لە جەوهەرناسییەوە بۆ پەیوەندیناسی.
یەكەم :
ئەو كاتەی یەكلاكراوەو ساغكراوە بوو، كە ئەو هێزەی سروشتێكی ( ئەسڵ و جەوهەر)ی بە شتێك دەدات، بە بوونێك، بە مانایەك، بە ئاستێكی میتافیزیكی و ئۆنتۆلۆژی دۆخی وەستاو جێگیرو بەردەوامی شتەكان.
بۆمان ڕوونبووەوە كە ناونان و ناولێنان و تەعریفكردنی هەمیشەیی بوون و دۆخی شتەكان وەك پرسێكی هەمیشەیی كاری ئیدیۆلۆژیاو دۆگم و نەزمی مەعریفەیەكی میتافیزیكییە، واتە كاری ناولێنان و ناونان و شوێن و پێگە دیاریكردنی شتەكان و نەزم و دۆخی شتەكان وەك بوویەكی ئەبەدی و سەردەمی بە ڕوو دەخرێن، واتە زانیمان لە پشتی ناولێنان و تەعریف و پێناسەو دیاریكردن و تایبەتمەندكردنەكانەوە، هێز هەیە نەك ماهییەت و جەوهەرێك، هێزو پەیوەندی هێزەكان هەیە، ستراتیژی هەیمەنەكردن و زاڵبوونی هێز هەیە لە ناو ململانێ و بەركەوتنی هێزەكاندا، ئەو كات دەبێت بزانین مسناو پۆلبەندی و چینبەندییەكان لە كەێوە دێن.
ئێمە دەزانین شت لە خۆیدا بوونی نییە، ئەوەی هەیە ماهییەت و جەوهەربەخشینە بە شتەكان لە لایەن هێزەكانەوە، بە تایبەت چ هێخێك زاڵ و باڵادەستبوو، دەبێت بە گوتاری ناونان لە شت و پەیوەندییەكان. واتە هێزێكی زاڵ، لە ناو كۆنتێكست و هەلومەرج و ڕێوشوێن و ۆرۆسێسیوسی تایبەتدا تەعریفی شتەكان و بوون و پەیوەندییەكانیش دەكات، نەك تەنیا پێناسەكردن و تسیبەتمەندكردن و سروشت پێبەخشین، بەڵكو ئەو هێزە زاڵ و باڵادەستە كاری خولقاندن و پێكهێنانی هەلومەرجێكە تا بتوانرێت ماناو تەعریفەكان لە خوارەوە ویستی بۆ دروستبكرێت، دۆخێك كە وەك ناچاری و پەیوەندی دەركەوێت.
دۆئخێك كە زاڵبوون و تەفسیرو ڕاڤەی گوتاری خۆی بكات بە حەتمییەت و جەبر، واتە كاری هێز و دەسەلاتەكان تەنیا ناونان و ناولێنان و بەرهەمهێنانی ئاستەكانی مانا نییە، بەڵكو خولقاندنی هەلومەرج و ڕێوشوێن و مۆڕاڵ و زیهنییەتییقەبوڵكردنی ماناو تەعریف و تەعریفكراوەكانە وەك ماناو ئاستێكی ئەبەدی، وەك جەبرو ناچاری و پێویستی و قەدەر. ئەو هێزانەی شەرعییەت لە جەوهەرو ماهییەت و كرۆكخوازییەوە وەردەگرن لە گوتارێكی تیۆلۆژییەوە دەست پێدەكات، لە ناو گوتاری زانستە مرۆیی و تەنانەت كۆمەڵایەتییەكانیشدایە.
لەناو سۆسیۆلۆژیا، سایكۆلۆژیا، دەروونشیكاری، پزیشكی دەروونی، ئابووری، خمانناسی و زمان و زمانەوانیدایە، لە ناو یاساو زانستە سیاسییەكاندایە. واتە تەواوی زانستەكان لە ناو پراتیكە گوتارییەكاندان. واتە دەتوانین بڵێین میكانیزم و ئامرازێكی ئیدۆلۆژی زانست بوونی هەیە وەك پراتیكی گوتاری كاراو پتەو لە نێوان پراتیكەكانی دیكەدا. تەواوی مەیدانەكان لە ناو پراتیك و مومارەسە گوتارییەكاندا، كە ( كێیەك) لە پشتەوەیە، لە ناو ستراتیژی هەیمەنەكردن و زاڵبووندا، هەم ماناو هەمیش دۆخی قەبوڵكردن و زاڵكردنی مانای بەرهەمهێنراو دەسەپێنێت، بە زۆر نا، بەڵكو وەك زەرورەت و ناچاری و پێویست وەردەگیرێت. وا دەكات لە خوارەوە شەرعییەت و خواست و سروتی قەبەڵكردنیش بخولقێنێت.
دووەم :
جەوهەرو ئەسڵێك بوونی نییە، ئەوەی هەیە ناولێنراوێكی سەپێنراو زاڵە. بەڵام ئەی ماناكان و ئاستە دەلالییەكانی بوونی شتێك لە كوێوە دێت ؟ جەوهەرو ماهییەت و كرۆكێك بوونی نییەو گەمەو یاریكردنی هێزەكانە.
ململانێ و بەریەككەوتن و لێكخشانی تووندو زبری هێزو دەسەڵاتەكان بوونیان هەیە، ستراتیژی زاڵبوون و هەیمەنەكردن و باڵادەستبوون بوونی هەیە، سەرمایەو گسپیتاڵ و شەرعییەت بوونی هەیە، ئەوەی دمێنێتەوە بەرزونزمی هێزو دەسەڵاتێكە بە سەر هێزو دەسەڵاتێكی دیكەدا تا ماناو دەلالەتی خولوێنراوێنراوی خۆی كە لە ناو پەیوەندی دەسەڵات و هێزەكاندا، ئیرادەی هێزێكی سەركەوتووی هێزو دەسەڵاتێك لە پەیوەندیدا بە هێزو دەسەڵاتێكی دیكەوە كە یان هاوپەیمانە، یان نەیار دەیچەقێنیت.
هێزێك بە سەركەوتنی بەسەر هێزێكی دیكەدا كارو گەمەو یارییەكەی تەواو نابێت، دەبێت بزانین بە كۆتا نەهاتوو بێپایان هێز هەیە، هێزو دەسەڵات لە هەموو شوێنێكە، ململانێ و بەریەككەوتن بە ئیمانانسی لە هەموو شوێنێكە لە خوارەوە نەك لە سەرەوە. بەمشێوەیە ململانێ و كێشمەكێشی هێزەكان بێپایان و كۆتا نەهاتووە، بەرهەمهێنان و پیشەسازی ماناو خولقاندنی هەموو شتێك لە ناو كێشمەكێش و ململانێی دەسەڵات و هێزەكاندا بە كۆتا نایەت، لێرەدا ئێمەی مرۆڤ بەرهەمهێنراوی ناو پیشەسازی و بەرهەمهێنانی هێز و دەسەڵاتی باڵاو باو و زاڵین.
من و تۆ و جەوهەر، تەنیا فۆرمی دەركەوتنی ئیرادەو ویست و توانای هێزو دەسەڵاتی زاڵكراو و زاڵبووین، من و تۆ، ئیحساس و زەوق و ئیستاتیكاو جوانیناسی و مۆراڵ و پەیوەندی و دیدگاو سەرنج و ئیدیاكان و مەعریفەو زانینمان بەرهەم و پێدراوی ئیرادەی هێزی زاڵ و باڵادەست و هەژموونكارە، بوونێك نامێنێت بە ناوی بێلایەنی و بكەری ئازادو ئەكتی ئازاد و ستراتیژی خەون بینین، خەون و خەیاڵیشمان بۆ خولقێنراوە.
بژاردەكان پێشوەخت هێزو دەسەڵاتی زاڵ بۆی هەڵبژاردووین، بەمشێوەیە دەبێت تا هێزێكی دیكە سەردەكەوێت و زاڵ دەبێت و بە فۆرمی دیكە ماناو دۆخی شت و بوونی شتەكانمان بۆ بەرهەمدەهێنێتەوەو دەچینە ژێر باری ێەو هێزەو ئیرادەی ئەو هێزەو بووكەشووشەی دەستی ئەو هێزە. ئەوی لە پەیوەندیداو لەناو پەیوەندی و هاوسەنگی و پارسەنگی و نا هاوسەنگی لە گەڵ هێزێكی دیكە خۆی و ماناو سەرمایەو شەرعییەت و حیكایەت و چیرۆكی خۆی دەخولقێنێت.
تەواو