په‌یوه‌ندی نێوان قەرزاری و غەمگینیی و ژێردەستەیی، دەسەڵاتی خێڵەكیی و دروستكردنی سوژەی قەرزار
– نموونەیەكی ترسناكی دەسەڵاتی كوردیدەزگای خێرخوازی بارزانی، دەزگای مرۆیی مام و دەیان دەزگای تر. چۆن ژێردەستەیەكی قەرزار دەخولقێنیت تا ژێردەستەو كۆیلە بێت؟
ئه‌بوبه‌كر جاف
– كێ لە ئێمە دەتوانێت ببەخشێت و هێشتاكە هەر خۆی بە قەرزاربار بزانێت نەك ئەویتر؟
حكومڕانییەكی مەدەنی كە پەیوەندییەكی ئەقڵانی لە سەر (ماف)ی هاونیشتیمانی و هاوڵاتی پەیوەندی بە حكومكراوەكانەوە بینا دەكات، وە هەمیشە ئەركێك لە بەرانبەریاندا جێبەجێ دەگەیەنێت، ئەم پەیوەندییە سەر دەكێشێت بۆ كەمترین هەست و ئیحساسی قەرزارباریی هاوڵاتی لە بەرانبەر حكومڕانییەكەدا. ئەڵبەتە حكومڕانییەكی مەدەنی و ئەقڵانیش لە هەناوی خۆیدا دەستبەرداری ئەوە نابێت ئەم هه‌سته باڵایه‌ی هەڵنەگرتبێت بەرامبەر هاوڵاتی و هاونیشتیمانییەكانی، جێگه‌ی پرسیاره.
ئامادەیی هوشیاریی و ئاگایی، ئامادەیی فشاری گروپ و ڕێكخراو دەزگای مەدەنی لە خوارەوە بەردەوام كاری پاشەكشەكردنە بەم كەڵكەلە و مەیل و ئارەزووەی دەسەڵات. لێرەوە لە گەورەیی ئەو جۆرە پەیوەندییە یەكسانە تێدەگەین كە لە كۆمەڵگەیەكی مۆدێرندا بیناكراوە، پەیوندیگەلێك كە هەمیشە بیر لە بیناكردنی پەیوەندی یەكسان و هەڵبژاردەی ئەقڵانی و پەیوەندی ئارەزوومەندانەی نێوان كەس و دامودەزگاكان دەكاتەوەو هەمیشە سەرقاڵی پاشەكشەپێكردنە بە فۆرمەكانی دەسەڵات كە ستراتیژی هەیمەنەخوازی هەیە: پەیوەندی هاوڕێیەتی، پەیوەندی نێوان هاوسەرەكان، پەیوەندی نێوان مامۆستاو قوتابی، پەیوەندی نێوان حزب و ئەندامەكان، پەیوەندی نێوان هاوڵاتی و دەسەڵاتی سیاسیی، پەیوەندی نێوان باوك و دایك و منالەكانیان….تەنانەت پەیوەندییەكی ئازادانەی نێوان خودا و بەندەكان!
ڕێكخستنەوەو فۆرمولەكردنەوەی ئەم پەیوەندییە لە سەر بنەمایەكی ئازادو پەیمانێكی ئازاد، مێژووییەكی گەورەی لە پشتەوەیە لە دۆزینەوەی مرۆڤ وەك بوونێكی سەربەخۆو ئۆتۆنۆم و ئازاد، كەشفكردنی فەردا و كەس. با نموونەی ڕۆژهەڵاتی ناوه‌ڕاست وەرگرین: پەیوەندییەكان هەموویان پاشكۆیەتی و بیناكراون لە سەر هەستی (منەت و منەتكردن) و دروستكردنی پەیوەندی لە سەر بنەمای دەبێت ئەویتر هەمیشە هەست بكات قەرزارە.
پەیوەندی دایك و باوك، پەیوەندی خێزانی ئێمە بە ئەندامانی خێزانەوە لەسەر بنەمای قەرزارباركردنی ئەندامانە و گەر خێزان نەبێت ئەوا مناڵەكان هەتیو دەكەون. هەمیشە ئامادەیی ترسی لە دەستدانی باوان، پەیوەندی هاوسەرگیریی ئێمە كە دەبێت ژن هەمیشە هەست بكات قەرزارباری مێردەكانیان و ترسی بێوەژن كەوتن سەراپای بوونی دەتەنێت. هەستی قەرزارباری ئەندامانی حزب لە بەرامبەر سەركردەو ڕابەرو سەرۆكەكاندا كە شوانگەلێكن ئەوان نەبن گورگ دەیانخوات، پەیوەندی نێوان شێخ و موریدەكان…. هەر پەیوەندییەكی دیكە كە بە ناچاری سەر دەكێشێت بۆ خولقاندن و دروستكردنی سوژەی قەرزار و ئەمەش بە ناچاری و بە حەتمی سوژەی ژێردەستەو كۆیلەو پاشكۆی لێدەكەوێتەوە.
نموونەیەكی ترسناك
دەسەڵاتی خێڵ لە مۆدێرنەو لە ناو پەیوەندگیری و بیناكردنی پەیوەندییەكانی خۆی بە مێگەل و ڕەعیەتەوە دەسبەرداری ئەوە نابێت بەرگری لە مانەوەی ڕەمزە خێڵەكییەكانی بكات. لەوێشەوە پارێزگاری لەم پەیوەندییە و بیناكردنی پەیوەندییەك لە سەر بنەمای (سەردەستە – ژێرد دەستە) و (ئاغا – كۆیلە) بكات. چ مانایەكی هەیە هاوڕێ لەگەل حكومەت و دەوڵەت و حكومڕانییەكدا هێشتا كەس و كاره‌كته‌رێك ئامادەیە دەزگای خێرخوازی هەبێت؟ هاوڕێ و هاوتەریب لە گەڵ حزبدا دەزگای خێرخوازی بە ناوی ڕابەرو سەركردەكانەوە. حكومەت پارەی نییەو دەزگاكەلێكی خێڵەكیی پارەی هەیەو لێرەیە بۆ هاوكاری دانیشتوان و هاوڵاتیان. ئامادە نییە ئەو هاوكاری و یارمەتیانە ببەخشێتە حكومەت و حكومڕانییەكی مۆدێرن بە شێوەیەك ناوی ونببێت،
دەزگای خێرخوازی بارزانی، دەزگای مرۆیی مام و دەیان دەزگای تر هەرگیز، دەبێت (حكومڕانییەكی دام و دەزگایی) سوپاسی ئەو دەزگایانە بكات و ناویان بهێنێت. لێرەدا ئێمە ڕوبەڕوین بە دەسەلاتێكی شوانكارەو دەسەڵاتێكی بیناكراو لە سەر بنەمای (شوان/ مێگەل)، وە بەردەوام بەرهەمهێنانەوەی ئەو پەیوەندییەو دروستكردنی پەیوەندی (قەرزدەر/قەرزار)، ئەمەش ستراتیژێكی دەسەڵاتی خێلەكی ڕۆژهەڵایە تا ژێردەستە/ سەردەستە بهێڵێتەوە.
