ئیمان* وەک سەما
سەما بونێكی رَیتمیانەی جێگیرو دەستەمۆ و ماڵی نییە. سەما و سەماكردن یاریكردنە بەو ئاستە ماتریالیانەی شوێن و زەمەن كە كاریان دەستمۆكردن و پێناسەكردنی (جوڵه‌یەكە) واتە سەماكردن لە ماتریالێیخستن,یان وەستانە لەسەر ڕیتم و ئیقاعیێكی نا ماتریالیانەی بون.كڵۆڵی شوێنكات بەرانبەر بە (جوڵە),گەڕانە بە دوای لۆژیكیك بۆ جوڵە تا بیگرێت,جوڵە لەمسكات وەك بونێكی كۆنكرێتی و مەلموس,سەما ئەو جوڵە ڕهایەیە كە ناچێتە ناو گرتن و دەستەمۆكردن و ماڵیكردنەوەوە,سەما هونەرە,هەنەریش لە ناو ئەو بونانەدایە كە لۆژیكی گرتن و بەردانی نییە,بەڵكو لۆژیكی تیدا ژیان و ژیاندنی تێدایە(ئەمەش ناكرێت ناوبنرێت لۆژیك).كەواتە سەما و سەماكردن ئاستێكی ڕوتەختییە بۆ قوڵاییەكی گەورە,بۆ چینە قوڵەكان ,بەڵام ئەم ئاستە ڕوتەختییەی سەما هێشتاكە دەرگیرە لە گەڵ ترانسێندێتی ۆەزموونیدا. ترانسدێنتیش هیچ نییە جگە لەو ئاستە ڕەهاییەی بونێك كە نایەتە ناو پیناسەی زانستەكانەوە,لە لەوپەڕیدا لە ئەزمونكردنێكی ترانسیندێنتاڵیدا بەریدەكەوین و تیایدا دەژین.ئەگەر نیتشە خودایەكی سەماكاری بوێت‌ئەو خوداوەندەیە كە نایەتە نان تەفسیرو پێناسەو گرتن و تەحدیدكردنەوە. جەنگی خودا لە گەڵ بتەكاندا‌لە گەڵ كۆمەڵێك وێنەی كۆنكرێتی و مەلموس و چەقبەستو نەجوڵاودا, جەنگی خوداوەند لە گەڵ كۆمەڵێك وێنەی خوداییانەی جێگیرو سابت و داكتراودا لە پێناوی ئەوەیە ,خوداوەند بە وێنەیەكی مەلموسی و كۆنكرێتی نەبینرێت. واتە بەركەوتنێكی فیزیكی و ماتریالیانەمان بۆی نەبێت.بەڵكو ڕێك لە سەر ڕیتمی سەمایەكی ناجێگیرو نا داكتراو بێت بە بەرزی و نزمی. ئەمەش لە پێناو چی؟ لە پێناو ئەو بەركەتن و لەمسكردنەی ئینسان كە بونێكی ” وێناكراوی هەبێت “.واتە بون و بەریەككەوتن و هەڵكردن و پێكەوەبونێك لە ئاستێكی تردا,ئاستێكی نەگیراو و دەستەمۆنەكراودا. هەر یەك لە ئێمە مافی ئەوەی هەبێت وێنای خودا بكات,بەڵام ئەم وێناكردنیشە هەر ناچێتە وێناكردنێكی “وێنانەكراوەوە. ” تا ئەو شوێنەی وێناكردن و وێنە نەیەتە ناو زمانەوە بڕێكی زۆر بە ئەمانەتەوە لە گەڵ ویناكردن و وێناكراودا دەژین,وێنە و “وێناكردنیش” هەمان ئاستی بەرزونزمی و نەگیراویی و دەستەمۆنەبون و نا كۆنكرێتی هەیە,واتە سەماییە, واتە بونێك, هەبویەكی نا-گیراو نەبەستراوەو ماڵی نەكراوە.لێگەڕان و دەستەبرداربون لەوەی وێنایەكی كۆنكرێتی بونی هەبیت بۆ خوداوەند قەدرنەگرتن و نەبینی خوداوەندێكە وەك ئەوەی ئەبێت وا بێت.
بونی ئینسانیانەی خودا
ئینسان هەمیشە لە ڕەهایی و موتەڵەق ڕا دەكات,واتە ڕەهابون ئەو نا-شوێنەیە كە غروری ئێمەی ئینسان بریندار نەكات,ئەو نەبینراو نەبسیتراو پەیپێنەبراوە مەلموس و نا زەمەنییەی ئێمەیە كە دەبێت هەبێت,نەك تەنیا وەك مومكینات,بەڵكو وەك ناچاری,بەدەر لە ترس,ئێمەی ئینسان خولیاو كەڵكەڵەیەكمان هەیە بۆ ڕەهابون لە ڕەهاییدا,بەڵام ئەو كاتەی كە ڕەها نابین,ئەو كاتەی ناتوانین وێنای ڕەهایی بونێك,هەبوویەك بكەین,ناچارین بیهێنینە ناو (پێناسەكردنەوە),تەعریفكردن و تەحدیدكردنەوە,بۆ؟بۆ ئەوەی وێنەیكمان لا هەبێت,وینایەكی,نمونەیەك لە ڕەهایی و ڕەهابوو تا سنورو كڵۆڵی و دەستپاچەیی تێپەڕێنین.ئا لێرەوە ئێمە بە ئیماندارو بێ ئینمانەوە بەر ڕەهابون دەكەوین,بەڵام ناونان و ناولێنانمان بۆی جیاوازە.كەواتە خوداوەند نمونەیەكی لێگیراو “دڵۆپێنراوی “لێبەرهەمهاتووە بەڵام ناولێنان و بەركەتن و چۆنێتی مامەڵەمان لە گەڵیدا جیاوازە. مێژوی خودا,واتە خودا لە ناو زماندا‌لە ناو جوڵەیەكی كۆنكرێتی ناو زمان و مێژودا‌وێنەی وێناكراوی خودایە,وێنەیەكی ئیسنانیانەی ئێمەیە لە سەر خوداوەند.ئەمەش بەركەوتنی كڵۆڵی و كورتهێنانی ئینسانیمانە لە گەڵ ڕەهایی و ڕەهابوندا. ئەوەی هەبووەو هەیەو دەبێت بەركەوتن و دەرگیریمانە لە گەڵ وینەو وێناكانی خوداوەندا نەك خودی خوداوەند.ئەگینا خوداوەند نە بونە و نە هەبون (بە تێگیشتنەكەی مامۆستا ئیكهارت).
خوداوەندی ناو زانستە مرۆیی-كۆمەڵایەتییەكان.
مێژوویەكی نوێمان هەیە,مێژوییەكی نوێ خوداوەند و دەركەتكانی لە ناو ئەكتێكی ئینسانیدا.ئەویش ماڵیكردن و دەستەمۆكردن و مالێكردنی ئەو وێنە,وێنا ئینسانییەی ئێمەیە لە گەڵ خوداوەندو ڕاهادا,ئەم وێناكردنە لێكەوتەی زمانەوانی هەیە,لێكەوتەی فیزیكی و نواندن و نواندنەوە,بەڵام ئەم لێكەوت و دراوانە هیچ خودا نین,دەكرێن دەركەتەو مانێڤستبونی خوداوەندیانە بن لەو ئاستەی ڕەهەندێكی تەعالیانەو ترانسێندێنتاڵی هەبیتَ. كاری زانستە كۆمەڵایەتییەكان,گرتن و مەلموسكردن و بە كۆنكرێتكردنی ئەم دەركەتەو لێكەوتانەیە, بە تایبەت سۆسیۆلۆژیا و دەرونناسی و دەرونشیكاری ز كۆی ئەو زانستانەی كە پێداگیرییەكی پۆزەتیڤیزمی و پراگماتیان هەیە.زانست هیچ نییە جگە لە تەعریفكردن و تەفسیركردن و تەئویل و تەحدید و لە چوارچێوەنان لە پێناو (دانانی سەرەتاو كۆتایی) و دیاریكردنی مەبەست و پتلنەرێك بۆ كردەیەك,لێكەوتەیەكی ماتریالیانە.كڵۆڵی و بە روشیەكی تریشدا بەدبەختی ئەم زانستانە پێداگیریی و سەرسەختیانە لە دۆزینەوەی بون و هەبویەكی ماتریالیانە! ماتریالیانە لە پێناو بنین و لەمسكردنی,واتە دەرخستنی وەك ئەوەی كە دەبێت وا بێت كە دەمانەوێت,نەك دەبێت بەو پێیە بێت كە بَویەكە لە خۆیدا. زانستە مرۆیی-كۆمەڵایەتییەكان,ئاینی مۆدێرنێتین,واتە شەرحكردن و بەرچاوخستنی بونێك,كە دەبێت (بگیرێت) واتە لەوەی سەرەتاو كۆتاییەك,هۆكارو هۆو ئەنجامێكی بدات بە دەستەوە.ئەمەش رَێك و پێك لە (خزی و نەگیراوی)خستنی بونێكە لە ئاستی ئیماناسی ڕەهادا.واتە تەعریفكردن, تەعریفكردنی هەرشتێك لە ناو گەمەی زمانەوانی و ڕەهنەكانیدایە,واتە هێزەكان و پەیوەندی هێزەكان مانادەبەخشن لە ڕێگەی ئەم پێناسەكردن و تەعریفكردنەوەوە.كڵۆڵی و كورتهێنانی زانستە كۆمەڵایەتییەكان نەبینین و پەینەبردنە بە ئیمانانس و ئاستێكی ڕەهای بونێكی ناجێگیرو خزو لوس.
ئیمانیش ئەو پەیوەندییه خزو لوسه‌یه كە دەمانەوێت بە خزیو بە لوسی و بە نەگیراوی و بە دەستەمۆنەكراوی هەر شتێك نا شتێك به‌رمانكه‌ویتو به‌ریكه‌وین ، واته لە ئاستێكی تردا بەریبكەوین و لەگەڵی بین.
تەواو
کولتور مەگەزین: ئێمە لەجیاتی ئیمان چەمکی بڕوایی دادەنێین وەک چەمکێکی تازە لەجیاتی بڕوا کەزیاتر ڕەهەندێکی سەلەفی هەیە!
