گرنگی بڕیاری دەستەجەمعی بۆ گۆڕان

لەدوای مردنی نەوشیروان مستەفا گرنگترین پرسیار کە ڕووبەڕووی گۆڕان‌و گۆڕنخوازان بووبێتەوە ئەوەیە داخۆ سەرانی گۆڕان بەبێ نەوشیروان دەتوانن ڕابەرایەتی ڕێکخراوەکەو بزوتنەوە جەماوەرییەکەی کوردستان بکەن کە خەون‌و ئامانجی سەرەکیان گۆڕانکاریی‌و چاکسازییە لە سیستەمی حوکمڕانی لە هەرێم. وەڵامی ئەم پرسیارە هێندە سوک‌و ئاسان نییە، لەبەر کۆمەڵێک هۆکار، لەوانە:

یەکەم، سەرکردەیەکی دیکە نییە لەناو گۆڕان کە وەک نەوشیروان مستەفا توانای گردکردنەوەی دەنگ‌ و ڕەنگە جیاوازەکانی ناو گۆڕان‌و بزوتنەوە جەماوەرییەکەی هەبێت. ئەمە بەو مانایە نییە کە ئەو سەرکردە دروستنابێت بەڵکو بەو مانایەیە کە ئێستا بوونی نییە یان هێشتان دەرنەکەوتووە.

دووەم، گۆڕان ڕێکخراوێکی نائایدیۆلۆجییە، ئەمەش مانای ئەوەیە کە خەڵکانی سەر بە بیرو بۆچوونی جیاجیا لە دەوری ئەو ڕێکخراوە کۆبوونەتەوە کە لە غیابی نەوشیروان لەوانەیە زەحمەتبێت دانویان پێکەوە بکوڵێت.

سەرەڕای ئەم دوو تەحەدایە بەڵام گردکردنەوەی گۆڕانخوازەکان لە دەوری یەک ئەستەم نییە چونکە گۆڕانخوازەکانی ناو گۆڕان دەتوانن لەسەر کۆمەڵێک بەهاو پەیام‌و دیدو جیهانبینی نەوشیروان وەک سەرکردەو، گۆڕان وەک ڕێکخراو، کۆببنەوە، لەوانە: عەدالەتی کۆمەڵایەتی، ئازادی، یەکسانی‌و هەلی هاوتا، شەفافییەت، چاکسازی، پێکەوژیان، قەبوڵکردنی ئەوی دی، سیستەمی پەرلەمانی، مێریتۆکراسی (کەسی شیاو بۆ شوێنی شیاو). ئەمانە بەهاگەلێکن کە دەکرێت زۆربەی گۆڕانخوازەکان لە دەوری کۆوەبن، بەکۆن‌و نوێکان، بەچەپ‌و ڕاستەکان، بەلیبرال‌و موحافیزکارەکان، بەدین‌و بێدینەکان.

لەناو گۆڕاندا، جیاوازی فکری‌و جیاوازی لەشێوازی کارکردن، هەم لەنێوان نەوە کۆنەکەی گۆڕان‌و نەوە نوێکەی گۆڕان هەیە، هاوکات لەنێوان چەپڕەو ڕاستڕەوەکانی نێو گۆڕانیش جیاوازی بیرکردنەوە هەیە، بەهەمانشێوە لەنێوان توندڕەو و میانڕەوەکانیش جیاوازی لەشێوازی کارکردن هەیە. ئەمانە کۆمەڵێک جیاوازیین کە بوونیان لەنێو ڕێکخراوێکی نائایدیۆلۆجی ئاساییە بەڵام ئیدارەدانی ئەو جیاوازییانە کارێکی ئاسان نییە. چۆن ئەو جیاوازییانە ئیدارەدەدرێن‌و کێ ئیدارەیان دەدا ئاراستەکانی گۆڕان لە دواڕۆژ دیاریدەکات.

گۆڕان دوای نەوشیروان دەکرێت شکست بێنێت لە کۆوەبوون لە دەوری بیرو دیدو پەیام‌و بەهاکانی نەوشیروان چونکە کەسانێکی زۆر هەن لەناو گۆڕان کە لە بەهاو پەیامەکانی نەوشیروان نەگەیشتون. هاوکات گۆڕان دەکرێت شکست بێنێت لە ئیدارەدانی ڕەوتە جیاجیاکانی ناو ڕێکخراوەکە، تەنانەت دەرەوەی ڕێکخراوەکەش چونکە گۆڕان تەنیا دەنگی ئەندامەکانی ڕێکخراوەکە نییە، خەڵکێکی زۆر ڕێکخراویش نەکراوە بەڵام خۆی بە گۆڕانخواز دادەنێت یان دەنگدەری گۆڕانە. شێوازی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم دوو بابەتە ئاراستەکانی گۆڕان دەستنیشادەکات.

بۆ تێگەیشتن لە پەیام‌و بەهاکانی نەوشیروان واچاکە گۆڕان کار لەسەر نیشاندان‌و بەرزڕاگرتنی بەهاو پەیامەکانی نەوشیروان بکات. هاوکات گۆڕانخوازەکان، لەسەر هەر نەوەیەک هەژماربکرێن یان سەر بە هەر ڕەوتێکی ناو گۆڕان بن دەبێت میکانیزمی لێکتێگەیشتن‌و بڕیاردان لەناو ڕێکخراوەکە دیاریبکەن.

میکانیزمی بڕیاردانی دەستەجەمعی، بەمەرجێک جەمعەکە نوێنەرایەتی ڕەوتە جیاجیاکانی ناو بزوتنەوەکە بکات، زۆر گرنگە. گرنگی ئەم خاڵە لە غیابی سەرکردەیەکی دیار کە ئێستا بە ڕێکخراوەکە دیارە هێندەی دیکە بایەخدارە. دوای دەرکەوتنی ڕابەرێک بڕیاری دەستەجەمعی هەر گرنگە بەڵام ڕابەرەکە ئەوکات دەتوانێت بەڕاوێژ لەگەڵ ئەو گروپە سەرکردەیە بڕیاربدات.

تا ئەو ڕادەیەی من ئاگاداربم ناوەندێک هەیە لە هەیکەلیەی گۆڕان کە لە پەیڕەو و پڕۆگرامی گۆڕان ئاماژەیپێکراوە ئەویش “خانەی ڕاپەڕاندن“ـە کە وابزانم دەبوو لە حەوت کەس پێکبێت، کە تا ئێستا پێکنەهاتوە.

ئەمڕۆ پێکهێنانی خانەی ڕاپەڕاندن کە لە حەوت ئەندام زیاتر نەبێت نەک هەر زۆر گرنگە بەڵکو زەرورەتێکی حەتمییە بۆ بزوتنەوەی گۆڕان بۆئەوەی توانای بڕیاردانی خێراو بەدەنگەوە هاتنی خێرای گۆڕانکارییەکانی هەبێت. 

ئەندامانی خانەی ڕاپەڕاندن واچاکە نوێنەرایەتی ڕەوتە جیاجیاکانی ناو گۆڕان بکات بۆئەوەی هەموویان هەست بکەن کە بەشدارن لە پڕۆسەی بڕیاردان‌و ئاراستەکردنی گۆڕان. لەوەش گرنگتر ئەوەیە کە کەسانی خانەی ڕاپەڕین مرۆگەلی جەماوەریان تێدابێت. مرۆگەلێک کە توانای کارکردنیان هەبێت لەگەڵ خەڵک‌و لەنێو خەڵک. هاوکات کارابن لە هەڵسوڕاندن‌و وەگەڕخستنی جەماوەر.

 

 

                        هه‌موو بیروڕاكانی به‌شی (پۆله‌تیك) ته‌عبیره‌ له‌ ڕای نوسه‌ران نه‌ك (كولتور مه‌گه‌زین )