كتێبی نا- به‌شی دووه‌م- خه‌ڵوه‌ت

كتێبی نا- به‌شی دووه‌م- خه‌ڵوه‌ت

نووسینی:دابان عه‌تار

نه‌خشه‌سازی به‌رگ: ئه‌حمه‌د اسماعیل

وێنه‌ی به‌رگ: ئاسۆ كریم

 

 

 

 

 

 

بەشی دووەم

 

( خەڵوەت )

 

پێشکەشە بە خۆم

 

ڕێ ڕێ دەچمە سینگی گەرووتەوە

گەرووی گەردوونت نشینگەی ڕامان

ڕاڕایم دەخەمە گۆمێکی مەنگەوە

مەنگ وەک سەری ڕاماو

دەنگی پێ لەسەرمدا دەڕوا

تەنیا دەبمەوە و دەچمەوە نێو سینگی تەڕایی

نێو لەپی سروشت دەکەم بە نشینگەی چاو

لەسەر گەڵاکان دەخزێم

بەردەکان دەخوێنمەوە

باران دەدەمە بەرتریفەی ڕوو

مانگ لە تەنافی ڕووبارێکدا هەڵدەخەم

ئاو دەڕژێنمە ناو

ناو دەژیەنمە ئاوەوە

سێبەری مێروولەکان بەسەر پووشەکانەوە دەرۆن

تاریکیش لەسینگی بەردێکدا دەڕژێتە دەمی گەڵایەکەوە

ئەستێرەیەک دەکشێ و گورگێک برسیتر دەبێت لە لوورە

مانگ ئاوێنەیەک دەداتە دەنگی لوور

چاوی گورگ دووردوور

ترسێک بەسەر دارستانەکەدا دەکشێ

یەک خۆی دەداتە پەنای ترسێکی تەڕ

ئازارێک لەڕ،

ترسێک کەڕ،

سەرێک و هەزار سەودا و شەڕ

شەو ڕژایە ڕووبارەکەوە

مانگ لە سنگی ئاوەکەوە دڕی بە تاریکی دەدا، کاتێک هەورەکان کەلەپچەیان کرد. ڕەشایی مێروولەیەک خزایە شەوەوە، گەڵایەک لە قەراغی گۆمەکەدا ڕەش دەچووەوە، میروولەکە گەنمەکەی ڕاکێشایە سەری و بەرەو شەوقی مانگەکە لە ناو ئاوەکەدا بەڕێ کەوت، مانگەکە کەرتێکی کەوتبووە سەر تاشەبەردەکەی نێو گۆمەکەوە…

بەخوناوێکدا هەڵواسرامە گەڵایەکەوە

خۆرم سپاردە سێبەری وشەیەک

وشەم چەقاندە چوونەوەخۆ

دیمانەی ماسییەک بووە دەریایەک سووێرایی چاو

چاو گۆمێکی وەستاو

تروکایە سەتان وێنەی وروژاو

تروکا تەکانی جووجەڵە

نمایشگای نێو کەللــــــەسەرێک/ تاشراو

تاشراو/تاشینی هەزاران تابلۆی شێواو

شێواوە شێوەی شیوەنی دەستشۆردن لە یار

شیوەنم کردە کۆکردنەوەی تابلۆ شێواوەکانی لەدەستدان

لە سینگی سروشتدا /شیعرم/

لە سینگی شیعردا/کۆڕامانم/

زریانی بێتۆییم بە خەڵوەتی سروشت/قەرەبووى/

شیوەنم پووشەو/ژیانى “با”بردوو/

سوورایی چرۆی خستە دەمی سەوزایییەوە

گەڵایەک حیکایەتی خۆڵی بۆ با گێڕایەوە

با شیوەنی شیبوونەوەی گەردەکانی جاڕ دا

هەور ڕیای دۆخگۆڕینی باراند

ڕێ نەگەیشتە دێ

دێ نەڕژایە زێ

زێ خووڕەی جیابووەوە/ژێ/ژێ/

هەور ئاوازی باراند/بووە ژێ/

ئاو سەمای تاساند/بووە ژێ/

خوناو گەڵای دڵۆپاندە/دەمی ژێ/

ماسی بووە/ڕێ/

دەریا بووە/دێ/

ژێ ژەندی و ژەندی نەگەیشتە/زێ/

دڵۆپ دڵۆپ

ب
د
و
ێ

.

.

.

ئاوازێک هەمیشە دەگاتە جێ و ناگاتە گوێ

دەگەمە گوێ /ژێ/ دەدوێ

دەگەمە /ڕێ/ قوڕدەگرێ

ئەم قوڕە شیعری لێ نائافڕێنرێ

دەگەمە دێ پشت لە ڕێ

ڕێ ڕێ دادەخرێمە سروشتەوە

ئەم ئەشکەوتە ڕادەکێشمە سینگمەوە

پەنجەرەیەک بەسروشتدا دەکەمەوە

سێبەرەکان دەدوێنم و جەستەکان دەلاوێنم

خۆم دەلاوێنمەوە

خۆم دەدوورمە وێنەسەیروسەمەرەکان

نشینگەکەم داڵدەی ڕاهاتنە بە نەبوونت

دونیایەک لە نەبوونت دەسازێنم

دونیایەک لە سینگی گەڵایەکرا دەکەمە پەنجەرە

پەنجەرەیەک دەدەمە دەستی ئەندێشە

پەیژەیەک شۆڕدەبمەوە خۆم

خۆمێک هەڵدەگەڕێنمەوە دڵۆپێک ڕەنگ

ڕەنگ چاوێکی دەوێ و دەنگ پیاسەیەک

پیاسەیەک لەماسیدا دەخنکێ

دووکەڵێک لەئاودا دەزێ

دەچمەوە غوبارێکی خۆڵەمێشی

کڕێوەی کڵاوە بۆ ئاو

بۆ کڵاوەی گۆمی بەر باران

هەوران دەچنە ئاوێنەی بەرباران

قژی ئەم درەختانە ڕەنگ دەپژێنن

ڕەنگ دەپژێتە جۆگەلەکانەوە

گەڵا گەشتنامەی ئاو دەنووسێتەوە

جریوە باڵ لە گوێم دەکوتێ

چۆلەکە وانەی کرم ڕاودەکا

قۆزاخە خەڵوەتی هەزارساڵی پەپوولە

بۆق سەمفۆنیای پێنجەم دەنووسێتەوە *

گەڵا دوا نۆتەکانی کۆنسێرتی ناشتن *

گیرفانی قڕشێک پڕدەبێت لە ماسی سوور

پرچی زستان سپی سپی بەفردەگرێ

بەفر سپی سپی دەچڕێ

خۆر لە پەنای جۆگەیەکدا دەیبەستێ

ڕەنوو شەختەناناسێ

ساماڵ زوقم لەباوەشی گیا دەلاوێنێ

درەخت سێبەری ورچێکی پۆشتەبێ

بەڕوو کڵاو بۆ خۆی بدروێ

لوورە کان پەیامی برسییبوون بەگوێی مانگدا بدەن

لوورەکان ترس بخەنە دڵی دارستانەوە

بەچکە نەڕە خۆی داوەتە پەنای باوەشێکی گەرم

ئەڤین بۆ زەردەواڵە پۆقلەی بەرگریە

هەموو شانەکانی ئەم خەڵوەتە سروشتە

هەموو خەڵوەکانی ئەم نزایە ڕامان

شانەی هەنگە هەنگەژێی ژەنینی ززززێ

هاوئاهەنگدەبمەوە ڕێ

ڕێ  ڕێ دەچمەوە خۆم

ڕێ ڕێ دەچمەوە گەڵایەکی ڕێ ڕێ

ژێ ژێ دەچڕمەوە کوکووختیی

شاری مێروولە تا ناو گۆمەکە درێژ دەبێ

 

 

مێروولەیەکی ڕەشی مێ چاو لەڕێ، ڕێ ڕێ بە قەراغی ڕووبارەکەدا گەڵایەک گەنمێک لەسەر پشت کەڵەکی مێروولەیەکی ڕەش، لە شەوێکی ڕەشدا ڕەشدەچێتەوە لە چاوی چاوەڕوانی ئەوی دی مێ. هەور نایەوێ بگریێ، بەڵام “با” یارى بەچارەنووسی ئاو دەکا… تاریکی زیاتر ڕووبارەکە دەتەنێ، چیرۆک دەبێ بەشیعر و شیعر لە چیرۆکی خەڵوەتێکدا پەنهان دەکرێ، داستانی مێروولە بەرانبەر “با” خۆی دەگرێ و کەشتی سەوڵی هیوا دەژەنێ. دڵی هەور لە تاریکیدا دەگووشرێ…

دەمم لەدەمی ئێوارەیەکا دوایە دواوەی دونیای سێوێک

لە هەنارێکا ڕژامە سووری دونیاوە

حەزێک گڕووی باوەشە دەکەومە کۆشی گەردونتەوە

خەوم خزاوەتە ختووکەوە و خەونم شەونم ناکاتەوە

رێبوارێک ناگاتە ڕێ

جوتیارێک ناگاتە ژێ

گیتارێک ناگاتە دێ

گۆرانی بۆ گەنمەکان بڵێ

“خۆشم” ناگەمە “دەوێ”

کە دەمێ ناڕژێتە چەمێ

“نا”ی ناتەواویەکان دەبنە ڕێ

ڕێ ڕێی وەتەرەکانی داخراویم دەبنە زێ زێ لەدامەنی منەوە دەڕژێ

مەیلی هەنارێک لێوم دەخەڵەتێنێ

فریوی سێوێک دڵم دەفڕێنێ

فڕفڕفڕۆکەی باڵندەیی

دکدکدکدارکونکەرە لەسەری منەوە دەژەنرێ و دەنێژرێ

لەنێو فریوی سێوێک و مەیلی هەنارێکدا

گڕ دارستانی حەزم ڕووناک دەکاتەوە

باران باوەش بە دووکەڵدا دەکات

بەفر ڕیشی گەڵا پیردەکات

باڵندەکان مانای کۆچ لە فەرهەنگی وەرزەکاندا مۆمیا دەکەن

دەریاکان دەدرێنە بەر ڕێژنەی فڕین

ئاسمان مەودای شەقەی باڵ بەسەر نۆتەی هاوئاهەنگیدا ئاوەڵا دەکات

ئۆقیانووسێک بەستەڵەک لە ناوەوەدا مێژووی ماسی دەخاتە نەخشەوە

سنوورى چاو و ڕەنگ تێکەڵ دەبن

سنووری گوێ و دەنگ دوورگەی گۆرانی دەچڕن

ئاوازەکان لەدۆڵێکدا دەچنە ژوانی کەناری

پاساری سەما لەگەڵ بادا دەکاتە شیعر

نەوڕەسەکان باوەش بە دەریادا دەکەن

ماسییەکان سەما فێری شەپۆلەشێتەکان

شەپۆلەشێتەکان مامۆستاکانیان دەکەنە نێچیری نەهەنگەکان

نەهەنگەکان جەنگی سەمان لە دەریادا

کیسەڵێک پەلەی نییە لە خەڵوەتی پیاسە

بێچووە فیلێک دارەدارەی خواردن فێری گیایەک دەکات

لە لێوڕا تا سێو دەنووشتێمەوە

وانەی فریو ئەزموون دەکەم

وانەی فڕیو بەئاسماندا بڵاودەبنەوە

وەک کێوەکان بە دڵی خۆمدا دەچەقمەوە

لێوم: بە هەنارێکدا دەتەقێنمەوە

دەستنوێژی خەڵوەت لە ئەشکەوتەکەمدا دەگوزەرێنم

سروشت لە کەللـــەمدا ڕەنگ دەداتەوە

وەک ڕزگاربووی زریان خۆم بە سینگی گەردووندا کرد

بوومە پەناهەندەی ڕامان

ڕەنگدانەوەی سروشت لە خەڵوەتمدا سووریال

پریاسکەیەک خوێن گوڵی ئاڵ

چیرۆکی باوەشی مێروولەم کردە دیرۆکی ئەڤین

ئەڤینم خولقاندەوە و دەوە و دەوە

لە “نا”کان “با”م خولقاند

سەرم بووە شارەمێروولەی ئەڤیندار

نەڕە دارستانی نەپاراست

خشپە ئاوازی ئەوینی ژەند

جریوە بووە گۆرانی باڵەفڕکە

دڵی هەور لە تاریکیدا دەگووشرا، سەوڵی کۆڵنەدان بە شەپۆلەکان دەژنرا. مێروولەی مێ لەسەر تاشەبەردی نێو دڵی گۆم دەست لەسەر دڵ و چاو لەڕێ. گەڵا ڕێ ڕێ گەنم و مێروولەی دەدایەدەست شەپۆلەکان. هەورەکان تاریکتر و تاریکتر چاوەکانیان لە بەردەم ڕەشاییدا ڕاڕا، بروسکە چرکەیەک ڕووناکی چەقاندە دڵی شەوەوە، ترس لە دڵی مێروولەدا شەوی ترازاندە ترسێکی گەورەتر لە تاریکی. دڵۆپ دڵۆپ خێراتر گەیشتنی زیاتر دەتۆقاند. مێروولەی مێ لەسەر بەردەکەدا خزی و پاڵی نا بەگەڵایەکدا. با لەگەڵ گەڵادا کەوتە سەما. مێروولە لەسەر دڵی بەرددا دەست لەسەر دڵ و چاو ئەبڵەق. گەڵا و سەما و با گەیشتن. گەڵای دەم “با” خۆی هاویشتە باوەشی گەڵای کەشتی و بووە نوا… ڕەشایی زانی شەڕی ئەم هەموو موحەبەتەی پێ ناکرێ، بەرەبەرە مانگ لە سینگی هەورەکانەوە ترازا، مێرووی چاوەڕوان ڕوانینی لەسەر گەڵا گیرسایەوە، گەڵا لادرا و نمایشی چاوەکان بووە پەنا، مانگ پێکەنی و گۆم لە غرووریدا بووە دەریا…

 

 

په‌راوێز:

                                         * Beethoven’s 5th symphony
*  Mozart- Masonic Funeral music for orchestra in C minor

 

فەرموون بۆ بەشی یەکەمی کتێبەکە