خۆشمان بدەنەوە، و هەڵوەستەیەک لە ئایدیاو دیدو تیفکرینی خۆشمان بکەن. تایتانیک کە لە ١٢ی سیپتەمبەری ١٩٩٧ سەرکەوتنی گەورەی بەدەستهێنا بەلای کەمەوە ٢٠ بیست خەڵاتی جۆراوجۆرو ١١ یازده خەلاتی ئۆسکاری بردووە، قازانج وفرۆشی گەیشتووەتە زیاتر لە دوو ملیار دۆلار. لێرەدا خاڵێک گرنگە ئەگەر ئەم بودجە زۆر نەبێت کوا لەتوانادا هەیە ١٠٠٠ هه‌زار ئاکتەر کە ڕۆڵ ودیالۆگیان هەیە لەگەڵ ١٠٠٠ هه‌زار ئاکتەری دیكه‌ی کۆمبارس بەشداری بکەن؟
لەوەڵامی پرسیارێکدا لە دیداری فیلمی جێنۆساید کە ماوەی دوڕۆژی خایاند لە هۆڵی مۆنۆمێنتی ئەنفال لە (بانی مەقان) لە میانەی سیمنارەکەمدا کوڕی پیاوێکی ئەنفالکراو ئەو پرسیارەی ئاراستەکردم گوتی: دكتۆر دڵشاد مستەفا دەڵێت؛ ئێمە چیرۆکمان نییە هەتا بیکەین بەفیلم، ئایا ڕای تۆ چییە ؟!
ئەمە پرسیاری کاک (بارام سوبحی) بوو، منیش بەم شێوەیە وەڵامیم دایەوە: باوەڕناکەم د. دلشاد مستەفا ڕایەکی وای هەبێت، بەڵکو ئەو هەمیشە لە محازەرەکاندا بەخوێندکارانی بەشی فیلمسازی دەڵێت؛ ئێمە چیرۆکمان زۆرە بەلام نازانین بیانگێڕینەوە!…. لەمیانەی ئەم بەراووردە زۆر سادەو ساکارەوە لەکایەی هونەردا ڕایەکەی دڵشاد مستەفا شایانی هەڵوەستەو لەسەر وەستانە نەک نیگەرانی چونکە ئەگەر زانیمان هێزی هونەرو هێزی وێنەو چێژی گێرانەوەی هونەری چییە، هەرگیز بەخەیاڵماندا نایات ئەنفال وەک کەلوپەل بەکاربهێنین. ئەوسا کەسوکاری ئەنفالیش بیرلەوە ناکەنەوە کەمپەین دروستبکەن بۆ وەستان و ڕاگرتنی دراماو فیلمەکان. چونکە بەرهەم هێنان و فیلمسازی هەر بەتەنها پارەی ناوێ بەڵکو فیکرو ئایدیایەکیشی دەوێ کە هێزو وزەی ئازایەتیمان پێببەخشن. بەڵام ئەفسوس لەکاتێکدا (جیمیس کامیرۆن) گوێی لە سەد و پەنجا کەس گرتووە دەربارەی ڕووداوەکە، من بەڕاشکاوی و هاوکات بەنیگەرانییەوە دەیڵێم کە تەنانەت زۆربەی خوێندکارانی بەشی فیلمسازیش حەوسەڵەی خوێندنەوەی چیرۆکەکانی ئەنفال و تراژیدیاکانی تریان نییە!
ئەمەش تەنها دیوێکی کێشەکەیە، دیوەکەی تری ئامادەییە بۆ گۆڕینی خودو کۆمەڵ، کیت وینسلت لە پێناوی سەرخستنی فیلمەکە و ڕۆڵەکەی ئامادەبووە لەبەردەم لیوناردۆ دی کاپریۆ خۆی ڕووت بکاتەوە. کەچی تازە لەسەدەی بیست ویەکدا درامای کوردی یاخود کاری هونەری بە تۆمەتی خۆشەویستی هەڕەشەی لەسەرەو ڕادەگیریت ؟! لەولاشەوە هەرئەوانەی دەنگ بڵند دەکەن وهاوار دەکەن؛ بۆچی ئەنفال وەک هۆڵۆکۆست فیلمی دەربارە ناکرێت هەندێکیان به‌رگه‌ی ماچێک ناگرن لە فیلمی کوردیدا بوونی هه‌بێت!
دەنگێک هەمیشە بڵندە و دەپرسێت بۆ نەکراوە بێئەوەی ئامادەی هەڵگرتنی سادەترین بەرپرسیارێتی بێت، لەکاتی نوسینی ئەم گوتارەدا وێنەیەکی خۆم و فەرەجی تۆپخانەم بە مەبەست لە پرۆفایلی فەیسبوکەکەم دانا، هەتا بزانم چەند کەس دەیناسن ؟ نزیکەی ٥٠٠ هاوڕێ لایکیان کردووە، بەڵام لە ناو ٨٨ کۆمێنتدا تەنها ٩ کەس زانیویانە فەرەج کێیە؟ لەکاتێکدا هەموو هاوڕێیان و زۆربەی خەڵکی کوردستان جاک و ڕۆز کارەکتەری سەرەکی فیلمی تایتانیک دەناسن، بەڵام کەم کەس فەرەج دەناسن، هەربەراست فەرەج کێیە؟ ئەو پیاوە دەربازبووی کۆمەڵکوژییەکی ئەنفالە لەپارێزگای ڕومادی و کارەکتەری سەرەکی فیلمی هەزار و یەک سێویشە کەتایبەتە بەئەنفال وبەم دەربازبوانەی گۆڕە بەکۆمەڵەکان.
ئێستا ئێمە لەوە دڵنیاین ئەوەی تایتانیک و ڕووداوە تراژیدیاکەی بە نەمری و زیندویی دەهێڵێتەوە، ئەخلاقی بەرزی مرۆڤایەتی و پەرۆشی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و بەندەکانی جاڕنامەی گەردونی مافی مرۆڤ نین، بەڵکو سینەماو سیحری داهێنان و هێزی وێنەو شارەزایی گێڕانەوەی چیرۆکە، ئیدی هەقە لە فیلمی تایتانیکەوە فیربین کەوا یادەوەریی ئەنفال و تایتانیک کە دەکەونە یەک رێکەوتەوە ١٤ی نیسان چۆن بخوێنینەوە و چۆن بەراوردیان بکەین ؟ لە ڕووداوی نقومبوونی کەشتیەکەی تایتانیکدا لەکۆی دووهه‌زار و دووسه‌د ٢٢٠٠ کەس زیاتر ١٥٠٠ هه‌زار وپه‌نج سه‌د کەس خنكان وگیانیان لە دەستدا. بەڵام ئەوەی کەڕۆحی هەموویان بەزیندویی دەهێڵێتەوەو کردویەتی بە یادەوەرییەکی جیهانی فیلمە (ئاکتین – نواندنی ئاکتەرو روانینی دەرهێنەر- رێنوێن و نوسەری سیناریۆیە) ئەوەی ئەنفالیشی بە فەرامۆشی سپاردووە هەر سیاسیەکان نین، بەڵکو نا-ئامادەیی سینەماشە کە هێشتا سەرمایەداری کورد بودجەیەک بۆ بەرهەمهێنانی بە پێوێست نازانێت.
سلێمانی ١٨ی ئایار ٢٠٢٠
سەرچاوەکان
-
ماڵپەڕی ئەکادیمای دی دەبلیو (DW) تایتانیک عجوبة والاسطورة
-
ماڵپەری الیوم السابع
-
ماڵپەری الجزیرة (بعد 20 عاما على إصداره.. حقائق مدهشة حول فيلم “تيتانيك) ٢٠١٢
[1] بۆ زانینی زیاتر دەربارەی فیلمەکانی تر دەربارەی تایتانیک بروانە ئەم لینکەی خوارەوە :https://www.alwatanvoice.com/arabic/news/2017/04/15/1039045.html?fbclid=IwAR08A2wXs4-aX72l95TGySJZTX_gqylt_TwYS1Rkr9yQrbqsVpfSYG1s3F4
كولتور مه‌گه‌زین: بابه‌تی په‌یوه‌ندیدار
دۆكۆمێنتاریه‌ك به‌ناوی وێنه نه‌بینراوه‌كانی ئه‌نفال :
https://www.youtube.com/watch?v=bM-8OtnVIoI