–وێنەی فرمێسك
وێنای فرمێسكەكانی جەبار بكەن لەودیوی چاویلكەكانیەوە لە نێو چاوەكانیدا قەتیسمابوون، لەشی داهێزرابوو، لە شاشەی كۆمپیوتەرەكەی ئەو هەواڵەی دەخوێندەوە:
(۲۷ی ئەم مانگە لە كامیاران ساڵیادی مامۆستا ئەدهەم موزەفەری بەرِێوە ئەچێ, كە لە ساڵی ۱۳۷٦ بۆ رِزگاركردنى قوتابییەك خۆی خستە رِووبارەوە، كچەكەی لە مەرگ رِزگار كرد, بەڵام خۆی نەگەرِایەوە. داوا لە هەموو ئەندامانی بەرِێزی كارگەی شێعر دەكەین گەر بۆتان ئەكرێ شێعرێك لەو بوارەدا بنووسن و بۆمی بنێرن. دەمانەوێ كۆمەڵە شێعرێك چاپ كەین و لە رِێورِەسمی ساڵیادەكەیدا بڵاوی كەینەوە.) ئەو دێرانەی دەخوێندەوە, وردەوردە فرمێسەكەكانی لە چاوەكانیدا دەهاتنە خوارەوە و رِێچكەیان دەبەست. دەشێ ئێوە وا بیربكەنەوە, كە ئەو فرمێسكانەی بۆ من بووە، یان ئەو فرمێسكانەی بۆ ئەو كارە جوامێرانەیەبووە، بەڵام من وای نابینم، دەشێ بەشێكی بۆ ئەوەبووبێت, بەڵام بەشەكەی دیكەى هەروەكو دواتر لەو گومانەی دابانەوە زیاتر دڵنیابووم لێی, كە وا لەبەر چیرۆكێكی كۆنی خۆی بووبێت. دواتر دابان وا گومان دەبات, هەر چیرۆكێكی خەیاڵی بەشێك لە واقیعیەتی ژیان, یان بیركردنەوەی نووسەرەكەیەتی و لە پەنای خەیاڵدا شاردراونەتەوە. بەم پێیە بێت ئەوەی دابانیش دەیگێرِێتەوە بەشێكە لە خۆی نەوەك چیرۆكی من، هەر هیچ نەبێت گۆشە نیگای ئەوە بۆ رِووداوەكەی من. چەند خوولەكێك رِاما، زۆر بە قووڵی لە فیكران رِاچوو. چەند پرسیارێك بیریان سەرقاڵ كرد: – تا چەند گریمانەی ئەوە هەیە, هەموو ئەو دەقانەی بۆ یەك بابەت دەنووسرێن لە لایەن كەسی جیاوازەوە هەمان دەق دەرچن؟ ئەگەری لێكچوونی گشتی چەندە بەهێزە؟
پێنووسەكەی لە نێو قەڵەمدانەكە دەرهێنا و لەسەر پەرِاوە بچووكەكەی بەردەمی پرسیارەكانی نووسی. لەگەڵ ئەوەشدا دڵنیابوو هەرگیز رِووینەداوە دووكەس بە بێ ئاگاداری دوو دەق بنووسن بۆ هەمان بابەت هەمان دەق دەرچن، بەڵام گوێی بەو رِاستیە نەدا، ویستی تاقیكردنەوەیەك رِێك بخات, تا وەڵامی پەسیارەكانی وەر بگرێت، ئەو هەواڵەی نووسیەوە و بۆ چەند هاورِێیەكی نووسەری نارد, تاكوو هەریەكیان دەقێكی لە سەر بنووسن، چەند كەسێك لە چەند شوێنی جیاواز. یەكێكیان ناوی دابان بوو, چیرۆكنووس بوو، لە هەولێر دەژیا, چەندین كیلۆمەتر لێیەوە دووربوو. دوای ئەوەی نامەكانی نارد ویستی چەند گۆشە نیگایەك دروست بكات و پێشبینی گێرِانەوەی چیرۆكنووسەكە بكات، تا گێرِانەوەی پێشبینی كراو لەگەڵ گێرِانەوە رِەسەنەكەی نووسەر بەراورد بكات. دوای چەند خولەكێك هەستی بەداهێزران كرد، كۆمپیوتەرەكەی كوژاندەوە و چووە كن كتێبخانەكەی. چاوی بە هەموو كتێبەكاندا دەخشاند, بەڵام دڵی بۆ هیچیان نەدەچوو. لە كتێبخانەكەش دووركەوتەوە، لە ژورەكەدا كەوتە پیاسەكردن، هێزێكی نادیار بەرەو ژووری خەوتن رِایدەكێشا، خۆی دایە دەستی هێزەكە و بەرەو ژوورەكە چوو، سەری باولێكی هەڵدایەوە، وێنەی كچێكی بچووكی دەرهێنا و ڵێی رِاما. تەماشای وێنەكەی دەكرد و بە كوڵ دەگریا.
***
– منداڵێك لەكەناری بەربەریەتی گەورەكاندا
مۆبایلەكەی كوژاندەوە، دەستی لە گیرفانەكانی رِاكرد، لەماڵ چووە دەر، نمەی بارانێكی بەهاری دەیپرِوشاند، كزەبایەكی فێنك بەر جەستەی دەكەوت ، وەلێ ئەو هەستی بە كوڵان دەكرد، لێدانی دڵی خێراتر بووبوو، هەنگاوەكانی هێواش كردەوە تا هەندێك هەست بە حەوانەوە بكات و بیر لە دارِشتننی چیرۆكەكەی بكاتەوە. لەوەتای دەستی بە نووسین كردووەتەوە, هەرچی نووسیبووی خەیاڵی پیاسەكانی بوون. ویستی وێنای رِووداوەكە بهێنێتە پێش چاوی خۆی, تا بتوانێ وێنای چیرۆكەكە بكات، بەڵام وێنەیەكی تەواو جیاواز لە خەیاڵیدا دروستبوو، وێنەی منداڵێك لە كەناری دەریایەكدا دەمە و رِوو كەوتبوو. چەند دڵۆپە فرمێسكێك لە چاوەكانیدا هاتنە خوارەوە، لە ژێر لێوەوە سێجار دووبارەی كردەوە: ئایلان, ئایلان, ئایلان,
دڵۆپە بارانێك كەوتە سەر جامی چاویلكەكەی, هەناسەیەكی هەڵكێشا: – باران.
پێش ئەوەی بیر لە دارِشتنی چیرۆكەكەی بكاتەوە چەند پرسیارێك سەرفاڵیان كرد:
– چ پێوەندیەك لە نێوان بیركردنەوە لەو رِووداوە و ئایلان هەیە؟ بۆچی یەكەم شت بە خەیالڵدا هات ئایلان بوو؟
هەنگاوەكانی هێواشتر دەبووەوە, زیاتر لە فیكران رِۆدەچوو.
:- بۆچی دەستم بە نووسین كردەوە؟ ئای ئایلان ئای! چۆن گیرۆدەی ئەو جەنگە درێژەت كردمەوە، جەنگێك لەگەڵ خۆمدا، نووسین ئەو جەنگە بەردەوامەی نووسەرە لەگەڵ بیركردنەوەكانیدا. ئایا ئەو رِووداوە بە رِێكەوت بوو, یان دەبووایە رِووبدات؟
مۆبایلەكەی لە گیرفانی دەرهێنا، وەك تێبینی رِووداوێكی تۆماركرد:
ئەو رِۆژە وەك هەموو رِۆژە ئاساییەكانی دیكە چوومە سەركار، گەیشتمە رِاستی ژووری مام سالار سڵاوێكم لێی كرد، ئەویش دوای وەڵامی سڵاوەكەم بانگی كردم : كاك دابان وەرە. دەستی پێ كرد: بە رِاستی هەواڵی ئەو منداڵە زۆر كاری تێ كردم. منیش هەروەكو چەند ساڵێك بوو وازم لە گوێگرتن لە هەواڵەكان هێنابوو، جا وازم لەچی نەهێنابوو؟! ئەو چەند ساڵەی دوایی كاری من رِاكردن لە خۆم بووە، لە خەیاڵەكانم و لە نووسینەكانم، تەنانەت ئەو شتانەش, كە لەوانەیە خەیاڵەكانم بجوولێنن. بە سەرسورِمانێكی زۆرەوە گوتی:
– كو نەتبیستیە؟! ئەوە هەموو دنیای وروژانديە، حەزدەكەی پێشانتی بدەم؟
بە سەر جوولاندنێك وەڵامیم دایەوە:
– بەڵێ بەڵێ دەمەوێ پێم پیشان بدەی.
مۆبایلەكەی دەرهێنا, بە دەم خەریكبوونەوە گوتی: وێنەی ئەو منداڵەت پیشان دەدەم لە كەناری دەریای ئیجەدا بە مردووی دۆزراوەتەوە. مۆبایلەكەی بۆ رِاگرتم، تەماشاكە! مۆبایلەكەم لێی وەرگرت، بەڵام ئەوەی بینیم هیچ كەسێك نەبوو جگە لەبارانی كورِم، دەمەو رِوو لە كەناری دەریایەكە كەوتبوو، كۆتایی شەپۆلەكان چوار دەوریان دابوو. گریانێك قورِگی گرتم، چاوەكانم پرِ ئاوبووبوون، شەرمم كرد لە پێشچاوی ئەو بگریم، مۆبایلەكەم دایەوە دەستی، رِووی خۆم بۆ لای پەنجەرەكە سوورِاند، ویستم خۆم ئاسایی پیشان بدەم، بەڵام نەمتوانی سەركەوتووبم. رِوخسەتم خواست و لە ژوورەكەی هاتمە دەرەوە. بەپەلە خۆم گەیاندە ژوورەكەی خۆم. هاوكارەكەم هێشتا نەهاتبوو، بە دەرفەتم زانی و دەستم بە گریان كرد. نازانم چی وای لێ كردم ئەوم وەك بارانی كورِم بێتە پێش چاو، لەوانەیە هۆیەكەی ئەوە بووبێت, كە باران هاوتەمەنی ئایلان بوو، زۆربەی جاریش بەو شێوەیە دەنووست. تا دەهات سینگم دەگوشرا و دڵم تەنگتر دەبوو، ویستم بچمە ژووری كۆبوونەوەی هاورِێكانم، تا هەندێك ئەو بابەتە لە بیر خۆم بەرمەوە، لە ژوورەكە نزیك بومەوە گوێم لە دەنگی مام سالار بوو, دەیگوت:
– وێنەی ئایلانم پشانی دابانی دا قورِگی پرِ گریانبووبوو, خۆی پێ رِانەدەگیرا. ئەو قسانەى بەشێوەیەك دەکرد, هەروەكو ئەوەی شتێكی گەورەی ئاشكرا كرد بێت و بیەوێ شانازی پێوە بكات. گەرِامەوە ژوورەكەی خۆم و خەریكی كارەكەی خۆم بووم. بۆ نانی نیوەرِۆ لە ماڵی خەزوورم داوەت بووم، لە كاتی نان خواردندا خوشكێكی هاوژینەكەم گوتی : هەواڵی ئایلانتان بیستووە؟ قورِگم گیرا نەمتوانی هیچی دى بخۆم. هەموویان چاویان لە سەر من جێگیر كرد، هەستیان بەو دۆخەی من كرد. ماچێكم لە بارانی كورِم كرد و بە فێڵی دەستشوشتن چوومە لای دەستشۆریەكە, تا تۆزێك خۆم ئارام بكەمەوە. وێنەی ئەو كورِە لە پێش چاوم لانەدەچوو، هەرچەندی دەمكرد نەمدەتوانی لەبیرخۆمی ببەمەوە، دوای نزیكەی پێنج ساڵ دووركەوتنەوە لەنووسین ناچاری نووسینی چەند دێرێكی كردم، ئەگەر ئەو چەند دێرەم نەنووسیبایە لەوانەبوو ئەو وێنەیە بیخنكاند بام.
سەیر زوڵم لە نێو دەریادا تواوە
شاكارێكی خنجیلانە لە سوراوی حەیشەریەك وەردراوە
پاكیزەیەك لەسەر تەختی داوێنپیسێك رِاكشاوە
سێدارەیەك بۆ فریشتەیەك هەڵدراوە …
ئەو چەند دێرەی نووسیم نەك هەوێنی ئەو قەسیدەیەم بوون، بگرە هەوێنی بوونەوە بە نووسەریم بوون. لەو رِۆژە بە دواوە گیرۆدەی نووسین بوومەتەوە. ئەو دێرانەی نووسی وەك بیرۆكەی ئەو چیرۆكەی لەدوای ئەو رِووداوەوە لە مێشكیدا دەسوورِایەوە و نەیدەوێرا دەست بە نووسینی بكات. دەستی لە گیرفانی نایەوە و كەوتەوە ناو بیركردنەوەكانی. ئایا من ئەو دێرانەم بۆ ئایلان نووسی یان بۆ كورِەكەی خۆم؟ ئایا ئەوە چیرۆكی كەسەكانی دیكەن دەمان هەژێنن یان تێگەیشتن و چیرۆكەكانی خۆمانن؟ فرمێسكەكانی جەبار شافعی زادە لە كاتی خوێندنەوەی هەواڵەكەدا بۆ ئەو هەواڵەبوو, یان بۆ ئەو وێنەیە بوو, كە وا دواتر بە دیاریەوە دەگریا؟ پێشتر چەند چیرۆكێكی جەبار شافعی زادەی خوێندبووەوە لەگەڵ ئەو شیعرانەی بۆ منداڵانی نووسیبوو، هەرچەندی لە مێشكی خۆیدا لێكدانەوەی بۆ دەكرد هاوكێشەكەی بۆ هاوسەنگ نەدەكرا، شێوازی نووسینی چیرۆكەكانی زۆر جیاواز بوو لەو شیعرانەی، دوو چیرۆكی خوێندبووەوە, كە تێكەڵەیەك بوون لە شێوازی سیمبوڵیزم و خەوئاسا کە پشتى بەستبوو بە شەپۆلى هۆش بۆ گێڕانەکانى. كەسێك ئەو شێوازە سەختە لە چیرۆكنووسیدا بەكاربهێنێ چۆن دەتوانێ نووسینی ئاوا سادەش بۆ منداڵان بنووسێت؟ هەستی كرد ئەویش لە رِابردوویەك بە جێ مابێت و بە نووسین بۆ منداڵان مەحكومی بكات، پێشبینی چیرۆكێكی بۆ رِابردووی كرد، چیرۆكی لە دەستدانی منداڵێك, كە ئەو نەیتوانیبێت رِزگاری بكات، بۆیە ئێستا لە بەر قەرەبوو كردنەوەی ئەو رِابردووە ویژدانی ناچاری نووسین بۆ منداڵان بكات. بە هۆی ئەم پێشبینیەوەش بوو ئەو چەند دێرەی بەو جۆرە نووسی: وینای فرمێسكەكانی جبار بكەن لەو دیو چاویلكەكانیەوە….
باوەرِی وابوو , كاری چیرۆكنووسین لە كاری ئەفسەری لێكۆڵەرەوە نزیكە, بەوەی دەبێت لە دارِشتنی گومان و پێشبینیەكانی لە گێرِانەوەی رِووداوەكاندا زۆر ورد بێت، ئەو باوەرِەی گەیاندبوویە ئەوەی پێش دەست كردن بە نووسینی هەر چیرۆكێك كاتێكی باش لەگەڵ خۆیدا پیاسە بكات و گفتووگۆیەكی درێژ لەگەڵ خۆیدا لە بارەی بیرۆكەی چیرۆكەكەیەوە ئەنجام بدات ، ئەمەش زۆر جاران توشی كێشەیەكی دیكەی دەكردەوە، وەكو ئەو كێشەیەی لە كاتی نووسینی ئەم چیرۆكەدا تێی كەوتبوو، هەرچەندە خۆی زۆر حەزی لەو كێشەیەبوو وای دادەنا ئەو كێشەیە هۆكارە بۆ نووسینی چەند چیرۆكێك، لەكاتێكدا نیازی نووسینی یەك چیرۆكی هەیە. گەیشتە ئەو دێرە ئیستێكی كرد, لە خۆی پرسی: ئەوە من دەمەوێ چی بگێرِمەوە؟ ئەو شتانەی تا ئێستا نووسیومن چ پەیوەندیەكیان بەو چیرۆكەوە هەیە, كە نیازی نووسینیم هەیە؟
وازی لە نووسین هێنایەوە، ئەو رِۆژە لە ناو پرسیارەكانیدا وێڵ بووبوو، چەندی هەوڵی دا نەیتوانی یەك دێری دیكە بنووسێت، شەو بە دیار پێنووس و پەرِاوەكەیەوە خەوی لێ كەوت، بەڵام كاتێك بەیانی خەبەری بووەوە شتێكی نامۆی بینی، بە خەتێكی جیاواز لەخەتی خۆی چیرۆكێك لە كۆتایی دوادێری نووسراوی دوێنێ شەویەوە نووسرابوو. تەواو دڵنیابوو لەوەی دوێنێ شەو ئەو تا ئەو دێرەی نووسیبوو، واتا تا ئەوێ ئاگای لە خۆی مابوو، تا ئەوێی بە بیردەهاتەوە، جیاوازی دەستوخەتەكەش زیاتر دڵنیای دەكردەوە ئەو دێرانە ئەو نەینووسیون. دەستی بەخوێندنەوەی دێرەكان كرد:
ئەو چیرۆكەی من دەبێ بەسادەیی بنووسرێتەوە، سادە هەروەكو رِووداوەكە نا، بەڵكو سادە وەكو سادەیی ژینگەو كەسایەتی ناو چیرۆكەكە. دوای ئەوەی بینیم دابان خەوی لێ كەوت دەرفەتم لێ هێنا و ئەو دێرانەم نووسی، كاتێك ئەو دێرانەی دەخوێندەوە ترسێكی زۆر كەوتە دڵیەوە، پەرِاوەكەی داخست و بەپەلە لە ژوورەكە چووە دەرەوە، دەستی بە پشكنینی ماڵەكە كرد, بەڵام كەسی نەدۆزیەوە، گەرِایەوە بۆ كن پەرِاوەكە و درێژەی بە خوێندنەوە دا:
دوای ئەوەی بینیم دابان خەوی لێ كەوت فرِسەتم لێ هێناو ئەو دێرانەم نووسی.
دەبووایە لێ نەگەرِێم ئەو دنیا سادەیەی من بە تەكنیكی چیرۆكی مۆدێرن ئاڵۆزبكات. دەبووایە گێرِانەوەی چیرۆكی من ژینگەیەكی سادەی بئافرِاند با.
پێش ئەوەی كچە بچووكەكەم نەخۆش بكەوێت، ژیانێكی خۆشمان دەگوزەراند، هاوژینەكەمم زۆر خۆشدەویست، كچە بچووكەكەشمان وەك چرایەك بوو، ژیانی زیاتر رِووناك دەكردینەوە. لە نێو بیجۆیە شرِەكە دانیشتبووم، سەرم بە جامی ماشێنەكەوە نابوو خەیاڵم رِۆیشتبوو، جار جار بە هۆی تاسەی رِێگەكەوە ماشێنەكە هەڵدەبەزیەوە و لەو زیندەخەوە بە ئاگای دەهێنام. قیژەی هاوژینەكەم لە گوێیەكانمدا دەزرینگایەوە، پەلەقاژەی كچەكەم پێشچاوی بەرنەدەدام، هەستم كرد لەوە لاوازترم بتوانم وانە بڵێمەوە، بەڵام تازە برِیاری ئەوەم دابوو بۆ پەشیمان بوونەوە درەنگ بوو. لە گردێكی بەرز سەركەوتین ماوەیەك بە دۆڵاییيەكدا رِێمان كرد، دەریایەكمان لێ دەركەوت، تا لە دەریاكە نزیكتر دەبووینەوە هەناسەم زیاتر تەنگ دەبوو، هەوڵم دەدا رِیتمی هەناسەم چاك بكەمەوە, بەڵام بێسوود بوو. سەرم بە گێژەوەهات و پێش چاوم تاریكبوو. دەنگێك بەخەبەری هێنام: مامۆستا گەیشتین. ماشێنەكە لە ناو قەرەباڵغی خەڵكەكە رِایگرتبوو، یەكێك دەرگەكەی بۆ كردمەوە: مامۆستا گیان فەرموو. ئەو خەڵكە هەموویان بۆ پێشوازی من هاتبوون. خەڵكانێكی زۆر سادە و خوێن شیرین و بە گفتولفتبوون. ئەو رِۆژە سەرەسورِەیەك منى داگرتبوو, بە تەواوی بیرم نەماوە چی رِوویدا، تەنیا ئەوەم بیرماوە منداڵێك سەرنجی رِاكێشام , لە نێوان قوتابیەكان رِاوەستابوو سەرنجی دەدام. كاتێك بینیم بە دیاریەوە حەپەسام! ئەمە چۆن دەبێ؟! بەڵێ رِێك شێوەی كچەكەی منی هەبوو. بابە باابە…
دوای ئەو رِۆژە لە قوتابخانەكەدا دەستم بە وانە وتنەوە كرد. لەوەش سەیرتر, ئەو كچە زۆر بە كچەكەی من دەچوو، هەمان ناویشی هەبوو. بۆنی كچەكەی خۆمم بەو كچەوەنا. ئەوە بووە هیوایەك بۆ ژیانم. باوەرِم بە خۆم هێنا, ئەوە كچەكەی خۆمە لە شوێنێكی دیكە خوا بۆی گەرِاندوومەتەوە, تا هەرهیچ نەبێ لە پێش چاوم بێت و جووڵەكانی بپشكنم. چەندی زیاتر سەرنجم دەدا لێكچوونی زیاترم لەگەڵ كچەكەی خۆمدا تێیدا دەبینیەوە. بەرەبەرە ئەو برینەم بەرەو سارِێژبوون دەچوو. دەستم بە ژیانێكی نوێ كرد. ژیانم زیاتر ئاسایی دەبووەوە زیاتر تێكەڵی خەڵكی دەبوومەوە، بەڵام ئەوە بەمانای سارِێژی برینەكەم نەدەهات، نەخێر ئەو برینەم هەرگیز سارِێژنەبوو. رِۆژێكیان دەبوایە خوێندكارەكان ببەمە گەشت، هەرچەندە ئەو رِۆژە دڵەخورپەیەكی زۆرم گرت و ترسێكی زۆر كەوتە هەناومەوە, بەڵام برِیارم دا لەبەر دڵی خوێندكارەكان لەگەڵیان بچم. ئەو رِۆژە هەوڵم دەدا خۆم خۆشحاڵ پیشان بدەم, بەڵام لە دڵەوە دەكوڵام. كچەكەم لێم نزیك بووەوە گوتی: بابە چیتە؟ مچورِكێكم پێ داهات، رِاچڵەكیم! سەیری ئەو كیژۆڵەیەم كرد, كە وێنەی دووەمی كچەكەم بوو، لە ژوور سەرم رِاوەستابوو, گوتی: مامۆستا وەرە وێنە دەگرین. چوومە ناو منداڵەكان و بە زۆر خەندەیەكم هێنایە سەر لێوم، دوای چركاندنی وێنەكە، خەیاڵ زۆر دوور بردمی. ئەو رِۆژەم بە بیرهاتەوە, كە كچەكەم لە تاو ئازاری نەخۆشیەكەی سیس بووبوو، دەیناڵاند , من و دایكیشی لە ژوور سەری دانێشتبووین و جگە لە گریان هیچی دیكەمان پێ نەدەكرا. ژنەكەم پرسی:
– دكتۆرەكە چی گوت؟
بە كزۆڵەییەكەوە وەڵامیم دایەوە:
– دكتۆر گوتی نەشتەرگەریەكی پێویستە تێچووەكەی زۆر زۆرە و ئەگەری سەركەوتنی نەشتەرگەریەكە كەمە، فرمێسكێك لە چاوەكانمدا قەتیس ما.
ژنەكەم پرسی:
– ئەی چی بكەین؟
وەڵامیم دایەوە:- نازانم, نازانم، هاتۆتە سەرم ئێرە جێ بهێلین.
ژنەكەم بە سەر سورِمانەوە پرسی:- بۆ كوێ بچین؟!
هەناسەیەكی قووڵم هەڵكێشا وەڵامیم دایەوە:- نازانم، بۆ خۆشم نازانم چی بكەم، ئەی ئەوە ڕەوایە ببینی منداڵەكەت لە پێش چاوت دەمرێ و هیچیشت پێ نەكرێ؟
ژنەكەم بە گریانەوە:- نەخێر, هەرگیز ڕەوا نییە بەڵام…
پێش ئەوەی قسەكەی تەوابكات دەستم بە قسان كرد:
– گیانەكەم بەڵامی پێ ناوێ، لەم وڵاتە رِێز لەمرۆڤەكان ناگیرێ، رِێز لە هەوڵەكانی مرۆڤ ناگیرێت و نانرخێندرێت. وەك مامۆستایەك چەندین ساڵە بە دڵسۆزی خزمەتی نەوەكانی دوارِۆژ دەكەم, كەچی ئێستا دەبێت بە دیار مردنی كچە خۆشەویستەكەمەوە بە كزۆڵەیی و بێ دەسەڵاتیەوە چاوەرِێ بم و هیچیشم لە دەست نەیات. گیانەكەم تۆ پێم بڵێ لەم دۆخەی تێی كەوتووم هانا بۆ كێ بەرم؟ كێ بە هانای مامۆستایەكی هەژاری وەك منەوە دێت؟ كێ ناڵەی كچەكەم دەبیستێت؟ تكایە پەشیمانم مەكەوە دەبێ برِۆین. لێرە رِێز لە ئازارەكانمان ناگیرێ. قیژەیەكی جەرگ هەژێن بە ئاگای هێنامەوە:
– فریامكەون! فریام كەون! چیم بینی؟
كچەكەم لە نێو دەریایەكەدا پەلەقاژەی بوو هاواری دەكرد:- فریامكەوە! بااابە…
پێشچاوم تارك بوو، ئاگام لە خۆم نەما، بە بێ ئەوەی جلەكانم دابكەنم خۆم هەڵدایە ناو ئاوەكە و رِووبەرِووی شەپۆلە ترسناكەكان بوومەوە، هەستم كرد كەوتوومەتە ناو جەنگێكی سەختەوە، كچەكەم بەرەو ژێرئاوكەوتن دەچوو، شەپۆلەكانیش خێرایی منیان كەم دەكردەوە، هێزم دایە بەرخۆم. باسكەكانم بەهەموو هێزی خۆم دەجووڵاند و شەپۆلەكانم شەق دەكرد. گوێم لە هاواری منداڵەكان بوو: مامۆستا خێراكە! دەی مامۆستا خێرا وا خەریكە نقوم دەبێ. چەند مەترێكم مابوو بگەمە كچەكەم, ئەوكات زانیم ئەوە كچە رِاستەقینەكەم نیە, بەڵكو ئەو خوێندكارەبوو, كە لە كن من وێنەی دووەمی كچەكەم بوو. خوێنم زیاتر بە كوڵ هاتبوو, شەپۆلەكانیش شێتانەتر بەرگریان لە چوونە پێشم دەكرد. شەپۆلێكی گەورە بەرزبووەوە, ئەو كچە فریشتە ئاسایەی ژێر ئاو خست. بە هەموو هێزی خۆم هاوارم كرد:
– نەخێر! ناهێلم ئەوە رِووبداتەوە.
ئەو كات بیرم لەو قسەیەم نەكردەوە, بۆچی دەڵێم ناهێلم ئەوە رِووبداتەوە، واتە ئەوكات بیرم لەوە نەكردەوە بۆچی قسەكەم بەشێوەیەكە, كە ئەو رِووداوە دووەمجارە رِوودەدات. تەنیا بیرم لەسەر ئەوە چرِكردبووەوە, بتوانم لە جەنگی شەپۆلەكانی دەریادا سەركەوم. خۆم ژێر ئاو خست و بە زۆر لە خۆكردنێكەوە چاوەكانم هەڵێنا تا لێێ بگەرِێم، بینیم زۆری نەمابوو بكەوێتە سەر لمی ژێر دەریاكە، بە هەموو هێزی خۆی دەجوولا و پەلەقاژەی خۆ رِزگاركردنی بوو، خۆم گەیانێ و دەستیم گرت، ئاورِێكی دایەوە و سەیری ناو چاومی كرد. دوای ئەو سەیركردنەی ئازادبووم و هەستم بە ژیانەوە كرد. خۆی هەڵدایە ناو باوەشم. هەستم بە گەرمایی باوەشی كچەكەی خۆم كرد. چەند چركەیەك وام هەست كرد كات وەستاوە و جووڵەی شتەكان لە رِادەبەدەر خاوبووەتەوە. خۆشیەك ناخی تەنیم. بەرەو سەرەوە خۆم بەرزكردەوە. پارچە ئاسنێك لە شەرواڵەكەم گیربوو بەرە و خوار گەرِاندمیەوە. هەوڵم دا پارچەئاسنەكە, كە پاشماوەی شەرِە نەفرەتیەكە بوو لە شەرواڵەكەم بكەمەوە، بەڵام چەندی كردم نەمتوانی. كچەكەش وردە وردە لە باوەشمدا شل دەبوو. كاتێك هەستم بەو شل بوونەی كرد, وەكو شێتم لێ هات . ئەو پەرِی هەوڵی خۆمم دا و خۆم گەیاندە سەر ئاوەكە، لەسەر ئاوەكە دەمیم كردەوە و فوم تێ كرد, تاكوو سیيەكانی چالاك بكەمەوە. هەستم كرد كۆكەیەكی كرد و ئاوی هەڵێنایەوە. چاوی هەڵێنا. خۆی لە باوەشم توند كرد. وەك جووجەڵەیەكی ترساو لە باوەشمدا خۆی گرمۆڵە دەكرد. تا لە كەنارەكە نزیك دەبوومەوە هێزم لەبەر دەبرِا، بەڵام دەبوو بە هەر نرخێك بێت نەهێلم ئەمە رِووبداتەوە. چەند مەترێك مابوو بگەینە كەنارەكە هیچ هێزێكم تێدا نەمابوو، دەبووایە برِیارێك بدەم، دەست لەو بەربدەم و لەو هەوڵەم دۆرِاو دەربێم, یا ئەوەتا بەهەر نرخێك بێت بەردەوام بم. برِیارمدا نەكشێمەوە دواوە و بەردەوام بم. پارچە ئاسنەكە بەهێزێكی زیاترەوە كێشی ناو ئاوەكەی كردم، هێزی خۆم كۆكردەوە و كچەكەم فرِێدایە كەنار دەریاكە. كاتێك بینیم لە تەنكاوەكە نزیك بووەوە چەند منداڵێك لێی نزیك بوونەوەو رِایان كێشا، هەر ئەو كاتەبوو برِیاری خۆ بەدەستەوەدانم داو جەستەم شل بوو ، خۆم رِادەستی ئاسنەكەدا و ئەویش زۆر بەخێرایی بۆ قولایی ئاوەكە پەلكێشی كردم. هەناسەم نەمابوو، دەمم كرایەوە, ئاو رِاژایە ناوەوەم. هەستم بە خاوبوونەوەی قاچەكانم كرد, بەرەبەرە بەرەو سەر كشا, ساردیەك گەیشتە نێوان چاوەكانم و بەلادا كەوتم. چەند چركەیەك هەستم بە هیچ نەكرد, كاتێك بەخۆ هاتمەوە ماسیەك نێوان لاقەكانمی دەخوراند، چاوم هەڵێنا دۆلفینێك دەمی بە نێوچەوانمەوە نابوو وەك ئەوە وابوو ماچی بكات، هەستم بە لەشسووكیەكی زۆر كرد، هەرگیز هەستم بەو لەشسووكی و دڵخۆشیە نەكردبوو. گوێم لە دەنگی كچە بچووكەكەم بوو:
– بابە گیان لێرەی؟ بە تامەزرۆییەكی لەرِادەبەدەر سەری خۆم سوورِاند.
ئەوە چیرۆكی بەیەك گەیشتنەوەم لەگەڵ كچە بچووكەكەم بوو.
كاتێك گەیشتە كۆتا دێر تووشی سەرسورِمانێكی زۆربوو. لە خۆی پرسی: ئەمە واتا چی؟ ئایا ئەو بەشە لە چیرۆكەكە بە دەستی ئەو كەسە نووسرابوو, كە بۆی دەنووسرا؟
پەسند كردنی ئەو گریمانەیە لە كنی زۆر سەخت بوو ، بەڵام كاتێك سەیری دەستوختەكەشی دەكرد دڵنیادەبووەوە ئەو دەست و خەتە هی ئەو نیە. لە نێوان ئەو گومانانەدا دەستی لە نووسین هەڵ گرت و نووسینەكەی بۆ جەبار شافعی زادە ناردەوە. ئەویش كاتێك دەستی بە خوێندنەوەی نووسینەكە كرد، هەر لە سەرەتای دێرەكان دڵنیابووەوە لەپێشبینی كردنی چیرۆكەكەدا بە هەڵەدا چووە. كاتێكیش دەگاتە ئێرە چەند شیاوی ئەوەیە چەند پرسیارێكی لەكن دروست بێت:
– چیرۆكەكە گەیشتۆتە ئێرە و منیش و دابانیش وەك كاراكتەرێك گێرِدراوینەتەوە, لە كاتێكدا دەبووایە یەكێكمان نووسەری دەقەكە بووینایە، ئایا ئەوە كێیە گێرِەرەوەی ئەم چیرۆكەیە و نووسەرەكەیەتی لە كاتێكدا تا ئێرە هاتوە و تەنانەت پێشبینی پرسیارەكانی منیش دەكات؟ هەم بە جەبار شافعی زادە و هەم بە خوێنەری دواتری ئەم چیرۆكە دەڵێم خۆت بۆ شتێكی پێشبینی نەكراو ئامادە بكە. من گێرِەرەوەی ئەو چیرۆكە كەسێكی جیاوازم بەوەی ئەو یاریەی نووسەری ئەم چیرۆكە دایرِشت بۆ ئەوەی من بكاتە كاراكتەرێك لە چیرۆكەكەدا، بەڵام ئێستا ئەو نهێنیە دەدركێنم, كە من كاراكتەری ئەم چیرۆكە گێرِەرەوەی سەرەكی چیرۆكەكەم و نووسەرەكەی ئەم چیرۆكەم كردەوە كاراكتەرێك و لە رِێگەی گێرِانەوەی چیرۆكەكەیدا نووسیمەوە، تا دڵنیابنەوە بۆ سەلماندی ئەم رِاستیە سەرنجی ئەم بەڵگانەم بدەن، دووبارە چیرۆكەكە بخوێننەوە و لەم شوێنانە ئیستێك بكەن و پرسیار بكەن.
سەرەتای ئەم چیرۆكە بەم وشانە دەست پێ دەكات:
وێنای فرمێسكەكانی جەبار بكەن لەودیوی چاویلكە كانیەوە لەناو چاوەكانیدا قەتیسمابوو، لەشی داهێزرابوو…
پرسیارەكە ئەوەیە لە كاتێكدا دابان تەنیا هەواڵی مردنی مامۆستایەكی پێگەیشتوە چی داوە لە گێرِانەوەی چیرۆكی جەبار شافعیزادەی هاورِێی؟ ئەگەر دەستێكی دیكە بە ویست بەو ئاقارەیدا نەبردبێت، چۆن خەیاڵی ئەوەی كرد, جەبارشافعیزادە لەكاتی خوێندنەوەی ئەو هەواڵەدا گریاوە؟ دەمەوێ پێتان بڵێم ئەوە من بووم فرمێسكەكانی جەبارشافعیزادەم لەو دیوی چاویلەكەكەیەوە لە كاتی خوێندنەوەی هەواڵەكەدا بینی. تەنانەت ئەوە من بووم ئەو دێرانەم پێی نووسی:
هەرگیز رِووینەداوە دووكەس بەبێ ئاگاداری دوو دەق بۆ هەمان بابەت بنووسن, هەمان دەق دەرچن، بەڵام گوێی بەو رِاستیە نەدا، ویستی تاقیكردنەوەیەك رِێك بخا, تا وەڵامی پرسیارەكانی وەربگرێ، ئەو هەواڵەی نووسیەوە و بۆ چەند هاورِێیەكی نووسەری نارد, تاوەكوو هەریەكیان دەقێكی لەسەر بنووسێت…
سەلماندنێكی دیكە بەوردی سەرنجی ئەم دێرانە بدەن:
مۆبایلەكەی كوژاندەوە، دەستی لە گیرفانەكانی رِاكرد، لەماڵ چووە دەر، نمەی بارانێكی بەهاری دەی پرِوشاند، كزەبایەكی فێنك بەر جەستەی دەكەوت، وەلێ ئەو هەستی بە كوڵان دەكرد، لێدانی دڵی خێراتر دەبوو، هەنگاوەكانی هێواش كردەوە, تا هەندێك هەست بە حەوانەوە بكات و بیر لە دارِشتنی چیرۆكەكەی بكاتەوە. لەوەتای دەستی بە نووسین كردووەتەوە هەرچی نووسیبووی خەیاڵی پیاسەكانی بوون…
لەكاتی خوێندنەوەی ئەم دێرانەدا نەتپرسی ئەگەر دابان گێرِەرەوە یان نووسەری ئەم چیرۆكەیە ئەی ئەوە بۆچی بەو شێوەیە باسی خۆی دەكا؟ چی وای لێ كرد چیرۆكی خۆی بەو شێوەیە بگێرِێتەوە, كە وادەردەكەوێت كەسی سێیەم رِووداوەكان بگێرِێتەوە نەك خۆی.
سەلماندنەكەم پشترِاستتر دەكەمەوە بەوەی پێت دەڵێم ئێستا تۆش لە كاتی خوێندنەوەی ئەم دێرانەدا خەندەیەك هاتۆتە سەر لێوانت. ئەگەر ئەو قسەیەم رِاستە ئەوە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی ئێستای تۆش وەك خوێنەرێكی ئەم چیرۆكە پەلكێشی ناو گێرِانەوەكەی خۆم كردووە، هەر ئێستا خەندەیەكی دیكەت كرد، كەواتە سەركەوتووبووم لە نووسینەوەی چێرۆكێك, كە نووسەر و خوێنەرانیش گیرۆدەی بن و ببن بە بەشێك لە چیرۆكەكە. دەتوانن ئێستا كۆرِ بەهۆی مردنی منەوە ببەستن؟ ئێ ئەوەتا ئێوە بوونە بەشێك لەچیرۆكەكەم، ئێستا دەپرسم: من مردووم و مەحكومم بە گێرِانەوەكانتان, یان ئەوە ئێوەن مەحكومن بە گێرِانەوەكانی من؟
خەندەكەتان شایەدە!
……
ڕێنوس و خاڵبه‌ندی تایبه‌ته به نوسه‌ر خۆی.