كتێبی: (پوشكین: ژیان و بەرهەمی شاكاری) و شیعری مووتوربە
سه‌باح ڕه‌نجده‌ر
هەموو درەختێكی بەردار ئەفسانەیەكی هەیە و دەیەوێ مرۆڤ بە ئارامی لەناو ئەفسانەكەیدا بژی. خۆم وەك ئەوخاكەی بۆ باخ خۆش دەكرێ دەبینم: درەختەكانی باخ هەموویان لە خاكێكی دیاریكراودا بە یەكەوە دەژین و بەرهەم پێشكێش دەكەن. بەرهەمەكانیش هەر یەكەی تام و شێوە و قەوارەی تایبەت بە خۆی هەیە، هەر یەكیش كاتی جیا وتایبەتی هەیە لە پێگەیشتن و پێشكێشكردنی بەرهەمەكەی، هەموویان وەك برای یەك دایك و باوك بەیەكەوە دەژین وهیچیشیان لە ئیرەیی پێبردنی ئەوی دیدا هەڵنابزڕكێت.
هەموو دەقێكی ڕەسەن و دڵنیا، پڕ لە گرژی و ململانێیە، ئەو گرژی و ململانێیە دەسەڵاتی دەق پێشان دەدا.
با دێ پێكەوە لە هەموویان دەدا، باران دێ پێكەوە لە هەموویان دەدا، هەتاو دێ پێكەوە لە هەموویان دەدا، ڕووناكی مانگ دێ پێكەوە لە هەموویان دەدا … تاد، منیش داهێنەرم تا دواپلەی خۆشەویستی خۆش دەوێ. هەر بابەتێك لەداهێنەرێك بخوێنمەوە، ئەوپەڕی ئاوات و دڵڕوونیمە، لەسەر نانی خوانی هەموو ماڵان ناوی بنووسم، یان لەسەر شانیخۆمی دانێم و بەناو شاردا بیسووڕێنمەوە. وەك درەوشانەوەی هێمایەك پێشانی دەستەبژێری كۆمەڵگای كوردی بدەم،بەڵام بە هیچ شێوەیەكیش بە ناداهێنەر و تەمبەڵ و ناوه‌جاغ و پاشخاپەرۆكێكم نەگوتووە، بوونی تایبەتی خۆت هەیە ودەستخۆش، خۆشدوویی لەسەر مەرگی هەر شەش منداڵم بكەم. لەسەر شیعر نایكەم، ببڕای ببڕیش سەرسامیی خۆم مبەرانبەر دەقی بێگەرد نەشاردووەتەوە. دڵنیام: (نالی و گۆران) بە بەهرە گەورە و تایبەتمەندەكانی دەوروبەری خۆیانگوتووە: (تۆ كۆششی زاڵ بكە و ببە بە خۆت) و بەناو خوێن و گۆشت و دەماری منیشدا تێبپەڕە، شیعر پێویستە لە پێناو خۆت و ئێستێتیكای زماندا بنووسرێت، قسەش پێویستە لە پێناو هەموواندا بكرێت، من شیعرم كردووەتە زمانی هەموودەربڕینەكان و تەنیا لە شیعریشدا دەگەمە چێژی دەربڕین، بە هیچ جۆرێكیش خودی خۆم ناچاری نووسین نەكردووە. چێژی دەربڕین هەورم بۆ دەكاتە بالیف و ئەوەی خەون و خەونمە بە باشی دەیبینم.
خودا ئەو بەندانەی خۆی خۆش دەوێ، هەندێك بیرەوەری و پەیوەندی لێك نزیكی بۆ نزیكتر دەكاتەوە و لە یەك خاڵیخرۆشاندا كۆیان دەكاتەوە، پاشان دەیانخاتە بەر سروەی ئیلهام.
لەناو كتێبخانە بچووكەكەمدا، بە دوای كۆشیعری: (نوختەی نوونەكەی ژیان)ی فەرهاد شاكەلیدا دەگەڕام، پێویستم بوو،بۆ شێوە بەراوردكردنێك لەگەڵ شاعیرێكی هاونەوەی خۆی بۆ جیاوازی و بەكارهێنانی هێڵ و هێماكانی ئەزموونی ئێستایان. بێ ویست و بیرلێكردنەوە كتێبی: (پووشكین: ژیان و بەرهەمی شاكاری)، وەرگێڕانی لە عەرەبییەوە: محەمەدیمەلا كەریم، چاپخانەی (الحوادث) 1983 بەغدا، كەوتە ناو ڕووناكی چاوم و بە ئاهێكەوە دەستم بۆی برد. سام ومووچڕكی یادێك هەردوو شانی گرتم و لە ناخەوە ڕایوەشاندم و خاوی كردمەوە، وەك ئەوەی كەوتبمە ناو قووڵایی ئاوێكی ساردەوە و مانگ لە ناویدا خنكابێت. لەو چركە پڕ دەروونڕۆشنییەمدا، داوام لە خودا كرد ڕوو لە جیهانیخامۆشان بكەم. بە توندی خۆرەتاوی ئەو ڕۆژە تێمئاڵا و دەستوپێی بەستم.
محەمەد خدر مەولوود لە (هۆڵی ڕۆشنبیری جەماوەری هەولێر) لە 23/11/1985، كۆڕێكی لەبارەی كۆشیعری: (نیگەرانی) نەوزاد ڕەفعەت پێشكێشكرد، لەو كۆڕەدا من و (ئیسماعیل تەنیا) بە تەنیشت یەكەوە دانیشتبووین، ناونیشانی كۆڕەكە پێش چەند ڕۆژێك ڕاگەیەندرابوو، كە فڵانە ڕۆژ، كۆڕێك بەو ناونیشانەوە لەبارەی فڵانە بابەت بەڕێوەدەچێت. منیش كۆشیعرەكەم بەوپەڕی وردەكارییەوە خوێندبووەوە، ئەگەرچی موو بە موو ئاگاداری شیعری نوێی كوردیم ولەناویدا توایمەوە و بێ جیاوازی، هەمووی بە وردی و یەك ئاست و بایەخەوە دەخوێنمەوە. هەستمكرد بەشێكی، كە دەیخوێنمەوە بەر زەین و هەستم كەوتوون. ئەو هەستپێكردنە خستمیە كەڵكەڵە و سەر هێڵی بەدواداگەڕان و زەینم ڕوونبكەمەوە، لە كوێ بەر زەین و هەستم كەوتوون. وەك سەرەقەڵەم دۆزراوەكانم تۆماركردن. بۆ بەشداریی گفتوگۆ لەكۆڕەكەدا ئامادەیییەكم لا دروست بوو، ئەگەرچی بە سروشتی خۆم لە كۆڕ و دانیشتندا حەزم لە گوێگرتن و سەرنجدانە، كەمتر خۆم لە مشتومڕ و باسەكان دەدەم. ئەم بابەتەم لای برادەرانم: (حسام بەرزنجی و مەولوود ئیبراهیم حەسەن وخالید جووتیار و مەسعوود پەرێشان و فەیسەڵ دێهاتی) باسكرد… ئەو پێشنیازەیان كرد، بۆ ئەوەی بۆچوونەكانم ببێتە بەڵگەدار و جێگای بڕوا، ئەو سەرچاوانە لەگەڵ خۆم بهێنمە كۆڕەكە. وامكرد و هەموو سەرچاوەكانم لەگەڵ خۆمدا بردەبەردەم میكرۆفۆنی سەر مێزەكە، هەرچی دۆزیبوومەوە، كە بە وەرگیراوم دەزانی وەك: بەڵگە و نموونە و سەرچاوە،هەم لاپەڕەی شیعرەكە و هەم لاپەڕەی سەرچاوە لێوەرگیراوەكەم پێشانی خوێنەر دا. شاعیریش لە كۆڕەكەدا لە ڕیزی پێشەوە دانیشت بوو، دوای ئەوەی هەستپێكردنەكانی خۆمم پێشكێش كرد، شاعیر هیچ وەڵامێكی نەبوو، بەڵام ڕەنگی بەهەموو ڕەنگەكانی هەیە گۆڕا. سەرە قەڵەمەكان بە هیچ ویست و ئاراستەیەك نەبوو، تەنیا و تەنیا حەز و شەیداییەكی قووڵی ئەدەبی و جۆشێكی گەرم نەبێت.
لەم چەندین وێنەیەی پێشانی خوێنەری كۆڕەكەم دا، دوو وێنەم تەواو دێتەوە یاد، كە لە كۆشیعری: (زریان)ی ئەنوەرقادر محەمەد وەرگیرابوون.
(ترووسكە ترووسكی ئاگری شوانی شەو بە كێو دامركا)، نەوزاد
(هێشتبێتم تەزرەی ناوەخت گوڵە حاجیلەت بكوتێت)، نەوزاد
(تەرزەی ناوەخت، بەسەر سەرما دائەبارێ
تۆ ئاگری ماڵە كوردێكی كۆچەر بووی)، ئەنوەر
دەبوایە ئەو هەقیقەتە لەبەرچاوی ئەو خوێنەرە زۆر و بێشومارە ئاشكرا نەكەم. بەوەی نابێت هیچ گیانلەبەرێك بەهۆی منەوە دووچاری ناخ شڵەژان و نیگەرانی ببێت، خودایە: (هەموو دۆست و دوژمنەكانیشم لە كاری باش سەرخەی). داوای بەخشندەییش لە گووتنی ئەو هەقیقەتە دەكەم، واتە: لەخودی هەقیقەتەكە، كە بە گوتنی، مرۆڤێكدووچاری ناخ شڵەژان و نیگەرانی بوو، بێ گومانیشم لە هەستی بێ پەڵەی خۆم. سەرەقەڵەمەكانی من بە ناوی: (شاعیری قۆپیەچی)یەوە بوو، دوای ئەم هەستپێكردنانە لەخۆبوونی و مۆركی ناسراوی خۆی، بێ ئومێد بووم و لە هێڵی خوێندنەوەو بایەخی مندا كەوتە پەراوێزەوە و بەلاوەم خست، بەوەی زانیم خانەیەكی مردووە لە شیعری نوێی كوردیدا و بارە بەسەر شیعری بێگەردەوە.
دیدگا دەگۆڕێت. نموونە: ساڵی 2008 هەرسێ بەرگی كتێبی: مەحرەمی ڕاز: شەرحی غەزەلیاتی حافز – ی (ئەكرەم عەنەبی)م خوێندووەتەوە، چەند شوێنێكم بەلاوە گرینگ و سەرنجڕاكێش بووە، هێڵم بە ژێردا كێشاون. ئێستا، 2016 جارێكی تر دەیخوێنمەوە هێڵ بە ژێر شوێنی تری دەكێشم و شوێنی تریم بەلاوە گرینگ و سەرنجڕاكێشە. ئەم دۆخگۆڕینە، گۆڕان و خاڵی بینین و دۆزینەوە و بەردەوامبوون و پوختكردنەوەی ژیانە.
دوای سی و سێ 33 ساڵ ئەزموون وام لێدەكات بڵێم: شێوەی دەربڕینەكەم هێمنیی بیركردنەوەی كەمێك زیاتر دەویست، یان یاخیبوونێكی كەمێك ڕووشكێنانە و خۆبەشتزان و پڕ بوو لە هەستی گەنجانە، زیاتر لە قەوارەی ڕۆشنبیریی ئەوسام. ئەگەرچی ئەو بەراووردانەی، كە كردبووم. هەموویانم وەك: بەڵگە و نموونە و سەرچاوە پیشان دا، دەستەواژەی: (شاعیری قۆپیەچی) بێ هیچ گومان و دڵ لە دڵدانێك دەستەواژە و دەربڕینێكی هەراسانكار و دڕدۆنگانەیە. (قۆپیەچی) ناوێكی بە توێكڵە بۆ (دز)، دەكرا ئەو هەقیقەتەی دۆزیبوومەتەوە بە شێوەیەكی نەرمونیانتر ئاشكرام بكردبووایە. بەتایبەتی، كە بینیم شاعیر سەرنجێكی دوورودرێژی ڕك ئامێز و كینە لە دڵی دام و ڕەنگی بە هەموو ڕەنگەكانی هەیە گۆڕا. خۆم وەك گەنجێكی ئازاردەر هەست پێكرد، خۆم ئازار دا و سەرەقەڵەمەكانی خۆمم هەمووی دڕاند، وەك نووسینێك بۆبڵاوكردنەوە دامنەڕشتەوە، بۆچوونەكان بوونە جێگای بایەخی زۆرێك لە ئامادەبووان، بەوەی لە كاتی پێشكێشكردنی سەرنجەكانم تەماشای ئامادەبووانم دەكرد، بینیم هەموو لە هەموو لە بچووكیانەوە تا گەورەیان یەك بە یەك، خرۆشابوون. من شڵەژام و حەپەسام، دوای تەواوبوونی كۆڕەكە لە دەرەوەی هۆڵدا زیاتر لە نیو كاتژمێر بەشێكی ئامادەبووان لەگەڵم وەستان و گفتوگۆی سەرنجەكانمیان كرد، سێ لەوانە.
یەكەم: (عەبدوڵڵا سەڕاج) بوو، گووتی: “لەم ڕووەوە، دەردی گران و باری گرانی چیرۆكنووسانی كورد لە شانی منە،بەڵام من لە شوێنی نەگونجاو و لەناو خوێنەردا لەڕوویان نادەم و ڕووشكێنیان ناكەم.“
دووهەم: (ئازاد مەولوود) بوو، گووتی: “ئەم ورد خوێندنەوەیەت هێزێكی پێویستت پێ دەبەخشێت.“
سێهەم: (مەحموود زامدار) بوو، بە نەوایەكی پڕ هاندانەوە گووتی: “ئەی لە ئومێد ئاشنا وردتر، بینووسەوە و بیهێنە تا لەڕۆژنامەی هاوكاری، یان گۆڤاری بەیان، كامیانت ویست بڵاوی بكەینەوە بە خەندەیەكی گاڵتەئامێز و پڕ تەوسەوە دەنگیبەرزكردەوە و دەستی ڕاوەشاند: های های، چما ئەم شاعیرە ئەوەیە.“
ئەم دەروازە و زەمینە خۆشكردنە بۆ سوێی یادێكە: لەناو كتێبخانەكەمدا بووم، هەموو هەستەكانم شۆڕببووەوە ناوئەزموونی كۆشیعری: (نوختەی نوونەكەی ژیان)، لە بەكارهێنانی هەستەكانی و ناخ بە سەرچاوەی هەموو ڕووناكییەكدانان و حیكمەتی ئەبەدی و گەڕان بە دوای: (كەسێكی تر) لە خۆیدا، لە ئەزموونی هیچ شاعیرێكی هاونەوەی خۆی ناچێت. ژیان لەسادەیی خۆی، لەناو نادیارییەكی خوداییدا ئامادە و مانادارە بە بڕوابوون بە بوونی بەختەوەرییەكی نادیارو ئاسۆیەكی كراوەی نادیاریش. ئەم چەمك و ڕامانی سەرەكییە لەناو شیعری كلاسیكی كوردیدا ڕەگی لە: (مەلای جەزیری و مەحوی و مەولەوی و وەفایی)یەوە دێت و دەگات بەم، ئەمیش بەختەوەرییەكی وێناكراوی تێدا دۆزیوەتەوە وسنووری فراوانتر كردووە، زمانیشی كارامانە بەكارهێناوە. لەم جۆرە بەكارهێنانەدا جوانیی زمانی كوردیت لادەردەكەوێت، كە چۆن لەسەر دەستی داهێنەرانی ڕەسەنزادەی خۆی، بە پاكی بەرەو پێشەوە دەچێت و پەیوەندیت لەگەڵزمان دەپچڕێنێت، خۆی دەبێتە زمان، هەروەها ئیقاعێكی خاو، بەڵام زۆر سیحراوی بەكارهێناوە.
(یاد)ی كوڕم هاتە لام و گووتی: بابە (ئیسماعیل تەنیا)، نامەیەكی بۆ ئیمێڵەكەت ناردووە، ئەگەر بۆت بێنم لەسەرشاشەی كۆمپیوتەر دەیخوێنیتەوە، نەوەك دەستوبرد وەڵامێكت لێ داوابكات. لەسەر شاشە چێژ لە خوێندنەوە وەرناگرم و هەم چاویشم یارمەتیم نادات.
دوای ئەوەی لەسەر شانۆكە هاتمە خوارێ و لە شوێنی خۆم دانیشتم. گەنجێكی نزیك لە تەمەنی خۆم، خاوەن یسیمایەكی منداڵانە بوو، لە كورسییەكەی شانی چەپمەوە دانیشتبوو، گووتی: “ڕەخنەیەكی دۆستانە و دەست گرتن وڕاستییەكی ڕاچڵەكێنەربوو، ئەم شاعیرەت لە هەڵە ئاگادار كردەوە، لە قووڵایی چاڵێكی ڕەشدا دەستت گرت بۆسەرخستنەوە“.
مرۆڤێكی داهێنەر و لە ناخەوە دەوڵەمەند و پڕ پرسیار بوو، ئەو لە ناخ دەوڵەمەند و لە چارەنووس پرسە: (فوئاد كەریم) بوو، لە چارەنووسی دەپرسی، دوای ئەم یەكترناسینەمان بووین بە برادەر و هەستی بێهوودەی هەمیشە لە خرۆشاندابوو، بە تابلۆی دەگووت: (هاوڕێیە بە وەفاكەم)، چاوەڕوانی زۆری لە ژیان نەبوو، دەیویست تابلۆ ڕۆحی ڕازی بكات. لەپێناو هونەری شێوەكاری و ئەدەبدا ژیانی یەك پارچە ببووە یاخیبوون و حەزی لە ژیانێكی پڕ ڕووداو بوو، بەهرەیەكی ڕەسەنی هەبوو، دەیویست لە هونەری شێوەكاریدا بگاتە ترۆپك. هەمیشەش لە شێوەكارانی كورد بێ ئومێد بوو، شێوەكاری لەسەر ئاستی جیهان دەویست. هەندێك جار ئومێد و داوای داهێنانی بەرز دەبووەوە و دەگەیشتە پلەی هەڵچوون، دەیگوت: كورد وێنەكێشی هەیە، شێوەكاری نییە، دوای ماوەیەكی كورت هێمن دەبووەوە و دەستێكی بەدەموچاوی دادەهێنا و دەیگوت “لەگەڵ داوای لێبووردن لە (سمكۆ تۆفیق)“
پاش ماوەیەك شیعرێكم بە ناونیشانی (مووتوربە) لە گۆڤاری نووسەری كورد، ژمارە (4)ی ساڵی 1986 بڵاوكرایەوە،وەك شێوازی نووسین، شێوازی ئاسایییە و جۆرە پەیڕەوێكی شاعیرانی نەوەی پێشە خۆم و باوخوازە، بەڵام لەناوەوەی شیعرەكەدا جیا دەبمەوە و شێوازی دەنگیم بەكارهێناوە، واتە: دەنگم بەسەر وێنەدا دابەش نەكردووە. بەڵكو لەفۆرمێكی كراوەدا بەسەر وشەدا دابەشم كردووە. لە شێوەی بڵاوكردنەوەكەیدا بایەخێكی زۆری پێدرابوو، لەڕۆژنامەگەریی كوردیدا یەكەمجار بوو ئەم شێوە بڵاوكردنەوەیە ڕووبدات، یان لایەنی كەم من بیبینم. ئەو چەندلاپەڕەیەی شیعرەكەی تێدابوو، كرابوو بە ڕەنگێكی جیاواز لە ڕەنگی لاپەڕەكانی تری گۆڤارەكە.
فوئاد كەریم شێوەكاربوو، بەڵام ئاگاداری وردی لەبارەی شیعر و هونەری شیعرەوە هەبوو، ئەم كتێبە: (پووشكین: ژیان و بەرهەمی شاكاری) دیاریی ئەم شێوەكارە كۆچكردووەیە، كە هەمیشە سەرخۆش بوو بە هاڕمۆنییەتی ڕەنگ. لە پاداشتی خۆشویستنی شیعری (مووتوربە)دا. منیش لە نواندنی ئەم وەفایەیدا، ساڵی 1988، كە ڕۆمانە شیعری (زێوان)م چاپ كرد، یەكەمین دانەم پێشكێش بەو كرد. شاعیر كاتێك دەنووسێت خەمی خۆی و كاریگەرییەكانی دیكە دەیورووژێنێت. دیاربوو خەمیئەو لەناو ئەم شیعرەی مندا هەبوو، هەر لە یەكەم یەكترناسینماندا هاوڕێیەتییەك، ئەگەر هەفتەیەك یەكتری نەبینین، بیری یەكتر بكەین. لە نێوانمان پەیداببوو، خۆشبەختانە ئەویش وەك من خەمی ئەم لاو ئەو لای نەبوو، واتە: ئایدیۆلۆژیا تێكەڵی دیدگای هونەری نەببوو، خەمی من شیعری بێگەرد و خەمی ئەویش تابلۆی بێگەرد.
لە بنەڕەتدا شیعری (مووتوربە)م پێشكێش بە (ڕەفیق سابیر) كردبوو، گۆڤارەكە بێ پرسی من پێشكێشكردنەكەیان لادابوو. لادانەكەش بنیاد و ئەندازەی مانا و تێگەیشتنەكەی تێكدابوو، بە ماوەیەكی كورت دوای بڵاوبوونەوەی شیعرەكە، عەسرانێك لەگەڵ برادەرم: (سەڵاح مەزن) لە قاوەخانەی مەچكۆ دانیشتبووین باسی شیعرەكە و لادانی پێشكێشكردنەكەمان دەكرد. (عەباس عەبدوڵڵا یووسف) هاتە نێوانمان دانیشت، دیاربوو تەنگەتاو ببوو بەوەی: دوو لاو بەباشە باسی داهێنانی كوردییان دەكرد، چونكە لە ئەنجامی ئەوەی لە پەراوێزی داهێنەراندا ماوەتەوە. ناتوانێت دان بەداهێنان و دەركەوتن و ڕوونی و كامڵبوون بنێت، دەركەوتن و ڕوونی و كامڵبوونی داهێنەران كابووسە بەسەرسینگییەوە. داننان بە داهێنانی ئەویدی، داهێنان و دەركەوتن و ڕوون و كامڵبوونە. لە گەرمەی گفتوگۆیەكەماندا بۆچوونی منی داواكرد لەبارەی خۆی، یان سەڵاح بۆچوونی منی داواكرد لەبارەی ئەو، نازانم. منیش بە ڕاشكاوی بۆچوونی خۆم دەربڕی گووتم:
“دە شاعیری ناكاری وەك تۆ لە كۆسەرە بدەیت و بیتراشیت، تا شاعیرێكی كارای لێ پێكبێت شیعرێكی وەك شیعری: (ئەم مرۆڤە)ی ڕەفیق سابیر، كە هەڵوێستە لە پێناو ژیاندا و دەربڕین لە توانای بەهێزی یمرۆڤ دەكات، بنووسێت.“
بۆچوونەكەم لەناو فۆرمێكی زمانی زبردا خستەڕوو. لەو بارەیەوە پێویستیم بە دڵڕاگرتن وشێوەی دەربڕینی تر هەبوو، ئەگەرچی ئەم شاعیرەی ئەم بۆچوونەم لە بارەیەوە دەربڕی، ئێستا و ئێستاش (لە شیعردا) نەبووە شاعیرێكی چالاك و كاریگەر، خوێنەر دڵی پێی خۆش بێت، هیوایەكی داهێنانی لە زەمینەی شیعردا نەڕواند. هەروەك پەراوێز و خانەیەكی مردوو لە جەستەی شیعری كوردیدا ماوەتەوە و ئەزموونێكی جەڵەبی و مەنگۆلییە، لە بواری پێكهاتەی میتافۆڕەوەش كڵۆڵ و بێهەستە، لە بنیادیشدا بڕگەیەكی نەخۆش و خاووخلیچكە، شیعرم تێدا نەدۆزیوەتەوە… واتە: دێڕ و كۆپلەی نیمچە شیعرم تێدا دۆزیوەتەوە، بەڵام شیعرێكی تەواو شیعرم تێدا نەدۆزیوەتەوە، سەخت وسەرسامكار بێت. ئەم بۆچوونە هەقیقەتی تێگەیشتن و بیركردنەوەی منە، ناهەقی تێدا نییە، یان شتێكی لەمە نزیك و لەم بابەتە، ئەوەش دەزانم لەپاڵ ئەو شیعرەی من پەسندی دەكەم. شیعری دیكەش هەیە و خەڵكانی تر پەسندی دەكەن. لەم شێوە جیاوازەدا دەبێت بیر لە شێوەی داهێنانی جیاوازیش بكەینەوە.
دوای تێپەڕبوونی ڕۆژ و ڕۆژگارێكی زۆر، ئەوجا بۆم دەركەوت ئەم دوو بۆچوونەم كاریگەریی خراپی لەسەردەروونی ئەم دوو برادەرە دروستكردووە و شڵەژاندوونی. بەوەی: لە شارۆچكەی عەنكاوە، لە بنكەی ڕۆشنبیری كلدان، 15/6/2013 لە كۆڕێكی شیعریدا شیعرم خوێندەوە، هەركە بانگ كرامە سەرشانۆ، ئەم دوو برادەرە: (عەباسعەبدوڵڵا یووسف و نەوزاد ڕەفعەت)، وەك ئەوەی هەواڵی مەترسییەكی لە شێوەی بوومەلەرزەیان پێگەیشتبێت. بەپەلە وهەڵەداوان لە هۆڵەكەدا چوونە دەرەوە و نەیانتوانی گوێم لێبگرن.
من نەك شاعیربم، بەڵكو تەنیا مرۆڤبم، مرۆڤێكی خودایی و هەستی. دەبێ دۆخێكی تریان بۆ دروست بكەم و لەم دۆخە دەروونییە ناجێگیر و ناهاوسەنگەی بەرانبەر بە من بۆیان دروست بووە و هەیانە، دەریانبهێنم. داوای بەخشندەیش لەهەستی خۆم دەكەم، كە لە دڵەوە بەدواداچوون بۆ ڕایەڵ و تانوپۆكانی شیعر دەكات و ڕێزێكی تایبەتی لێ دەگرێت، ناشزانێت خۆشدووی هیچ كەس و ڕێكخراو و دامەزراوە و دەسەڵاتێك بكات. باشیش لە خورپەی دڵی داهێنان وناداهێنەریش گەیشتووە، دڵ ڕوونم بە سروشتێكی ڕاستەقینە، نە بە هەڵنانی ڕووبەڕوو، نە بە ناووناتۆرە و لۆمەی پاشەملە… تاد، نە فریوو دەخۆم، نە چۆك دادەدەم، نە كەسیش لە ڕێگای كەس دەناسم. هەوڵدەدەم تا ئاستی ئەوە بیناسم، تابۆچوونم لەبارەیەوە پەیدا دەبێت، بزانم كامە كاكڵە و كامە توێكڵ. ئەمەیە: وریایی و وردی و وردەكاری و بیركردنەوەی نووسین.
لە هەشتایەكان كۆڕی ئەدەبی زۆر بەڕێوەدەچوو، لە زۆرێك لە كۆڕەكان ئامادە دەبووین. دوای تەواوبوونی كۆڕەكان بە پیاسە و بەدەم گفتوگۆوە، یان بەرەو ماڵ، یان بەرەو بازاڕ دەهاتینەوە. گفتوگۆمان هەمووی لەبارەی جیهانی ڕۆمانسی و ڕۆحانی و دۆنایدۆنی ڕۆحه‌كان بوو، كەمتر بە لای شێوەكارییەوە بوو، زۆرتر بە لای شیعرەوە دەڕۆیی و لای نەدەدا. ئەمەش هۆكارێكی هەبوو، ئەوەندەی ئەو زانیاری لەبارەی هونەری شیعرەوە هەبوو، من ئەوەندە زانیاریم لەبارەی هونەری شێوەكارییەوە نەبوو، كتێبی: (پووشكین: ژیان و بەرهەمی شاكاری) بە قووڵی چووبووە دڵ و هەستیەوە،دەیگووت: ئەو شیعرانەی (عەبدوڵڵا پەشێو) بە ئارەزووی خۆی بۆ وەرگێڕان هەڵی بژاردوون و لە ڕۆژنامە و گۆڤارەكاندابڵاوی كردوونەتەوە، شاكار و نایابترن لەم شیعرانەی لەم كتێبەدا لەسەر داوای: (محەمەدی مەلا كەریم) وەریگێڕاون.
هەمیشە شیعری: (بۆ هاوڕێیان)ی بە دوو جۆر وەرگێڕان. یەك: لەسەر خواستی: (محەمەدی مەلا كەریم). دوو: لەهەڵبژاردنی چێژی ئەدەبی وەرگێڕ، بەراورد دەكرد.
ئەو شیعرانەی هەڵبژاردنی چێژی ئەدەبی ناچاری كردووە وەریبگێڕێت. هەموو ڕەگەزەكانی نووسین لەناو پێكهاتەیەكیداكاریان لێك كردووە، لەیەك كارلێكەكاندا شیعرییەت دەردەكەوێ و خۆبوونی زمانی ڕۆح و ئەزموون زاڵ دەبێت و دەبێتەناوكی دەق.
ئێوە هێشتا لەو ڕۆژە زێڕین و
شەوە زێڕینانەتان ماوە،
كە خوداوەندەكان پێیان بەخشیون.
ئێوە هێشتا شایانی ئەوەن كچانی شۆخ
بەوردی چاوتان تێ ببڕن.
یاری بكەن، بچن، هاوڕێیانم!
شەوانی كورت بەبادەن،
منیش لە كەلێنی فرمێسكمەوە
خۆشبەختیی بێ پەروای ئێوە ئەبینم و بزە ئەمگرێ
پووشكین: ژیان و بەرهەمی شاكاری، ل: 216
لەو ڕۆژ و شەوە زێڕینانەتان هێشتا زۆر ماوە،
كەوا خەڵاتی خواوەندەكانن.
هێشتا شایانی ئەوەن كیژوكاڵ
بە چاوی تینوو تێتان بڕوانن!
دەسا هاوڕێیان،
بە بەزم و گەمە و گۆرانی گوتن
شەوانی كورتی تەمەن بەڕێكەن
بە شادیی خۆتان مۆمی خەندەیەك
لە پشت تنۆكی فرمێسكم پێكەن!
گۆڤاری كاروان: ژمارە (3)، كانوونی یەكەمی 1982 ل: 34
تووڕەیییەكی خوداوەندانە هەمیشە لە ناوچەوانیدا هێمای نائومێدییەكی گەورە بوو، ئەم نائومێدییە هانی دا بە پەلە لەكوردستانی نقوومبووی شه‌ڕی براكوژی ڕابكاتە ئەوروپا، لە ڕێگادا شەوەی بەفر دەستی لێ بوەشێنێت و شەهیدی بكات.
جۆرێك ئارەقە لە جەستەی مندا هەیە. نە زێڕ، نە زیو، نە كاتژمێر قبووڵ ناكات. قۆدی جغارەی باوكم و ئەڵقەی هاوسەرگیریم و ناوكی وشك بووەوەی هەر شەش منداڵەكەم بە بایەخەوە لە شوێنێكی تایبەتدا هەڵگرتووە. ئەم دیارییەی فوئاد كەریمیشم لەناو پەڕۆیەكی كەتان پێچایەوە، لەو شوێنە تایبەتییەم دانا، كە قۆدی جغارە و ئەڵقە و ناوكی وشكبووەوەی هەر شەش منداڵەكەمم تێیدا پاراستووە، هەموو خۆشەویستان وەرنە خەونم، تا بزانین ژیانی ڕاستەقینە لەخەونبینیندایە، خەون پوختەكراوی ژیانە. ژیانیش هەموو ڕەنگێكت ڕووبەڕوو دەكاتەوە، یان هەموو جۆرە خۆشی وناخۆشییەكی بەدەمەوەیە.
ئایاری 2016 هەولێر
