لەژێر هێڵی هەژاری ئۆپۆزسيۆن بوون دا

لەژێر هێڵی هەژاری ئۆپۆزسيۆن بوون دا

نیگار نادر

هەرێمی کوردستان لە ئێستادا قەوارەیەکی دەستووری سیاسی یە ، لە ڕووی کۆمەڵایەتیەوە  کۆمەڵگەیەکی( ترانس کەڵچەرە) بەبەردەوامیش لەژێر هێرشی هێزی نەرمی ووڵاتە زلهێزەکانی جیهان و دراوسێیەکانی دا ڕووبەڕووی جۆرەها ئاستەنگ و بەربەست دەبێتەوە، هەروەها لەژێر هەژموونێکی سیاسی و فرە ڕەهەندی نیولیبڕالیزمی ئابووری جیهان دا، بەرەو خۆ چەسپاندن و شوناسێکی دەستووری، ئابووری و کوولتووری لە ئاڵنگاریەکی زۆر سەخت دایە .                          

دەکرێ بێژین جوگرافیای کۆمەڵایەتی هەرێمی کوردستان جوگرافیایەکی تەواو ( ترانز پۆلیتیکە) هەروەکو بیرمەندی فەرەنسی* (ژان بۆدلیارد) ئاماژەی پێدەدات ( ئێستا کە ستایلی دیارنەمانی سیاسەت لە گۆڕێیە کاتێک هەموو شتێک کراوەتە سیاسەت لە هەمان کاتدا هیچ شتێک سیاسی نەماوە لێرەبەدوا)  لەبەرئەوە ڕێی تێدەچێت مەبەست لە جێگۆڕکێ ئابووری بێت کە چۆن جێی بە سیاسەت  لەقکردوە ، بەتایبەت لەو جۆرە کۆمەڵگایانەی ئێمەدا بۆوەتە دروستبوونی جۆرەها سیاسەتی سێبەر، میدیای سێبەر ، ئۆپۆزسیۆنی سێبەر ، سیاسی سێبەر ، هتد…                                        

ئاشکرایە نزیکەی سێ دەیە دەبێت ئەو سروشتە سیاسیە لێکترازاو و دووبەرەکییە حیزبیەی کە تەواوی کایەکانی ژیانی کۆمەڵگەی دابەشکردۆتە سەر چەند بەرەیەکی دژبەیەک ،ڕەنگدانەوەیەکی قووڵی هەبووە لە پارچەپارچە بوون و نەسازان دا ، هەموومان  دەبینین  دووبەرەکی خەریکە دەبێتە کوولتور و ئیتیک لە جوگرافیای سیاسی و رۆشەنبیری باشووری کوردستاندا.                                                    

لەئەزموونی حکومداری سی ساڵی ڕابردوودا ، جۆرەها ئەزموونی لێکترازان و نەسازان هەیە دەرئەنجامی ئەو سروشتە لێکترازانە سیاسیانەش ، ساڵی ٢٠٠٩ ئۆپۆزسیۆنێکی سیاسی سەریهەڵدا کە تەواو  ئەزموون و هەژموونێکی ئاوارتە بوو  لە ئەزموونی سیاسەت و  سیاسەتکردن  لە کوردستان ، دەرئەنجام دواتر ئەویش نەیتوانی ماکی  ئەو لێکترازاویەی سیاسەت تێپەڕێنێت و تەواو سەربەخۆ بێت، لەبەرئەوەی بناغەی ئۆپۆزسیۆنێکی خۆکردیان بەپێی سروشتی سیاسەتی کوردی دانەڕشتبوو، دواتر  قۆناغ بە قۆناغ و ناڕاستەوخۆ بوونە دەسەڵاتی سێبەر .                                                                                                    

ئۆپۆزسیۆنە نەبەزەکان سەرکردەی مەزنیان لە پشتە ، نازناوی سەرکردەی ئۆپۆزسیۆن  بەو کەسانە دەبەخشرێ کە بەبێ لەمپەر سەربازن ، هەمیشە دەست پێشخەرییان هەیە لە پێناو گۆڕینی کۆمەڵگەو پێشکەوتندا ، بەردەوام چاوساغی هاوڵاتیانن و بەبێ دەستکەوتی ماددی و ، خاکیانە پێشبڕکێی سەرکەوتن دەکەن، هەروەها بۆ چەسپاندنی دیمۆکراسی لەکاتی پێویست دا بانگەشەی ئۆپۆزسیۆن بوون دەکەن ، زۆرجاریش  دەبنە هەڵگری ناوبانگی باوک ، دایکی نەتەوە، وەکو گاندی و مێرکڵ.                                       

لەوەش سەرنجڕاکێشتر لەو جۆرە کۆمەڵگە ترانز پۆلەتیک و ساختەسازانەدا ، جیاواز لەوەی کە هیج ناوو چەمک و بەهاو پۆستێک لەجێگای خۆی نیە ، ئۆپۆزسیۆنی ساختە، ناوبانگی ساختە و پاتاڵی سیاسی بوونەتە فۆرمێک لەسیاسەتکردن ، بۆ نموونە ئێستا لەدەوروبەرمان گەلان سەرقاڵی کێبڕكێ و ئاڵەنگاری زانستی و تەکنەلۆجی ئەوەن کە چۆن کەشتیەکەیان بنێرنە بۆشاییەکانی ئاسمان و ئەندازیاری ئاسمان رکێبخەن.                                                                                     

بەڵام لێرە هێشتا پرۆسەی دیمۆکراسی ( دیمۆکراسیەکی خام و بڵە) سیاسەت جۆرەها پاتاڵی بەرهەمهێناوە و هیچ شتێک هێندەی پاتاڵی سیاسی رەواجی نیە، لەمیدیاکانەوە شانازیکردن بە  کڕینی کەسانی زۆر ئاستنزم و جەڵەبی دەکرێتە مانشێت ، لەوەش سەمەرەتر ئەوەیە ئۆپۆزسیۆن بۆتە ناوبانگی کۆمەڵە کەسێکی خۆپەرست و بەرژەوەندیخواز ، سەنگەر گۆڕەکانیان دەکرێنە ئەستێرە و کەسی ئادیاڵ بۆ گەنجی کورد، بە پێودانگی سەرکردەی ئۆپۆزسیۆن مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێ .                                                                                                                 

هەر وەک چۆن لە کوردستان پرۆسەی دیمۆکراسی و سیاسەتکردن پرۆسەیەکی خام وئاوارتەیە  ئۆپۆزسیۆن بوونیش بەهەمان شێوە نەیتوانیوە لەوبازنەیە دەربچێ ، ئامانجگۆڕی ئۆپۆزسیۆن ، حیزبگۆڕی و باڵگۆڕی بۆتە ستایلێکی نوێی سیاسی ، باڵگۆڕەکان بەشانازیەوە لەو باڵەوە دەگوازنەوە  بۆ ئەوباڵ و بەناوی سەرکردەو ئۆپۆزسیۆن و ڕاستگۆیی باڵیان فشدەکەن .                                  

لەو پرۆسە ترانز سیاسیە خام و بڵەیه‌دا ، ئۆپۆزسیۆن بوون و ریفۆرمخوازی دیوی ڕاستەقینەی سیاسەتبژێوین ، سیاسەتبژێوی دیارترین و باوترین ڕەهەندو ستراکتۆری کۆمەڵایەتی کۆمەڵگەی دواکەووتوەکانە ، لەبەرئەوەی زۆربەی زۆری ئەوانەی نەخشەی سیاسی و سیاسەتمەداریان پێکهێناوە لەڕاستیدا بە ئامانجی دابینکردن و پەیداکردنی بژێوی ژیان هاتونەتە ناو پرۆسەی سیاسی، بەڵام لەژێر جۆرەها تایتڵی وەک شۆڕش و خەبات و ئیدارەو دامەزراوەییدا ، تەواو بە پێچەوانەی ئەوەی لەدەوڵەتانی پێشکەوتوو و دیمۆکراسیدا ، سیاسەت جیاواز لەوەی زانستە بەڵکو هونەریشە و سیاسیەکان هونەری سەرکردایەتی کردنیان لە ئاستێکی باڵادایە .                          

سیاسیە بژێومەدارەکان لە ژێر جۆرەها دەمامک دا خۆیان بەڕێوە دەبەن و زۆربەشیان هەڵگری دەمامک و پۆستی هەستیاری سیاسین ، هەندێکیان لەسەرەوە بە دروشمی دژە گەندەڵی ، هەندێکیان بە دروشمی کویلەنەبوون ، هەندێکیشیان بەدروشمی ریفۆرمخوازو ئۆپۆزسیۆن بژێوی خۆیان پەیدادەکەن و لەسەرەوەش لافی خاوەن هەڵوێستی و ڕاستگۆیی بەسەر جەماوەردا لێدەدەن .          

هەرچەند زۆر دەگمەنە ، بەڵام لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش دا ، سیاسی بەشکۆ و بێدەمامک و سەرکردەی راستگۆ و ئۆپۆزسیۆنی ڕاستەقینە هەڵکەووتوون ، نموونەش سەرۆک وەزیرانی پێشووی ئێرانە* ( میر حسێن موسه‌وی )  یە کە هەم نامەی دەست لەکارکێشانەوە مێژوویەکەی و هەم دەستبەسەرکردن و زیندانیکردنی لەماڵەکەی خۆیدا بۆ ماوەی یازدە ساڵ ، جێگای تێڕامان و سەرنجن بۆ شکۆداری سیاسی و ئەو شێوازە لە ئۆپۆزسیۆن بوون و ڕەگی ڕاستگۆیی سیاسی، هەروەها قوربانیدان لەپێناو ئازادیی ڕادەربڕینن  .                                                                       

میر حوسێن موسه‌وی هەرچەند سیاسیەکی ناوازەو سەرکردەیەکی سەربازە ، ئۆپۆزسیۆنێکی  سەرساختە نیە و لەبەر هەڵگری ناوی ئۆپۆزسیۆن ئامادەیە بەمەرگی خۆی داکۆکی لە هەڵوێست و ڕوانگەکانی خۆی بکات ، ئامادەنیە سازش لەسەر ڕاستگۆیی بکات ، ئەو دوای دە ساڵ، بۆ یەکەمجار لەماڵەکەی خۆیدا لەتاران کە لەناویدا لەگەڵ هاوسەرەکەی دەستبەسەرن، روخسەتی هەبوونی خەتی تەلەفۆن و قسە کردنیان پێبەخشی ، بەڵام تائێستاش هەرگیز دەستبەرداری هەڵوێست و شکۆی خۆی نەبووە.                                                                                                           

بەبەراورد لەگەڵ هەرێمی کوردستان ، زۆربەی زۆری ئەو کەسانەی ، بانگەشەی ئۆپۆزسیۆن بوون و دژە گەندەڵی سەرکردەی راستگۆ و دەنگی ئازاد دەکەن،  هەریەکه‌یان بەشێوەیەک لە شێوەکان سەرساختەن و هەمیشە لینک و ڕایەڵەیان لەگەڵ سەرکردەو بەرپرسانی باڵادا هەیە .                 

سەرسوڕهێنەرتر لەوەش کارکەنارکراوەکان مووچە وەردەگرن، پاساوانیان هەیە،  ڤێلانشینن ، دوو سێ تەلەفۆن وترۆمبێلی لوکس و خزمەتگوزاری ماڵەوەیان هەیە ، سەرەڕای ئەوەش خۆیان دەکەنە ئەستێرەی سۆشیال میدیا و نمایشی سەرکردەیی دەنوێنن، خۆیان وا بەجەماوەر نیشان دەدەن كه‌ ئەوان لەسەر هەڵوێست و ڕاستگۆیی دژایەتی دەکرێن و ئۆپۆزسیۆنن ، لەهەمانکاتیش دا سەرقاڵی مامەڵەی بەدەستهێنانەوەی پۆست و پلەیەکی ترن.                                                           

دەرۆزەکەرەکانی بژێوی پۆست و پلە و هەژارەکانی ناوبانگ ، هەرگیز نابنە ئۆپۆزسیۆن چونکە ئۆپۆزسیۆن بوون ئیتیک و هونەری تایبەت بەخۆی هەیە کە ڕاستگۆیی خاکی بوونە هەروەها سەربازی و سەلماندنە ، لە سیاسەتی کوردی دا زۆر سەختە سەرساختەو سەرشکۆدارەکان لێک جودابکەیتەوە .                                                                                                       

لەبەرئەوە، هەموو ئەوانەی لەناو ئەو گەمەیەن و دەیانەوێ شکۆداری و ساختە ئۆپۆزسیۆن بە خەڵک بفرۆشنەوە دەبێت دڵنیابن ، بایی ئەوەندە چاوی تیژ هەن کە هەموو ئەو ڕاستیانە دەبینن، ئەگەر هەرچەندی تر سیاسەت بارگراویکرابێت و بە پاتاڵکاری وساختەکاری و بژێومەداری ، دەرئەنجامیش ئەو جۆرە مرۆڤانەش دەکەونە ژێر هێڵی هەژاری ئۆپۆزسیۆن بوون و سیاسی شکۆمەند.                  

 

 

ژێدەرەکان

 1_https://fa.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%81%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%86%D8%AE

2_ https://www.radiofarda.com/a/31101469.html

3-https://www.philosophy-science-humanities-controversies.com/listview-details.php?id=829965&a=t&first_name=Jean&author=Baudrillard&concept=Politics#:~:text=Definition%20Transpolitical%2FBaudrillard%3A%20the%20mode,time%20nothing%20is%20political%20anymore.

فەرهەنگ

بڵ و خام \ پێنەگەیشتوو

بژێومەدارەکان \ ئەوانەی بەدوای نان پەیداکردن دا دەگەڕێن لە ڕێگەی سیاسەتەوە