شارو کەژە سەرە چەرمەکان

شارو کەژە سەرە چەرمەکان

چیرۆك

جەهانگیر مەحموود وەیسی 

 

 

چی شارەنە تەپودووکەڵ نەمەنەن، مەبەستم “شارو کەژە سەر سەوزەکانەن” خیاوانەکێش جە ئەوسای فرە وەشتەرێنێ، دلێراسەو خیاوانێوەش یەکسەر پۆشیانەرە جە دار هەنار، هەناری سەوز، سیاو، سوور، خیاوانو ئەولایش  پەڕ جە دار وەزو و تفو و هەنجیر و گێلاس بییەن، دەسە دەسە خەڵکو وەڵاتانیتەر پەی ئێگەیە میانێو و پی کەرەسانە وەش کریاینێ گردو شارەکەی مەگێڵانێ و وەششانەن. کەس ورکەو سەوایش نییەن، ڕۆیوە پەنچ هەتا شش ساعەتێ هەرمانە مەکەرم و بەقیەو ڕۆی مەگێڵمێ  و یاری مەکەرم و کتێو موانمێوە. دماتەریش شۆنەو هەستەکانیتەر مەگنمێ و هەڵایش ئاواتی وەشتەرمان هەن.

 

ـ شۆڕش چێویە ئەڵاجەوی مواچینە! چێشەن، چێشت وەنە قۆمیان، پەی چێشی دێویاینی؟ خەمین گنی وەرو چەمیم!

ـ ئارزوو، ئەوگارەنان، چێوانیە نامۆ و ئەدٚاجەویم وەنێنێوە، سێحرێوە باڵێش گیرتەنۆ دلێ دەرونیم سوارو باڵو وەرمەکانیم بیەنەو ئۆقرەش بڕینان.

 

ئادٚیشان ماچوونە، پێسە زانێنێ هەرگیز نمەمران، ژیوای خاسشا جە وێشان دوور کەردەبێوە. هەر کەسێوە گیواوو کەژێوەش گەرەک بێ، هەمیشە دلێ دامگاو هەرمانە خراوەکانەنە گیرشان کەردەبێ. لاشانۆ تامو هەقێقەت و راسی و زەریفی شاریابێوە. دەردیە ئەرە نەوریای بێ، واچێشی چووار دەورشا تلسمو بزماری کێشیان، ئادێ جە یاگێ ویشا نەجوڵینێ، ئەگەر کەسیەیش تۆزقاڵیە جوڵیایوە، پێسەو شێتی بە ئەسپو نگەبەتی تارش نیێنێ.

 

ـ شۆڕش هیچم حاڵی نمەوۆ!

 

ـ ئارەزوو ویرتەن ئا وەختە لوایمێ پەی کتێویانەکەو ئەو لاو دوریسانی؟ وەختیە لوایمێ دلێ، قێرنام سەرو کتێودارەکێ، ئا کناچێ ماچوونە، کناچە وەش پەنەکەوتەکێ، قۆڵێش هۆر دایبێنێوە، دەسێش وسێبێنێ دلێو قژە شۆڕە بیەکانشۆ و جواوو ئێمە نەدٚێوە.

وەختیە پەنەمان واتە، پەی چێشی ئی سۆحە سەرو مێزەکەو ئێمە ولی تازێت نەنیابێرە؟ خوێوە تاڵ و سێحراویەش کەرد و ‌پەنەش واتانێ: ” ئاخر پەی ئانەیە چێگە تاقەتم نەمەنەن، گەرەکمەن هەرمانەکێم جیا بازوو”

 

ـ پەی چێشی؟

ـ پەی ئانەیە ئندٚە یادٚوو خراوەو وەڵینەکانم چی کتێوانە وەنێنێم، چێگە وەڕەزە بیەنانێ.

ـ تاقەتم نەمەنە، لوانێ لاش، واتم، مەکریو ئانێ تۆ وەنێنێت  ئەمنیش وانووشاوە؟ خوێوەش کەردو واتش،” تاقەتو وەنەو ئینیشانەت هەن؟”

ـ واتم بە بزانوو.

لوا کتێوەکەش ئاورد، دەسێش پەڕ جە هەوری بێ، هەوری سیاو، جە دوورۆ وەنەشۆ: “شارو کەژە سەرە چەرمەکان”

هەرچی نزیکە بێوە، هەورەکە تندٚ و تێژتەر بێ، چەنیو هەورەکەی لوانێ و بیانێ راویارو ئا شاریە.

 

 

تەنیا و تاک جە ئێگەیە وردیتەری بێ، گردوو شارەکەی گێڵانێ، هامنی تێژ بێ. بەڵام وەرو سەردایش تەمامو گیانیم لەرزێ، گرد یاگێوەش سەرداو و سۆڵە بێ، ڕۆچنێوە پەی وەشی جە دڵەنە پێدٚا نەوێ، سەرەم سوڕ وەرێ، یانی چێش؟

 

 وەرەتاوی پی گەشیە، کەس وێش نمەدٚۆ قەرەو وەرەتاوی، کەس حەز بە وەرەتاوی نمەکەرۆ، گەرکم بێ قێڕنونە، چێشتان وەنە قۆمیان؟

 

کەس زاتش نەوێ نزیکو وەرەتاوی بۆوە، ڤرچەو ددٚانەکانشا شارش گێرتەبێرە، بەزەییشان بە وێشانرە نێوە، هەرمانەشان خەڵەتناو یەکترینی بێ، بە تایبەت خەڵەتناو هەژارەکان، تەنیا سەرگەرمیشان پەرسە بێ.

بە بەدٚبەختیە فرە کەوتانێ شۆنەو ئا کەسیە کتێوەکەش نویسێبێ، تەمامو شاری گێڵانێ، بەڵام کەس نەژناسێش، جە وێم تەرێق بیانێوە واتم، مەشیۆ، هەر هەرمانێوەم کەردەن بێزووشۆ.

یاگێوەنە نیشتانێرە چاگە چووار دەورو وێم وینێنێ، هەستم کەرد گرد کەسیە بە تەرسۆ مەلۆ ڕانە، گرد یەکترینی تەماشا کەرێنێ، چەم جە یەکترینی نەترازنێنێ.

چەمم چەنە بێ کوڕیە لووتەو پاڵاکەیش کەمیە لار بێ و مو سەریش گفش کەردەبێ، گرد، جوریە سامناک تەماشاش کەرێنێ، ئەمنیش فرە تەرسانێ، واتم مەوینام، بە وەشیەوە هۆشم ئامە وێمەرە، زانام ئەمن ئایەندەنان و کەمتەر کەسیە مەوینۆم.

 

هەر یاگیە ویەرێنێ پیسوپۆخڵی بێ، گەورە و وردی، هەر چی ئێ دەسشانەرە فڕەش دێنێ سەرو کووجیە و خیاوانیەرە، بەدٚبەخت و گەدٚا دلێو شاریەنە سووڕینێوە، هەتا واچی پەڕ جە خەڵکی بەتاڵ بێ. کەس زات و مافو پەرسایش نەوێ، یاسا و ماف فرەتەر پەی دەوڵەمەنەکان بێ، جیاوازی فرە وێش نمانێ، شارەکە واچێشی…جارێ بەویرم نەشۆ.

 

 

 

یەکەم چێو کە وەنەمۆ ئینەشە واتەبێ:” ئەمن کەسێوە ئاواتەوازەنان هەر پەی ئانەیە پەیوەندیە قووڵم چەنی، سەدٚ ساڵی ئایەندەیم گێرتەن، ئەمن دۆسانیەم چاگە هەنێ کە گرد وەختیە یەکترینی مەوینمێ، ئینە سڕێوە بەینو ئەمنو ئادٚیشانەن، هەرگیز هیچ گەمژیە نمەتاوو پەیوەندی ئێمە و ئادٚیشان بووڕۆ.خاسیش ئانەنە دەسەڵات هەرگیز نمەتاوو دەسش یاونۆ ئادٚیشا، ئادٚێ پێسە ئێمە دەسەڵاتشا نییەن، مەگەر بە هەڵکەوت پێسە شۆڕشی بییەن مێمانو ئێمە، ئادٚێ هەقیقەتی پاشێل و بێدەنگ نمەکەران بە بەهانێو شەرافەتداری درۆزنانەیوە”

 

 

ـ پێسەنە هەزار پەپوولێ دەورو سەرەیمەرە گێڵانێ، راسی ئینێ کێنە، چەنی ئەمن مەژناسۆ؟

ـ هەرچی ویر کەرووە، پێسە بزانو هەرمانەو، کتێودارەکێ بێ، ئادٚە زانابێش ئی کتێوە چەنیو ئەمن قسێ مەکەرۆ، پەوکەی وەختیە چەنیو ئارەزووی لاوانێ پەی ئاگەیە سەرو مێزکەیما گوڵدانەو ولیش نەنیایبێرە، مەشیۆ فرە تەرسایبۆ، پەوکەی گەرکشەن چاگەنە بەرشۆ.

ـ “ئارزوو”، جەهەدٚەمیە ئادٚێ واچێنێ، چاگە بێ. گرد کەسیە هۆشش جە کەسیەتەری بێ، جە بەتاڵی، سەرەشان وەنە شێویابێ، چەمێشان جە یەکترینی بێ، مەشیۆ پێسە یەکترینی بان، سیپاڵێشان، ئامەولواشا، یەکترین خڵەتنای، سڵامێ، هەر سڵامێ کەرێنێ و مەرحەباو یەکترینی، بەڵام هەر پەشتیشا کەردایە یەکترینی، دژمانیو، خۆسپ بێ، قسێ پیسێ بە یەکترینی واچێنێ. پەی یەکترینی ئازا بێنێ! هەزار دەسەڵاتێشا وەش کەردەبێ، پیا دەوڵەمەن، ساحێو ئیدارە، مێزەرە بە سەری دەسەڵاتدار، هەر یاگیە سانێوە و دەها وردە سانێ نیشتێبێنێەرە، مەشیای پەی هەرمانیە وردی، گردین رازی کەری.

 

 

بەڵام جە شارو وێما، هەر چێویە نا یاگێ وێشەنە، ڕەنگەکێ بە ئاواتو خەڵکی مەمەرزیورە، دەها یاگێ پەی کەیف و وەشی ساز کریان، لاو و زارۆڵە ئنە وەششەن، گرد پێسە ولی مەدروشیانێوە، کەسیه هەست به بێ دەسەڵاتی نمەکەرۆ، بەڵام جە شارو ” کەژە سەرە چەرمەکان” پەلوپۆو هیچ داریە ساخ نییەن، ولێوە پەی دەرمانو چەمان نمەوینی! گرد خەمین و خەموکەن.

ـ چەمێم مێشا، “ئارەزوو” هۆشت نا پۆمۆ؟

ـ وەسێن پەی ئی کتێویە تۆ وەنەتۆ. دووێ ڕۆین یاوش گێرتەن و نمەی هۆشو وێش.

ـ ئارەزوو نمازوو بلی پەی ئاگەیە، هەرگیز نمازوو!

ـ شوڕش هیچ نییەن نای لامەنە، مەتەرسە، دا بدٚە دەست.

ـ چن ڕۆیش پەنە شی، هەزار ورکێ و چەڵەمێ ئامە سەرەمەرە، هەتا پیدٚام کەردە!

 

کەس نیشانێو ئادٚێم  پەنە نەدٚێ. سەلەمنابێشا شێتەنە، چادٚیشان نییەنە و قسانێوەتەری مەکەرۆ. بە سەخڵەت ئێسەمۆ، زاتم نەوێ  بە تەمامی وێم لاشۆ ئاشکرا کەرونە. نمەزانو بڵکو ئەمن ئایەندەنان و ئاڵە نمەوینۆم.

بە گجیەوە سوور و زەریف سەرتا واریش پۆشنابێرە، سخمێوە کەوۆ پەڕ جە پوولەکێش کەردەبێ وەر، پاڵێوە سیاو جۆریە پایش  نەگنانێ بەر، پاشەنە بێ. بە دەس و پەنجێوە مەحکەمتەر جە کۆو شاهۆی، دەموڕویە خرت و چەمێ سیاو، بڕۆی کێشیای، ئارام و نەرم و نیان و دانە، دانە، قسێ کەرێ. هامساکێ جۆریەتەر قسێش چەنی کەرێنێ!، بەڵام ئادٚە بێ ئانەیە کەس زانۆ وێش دێ قەرەو لافاوی، چەنی هەوری قسێ کەرێ، حەز بە گێڵای کەرێ، گێڵای پەی زانستی، پەی هۆو، پەلوپۆو سوتیاو ئەدٚایش، پەی نەدٚامەتی براکانش، پەی سووتیاو فرێوە جە خەڵکی، گێڵایوە بە تەنیایی، جا بییەن و مەشیۆ چا ڕۆنە  جە ئا وەڵاتەنە! کناچیە بە تەنیا گێڵۆ؟

 

پاسەش کەردای، دنیاش وەنە تاریک کەرێنێ. هەر جە برا وردیەکەیش هەتا تاتە و تەنانەت ئەدٚاش، ئیجا پیاکێو بازاری، ئای پەی پیاکاو بازاری سۆح هەتا وێرەگە پا دووە چەماشانۆ، زیتشان کەردێنێوە، تەنیا تەماشا مەکەرانێ، تەماشاو سەرتا پاو گرد ژەن وکناچێوە، وەختیە تێرشا وارد، ئاوەختە مەنیشارە، تێر وتەسەل باس مەکەران،! “ئا کناچێ هەنگوستەو پایش دیار بێ، لەچەکەکەش کێشیابێرە، ئا تاتە …موو سەرەیش دیار بێ. مانتۆیوەش وەرەنە بێ  گردو ئازایش پێوێ، لچێش پێسە، چەمێش پاسە.

 

ـ ڕانەندەکێ وەختیە لاتەنە مەویەران وەختەن ماشینەکەی بوزانێرە، ئینە بییەن کردەوەو ئێگەیە. فرە وەختەن پێسە رەفت مەکەرم، جا پەی کۆگەی بلوو، تەمامو پیاکانو شاری هۆششان نا ئێمەرە، جار جار وێم گێل مەکەروو، هێواشیە مەویەروو، ئەتر وەشم جە کەسی و هیچی نمەی، نە جە بازاری نە کووجیی نە خیاوانی، سەرەم وسەنەرە کوڕێ مەتەڵەکم پەنە ماچا، زاتم نییەن جوواو بدٚەنەوە،  نەکای بواچان وەشش ئاما، یان قسێ بگێڵیۆوە پەی بابە و براکانم. شەو ڕۆ ناینان چێرو زەرەبینو گرد کەسێوە، دەسەڵات ،بابە، براکێم، ئەٚدایچم هەر سات پەنەم ماچۆ هۆشدٚ جە وێدٚ بۆ، هەرگیز نەژنیم بە براکانم بواچانێ هۆشتان جە وێتان بۆ.! ئادٚێ ئی سەرو و ئەو سەرو شاری فرکە فرکشانەن، کەس قسێوە نمەکەرۆ. بەڵام ئەمن بێ ئانەیە ئارزوو بەریم کەردەبۆ، پەنەش مەتەرسنام.

 

ڕۆیە جە بابەیم پەرسام مەگەر شمە جە وەڵاتوو سڵام و مەرحەبا قووڵە وەشەویسەکانەنە نیەندێ؟ مەگەر شمە نموونە پەی مرۆڤی نیەندێ؟ پیاکێ چێشێنێ، مەشیۆ ئەمن چەنەشا تەرسوونە؟ جواوێوەم نەگێرت.! بەڵام دەم وڕووم پەڕ بی جە ونەو لوتێم.

 

واتش: “بەرۆ گرد بێ تەربیەتێنێ کناچە ئیفلیجەکێ، کوڕەکێ فرێشا دەرمانوەرو و چەقۆکێشێنێ، پیاکێو بازاری فرێوەشا تەماشادٚ مەکەرانێ، ماچا بدٚیە کناچێو فڵانەکەسی…”

 

خورشیدٚە هەر نویسێ : ” مەشیۆ ڕەنگەو گجیەکەیشم یۆتەری وەشش بەی، گرد جاریە بابەم، ئەدٚایم مەکشۆ و ماچۆ خەتاو تۆنە ئادٚە مەخووە، خووە و زەردەخەنە حساوی جە گیانەنە بەر نمەی. سۆح هەتا وێرەگە قسێو پووڵ و پەڵەو خەرج کەردەی و گرانی و بەتاڵییەن، تیکیێوە نان بێ ئی دەنگوباسیە نمەلۆ واری. ئەی هاوار مەگەر ژیوای چنەن؟

 

ئەی وەڵات چێشدٚ پەنە واچوو؟ چەنی بە ئەمنی کناچێ، بازارگەرمی پەی وێتان مەکەردێ؟ ئێمە چکۆ و سەدٚەو بیسویەک چکۆ؟ ئی سەدٚەو بیسویەکیە یاوا گۆشو برا و بابە و هامسا و دووێ ڕۆیش نەوەرد گۆشو گردو شاری. پەوکەی ئیتر ئەمن پەی هەتایی چێنە زندانی کریانێ. چا وەختە هەتا ئارۆ چەنی شمە قسێ مەکەروو.

ئەی سەدٚ ساڵو ئایەندەو ئێمە جە شمە مەپەرسوو، یاسا چێشەن؟ شمەیچ وەڵاتان هەن پێسە ئێمە؟

 

وەڵاتو شمەیچ بێ حساو و کتاوەن؟ هەرکەس تاوو ئەویتەری ڕووتنۆوە و حساوی دەوڵەمەن بۆ؟ کەس پێسە ئێمە هۆر مەڕیوو، جە یانێوەنە چووار کەسێ بەتاڵێ هەنێ؟ پێسە ئێمە بە پەلە قاژێ نانو واردەی بەرمەی؟ گرانی چێش؟ کناچێ و ژەنی پێسە ئێمە زەلیلەنە؟ دوێشا یۆ حساو کریۆ، ژەنی مارا سەرو ژەنێرە؟ کشتوبڕ چێش؟ پەی تیکیە نانی بڕیا کەس لەشو وێش مەرەشۆ، کەس بە زۆر دریو شوو؟ ئایەندەو ئەمن هەزار پرسیاری دیار ونادیارم هەنێ، نا ئەمن پێسە ئا کناچانە نیەنانێ وێم بکشوو، وێم نمەدٚەو ئاویەرە، ئەمن تەنیا مەپەرسوو، مەپەرسوو یۆتەری پێدٚا مەکەروو هەتا تەنیا نەمانوو.

 

ـ “ئارەزوو”، ئادٚە ٚنویسێ و ئەمن پێسە پەپوولەی کەوتێبێنێ شۆنەو قەڵەمەکێش، ئانێ ئادٚە نۆیسێشا پەیم نامۆ بێنێ، بەزەییم پۆرەشانەرە ئێوە، وەرتاوی پی گەشیە وەڵاتی دەوەڵەمەن، نە گەرمتان بۆوە و نە وێتان وەرو وارانی بشۆردێوە!

 

ـ ئێمە، هەتا وێرگە قسێ بە دزی، دەرمان وەری، هەرمان خراوکەر،جژمان ورەشی، بەتاڵ و درۆزنی مواچم، بەڵام وێچم درۆزنەنانێ، وەختیە براکەم جاسووسی ئەمن پەی بابەیم مەکەرۆ، ئەمنیش ئنەیتەریش مەوزوو سەر و خۆسپ براکیم لاشۆ کەروونە.

 

با ویرم نەشۆ ئەگەر کەم و کوڕیەوەمان بۆ مەشیۆ گرد کەسی یاونمێنە هەتا ( کۆمێتەو ئیمدادی) مانگانێوە کە هەرگیز بێخو ددٚانیمان پەڕ نمەکەرۆوە پەنەمان بدٚۆ. یان بە جۆریە مەشیۆ کزۆڵە و پرڕووزیا وێمان بدٚمێ قەرەو هامساکان هەتا چێوەمان پەنە بدٚانێ.

 

جه شمه پەرسوونە، ئیسەیچە چارە ڕەشی بەردەوامەن، خەڵک بێ دەسەڵاتەن، نانە وشکە بەخشای پەی دەوەڵەمەنەکا فیز و قۆزی فرە مەکەرۆ؟

براکێچم دەسو وێشا نییەن هەرگیز ماناو وەرەتاویشا نەزانان، دەسشا بە تروسکێوە وەشی نیاوان، وێشا نەدٚان وەرو وارانی هەتا ئازادٚ و بێ ئازارێ بان. گردکەسیە تانێشان وەنە مەدٚو، “برا ڕۆ ئی بەتاڵیە پچی نمەوڕیوە،” یانەیچەنە بابەم گرد وەختیە کوڕو خەڵکی مەدٚونە وەرو چەمیشان و ماچۆ: “ئەها ئا هەتیمە چەنی یاوا پا سەروەت و سامانییە!” ئینە بییەن ڕاوچارەو هەرمانێشان، هەرچی ڕۆینێ مەدٚان سەروملو یەکترینیەرە.

ئایا ئایەندەو ئێمە، شمەیچ پا دەقە مەنێندێ؟

ـ خۆرشیدٚە هەر نویسێ، ئەمنیش تەمام مەراقم کەردەبێ،  بە هەرچی زۆر بێ قێڕانم، خۆرشیدٚ تۆ ئایەندەو ئێمەنی، ئێمە واڕیانمێ، بەڵام ئادٚە نەژنەوێ.

ـ سەرەم پەڕەن جە جەستەو ناوەشەکان، پەڕەن جە کوشتەو هەواڵەکانم، پەڕەن جە هۆرەی، پەڕەن جە ئازارەو جوانە بەتاڵ کریاکان، پەڕەن جە وێرانیو گردو ناوچەکەی، پەڕەن جە ئاوارە بییەی، هاوار هاوارەن.

ئایەندەو ئێمە چێش پی ئازارانە مەکەردێ؟

ڕاسم پەنە واچدێ هەقێقەت نا کۆگە، زەریفی و جوانی ماناش چێشەن، وەشەویسی نا چکۆ؟

ـ شۆڕش هۆرزە دێرەن کتێو یانەکەی مەوینانێ.

ـ هەر پاسە وەڵێنە ئاماژەم پەنە کەرد، گەرەکمەن گێڵاوە پەی یاگێوە کەروو، هەتا هەواڵەکانم بێزووە، مەشیۆ پەی ئا گێڵایە وێم ڕازنووە، وێ ڕازنای پی هاسانیە نییەن، مەشیۆ هەرچی جەلادو گیانیمەن، پێسە دێوێ، دێوەزمێ، جنۆکێ، ..هەنێ جە وێم تۆرنووشا، هەر کەسیە جۆریە ماچۆ، خەڵکو ” شارو مۆسیقاڕە چەرمەکێ “1 وێشان دێنێ وەرو وەرەتاوی و یان چێرو ڕەهێڵەو وارانی هەتا بڕیە ئازارە جە وێشا دوور کەرانێوە. بەڵام ئێمە مەشیۆ بە جۆرێوە وێمان تەکنمێرە و ڕزگار کەرمێ، هیچ پەلەورێوە پاسە باڵێش نەگێرتێبۆوە.

فەرمانە جگە جە جەستە و گیانیت جە هیچ دەسەڵاتێوە نمەگێری.

ئەمن هەڵاێ هیچم نەنویسەن، پاسە زانو، هەرگیز نیاووپۆرە، فرێوە جە راسیەکانتان پەی گێڵنووە.

 

ئا پەپوولانە  ماچوونە، ئادٚێ باڵشا ڕوەو دوێ یاگێ گێرتۆ، بڕێوەشا ڕوەو دوورە وەڵاتانیتەری، ئەویچێ پەی هەتا، هەتایی کۆچشا کەرد، بەڵام بۆ و پڕووزو پەلوپۆیشا گرد جاریە بە هۆرە و هاوارو ئەدٚا و واڵان هۆر مێزۆوە.

ئەگەر گەرکتا بۆ فرە چەنما زاندێ، مەشیۆ زەمین و ئاسمان  ،هەرچی هەورێنێ، هەرد بە هەرد، وەز بە وەز گەڵا بە گەڵا، تۆمەو وشێ جە ئی وەڵاتەنە نازوونە و گردین باروونە فڕای، گرد زامەن، هەراسەن وتەرسەن، پێسە ئەدٚایم.

ئادٚە واچێ: “ئەمن جە دووکەڵاویەنە دوور جە بنەو دار بلچێوە چەمیا، جە ئەدٚایوە بەدٚبەختە، وەشبەختی پێسە هەورێشەی بێ و ئادٚە شۆنەشەرە ڕەمێ و نەتاوێ گێرۆش، جە بابێوە تووڕەتەر جە هەرەسەو وەروێو سامناکتەر جە هەورە ترێشقەی پێدٚا بیانێ. هەمیشە چنگەم جە دلێ وردە خاکی و جەم کەردەو دارو و توەنیو باخی، جەم کەردەو تفی و هەڵووچێ و وشک کەردەی شێڵانێ و هەڵیز ژەنەی، ئاو هۆرگێرتەی جە کونێوە جە وێم گەورەتەر بێ . ئیجار نان پیچای و چاشت و زارۆڵە وەی کەردەی بە بمانۆ، هات و هاوارو پیای لایوەتەر، یاوای بە ئاژەڵەکان، کۆڵ هۆرگێرتەی، هەژگ و دار جەم کەردەی، هەرمانەو گرد وەختیەم بێ.”

 

ـ ئادٚە چێویە جە تەمەنیش نەویەردەبێ، چەمێش قووڵەرە بییەبێ، دەموڕوش چرچ و سەرەش چەرمە، دەس و پاش پێسە بیاوانی وشک، تڵیش، تڵیشێ بێەبێنێ. کۆمە بییبێوە، گر کەس ئەجۆش حەفتا ساڵێشەن، بێ ئانەیە وەشیەوەش جە ژیوایش چەشتێبۆ، زمسانیە وەختو واراو نەرمە وەروێوە چەنیو خەمە قورسەکاش، پێچیا بە پەڕۆیوە چەرمێ، بە ئارامی جە گیانێوە نا ئارام ماڵ ئاواییش کەرد.

ئاوەختە ئەدٚام هەرچی ڕۆحی نائارامێ بێنێ، هەر پێسە ئەدٚایش پا بەدٚبەختییە ئەوەنەوڕیایە کە هەتا ئیسەیچ نا سەرو شانەیما، هەرچی دێو و دێوەزمێ و شەیتان و رەحمانێ، دەروێش و زکر ودۆعای بێنێ ئاورێشانەرە چڕای، ڕۆیە جە ڕۆیا وەشبەختی ڕوەش وەنە کەرۆ، بڵکو تاویە بەحەسیووە.

بەڵام بێ مانا بێ، پۆکەی ئەتر ئەمن مانیاتەر چانەیەنان دۆعا و لادٚیای کەروونە، مەزانوونە بە لادٚیای و دۆعای هیچمان دەس نمەگنۆ مەشیۆ درێژە دەونە نویسەکایم.

 

گرد جاریە ئەدٚام واچێ: ” خۆرشیدٚ تۆ پا خوا گەورە هەرمانیە مەکەرە شەیتان پاش بنیو ئی یانە، وەسێن مەنویسە، بابەت بزانۆ هەلا هەلایم مەکەرۆ ” ـ دەی چەنی بنویسو پاسە نەکەرۆ؟”

نمەزانو ئەدٚام کەی زانابێش مەنویسوونە، دماو ئانەیە قەڵەمەکێ وێش دەسش پەنە کەرد ئەمن گیانێوە پەتی بێنێ.

ڕۆیوە دوێ پەلەوەرێ بە باڵێ سوورو و وناڵین وێشان کەرد یانەرە، بە دەنگیە کە مەشیۆ جە ژینۆسایدیە فرە گەورە خۆڵقیابۆ، پەڕ بە هاوار و قیژیەوە بەرز کە جەناخۆ  دڵیەنە بەر ئێ، قێڕناشا: ” یاریمان بدٚە.”

سەرەم سووڕ وەرێ، واتم: کێ؟ ئەمن ؟ ئەمن وێم گیرۆدێنان.

یۆشا باڵێش واز کەردە و واتش، ” ئێمە هامساو شمەنمێ، جە دوکەڵاویە گەورێنە جە وەڵاتیە کە لافاوەو ونێ هورزاینە، ئامێنمێ، خەڵکو شارەزوریەنمێ”

ـ هەقێقەت چکۆگەن؟ وەڵات چێشەن؟ نا لویدێ ئەمن وەرگەو شمەیچ نمەگیروو، ڕۆیوە هەزار جارێ ئەمن مەمرونە و زیندٚێ بوونەوە، لویدێ وازم چەنە باردێ.

 

دەمو وەرمیوە، وێم جە باخییە  دیوە، بە تەماشایوە وەش و هەستیە پەڕ مانا پا واڕێنێوە، بۆو ولەکان کەرێنێ، ناکانە دەنگیەم ژنەوتە، خوێوە سێحراویە، دەنگیە نەرم ونیان،:” ئێمە پی بۆیمانە و پی ڕەنگانە، هەزار هەرمانی مەکەرم، هەتا وەشبەختێ بیمێ، تەنیا جە شمە مەترسمێ، ئێمە جگە وەشی و زەریفی چێویەتەرمان نییەن، بویندێ پەپولەکا چ هامڕازێوە خاسێنێ، بێ یەکترینێ ژیوای پەی ئێمە و ئادٌیشا فرە سەختەن، ئادٚێ ئێمە بە یەکترینی مەژناسا، پەیوەندی ئێمە و ئادٚیشا ویندێ فرە جیاوازەن چەنیو شمە.

 

 هەنگەکان ویندێ:” حەیفەن ئا هەنگێ شیرەو گیانو ئێمە و وەشەویسی مارانێ و شمە وەردێش. شمە بەزییتان بە هیچێوە نمەیرە، تەنانەت زاڕۆڵەکانو یەکترینیش مەکوشدێ. بەڵام مەزانم خورشیدٚ تۆ چادٚیشا نیەنی، پەوکەی قسێ چەنی تۆ کەرمێ. شمە فرە چێوێتان وەش کەردێنێ، پێسە تەوقی ویرش چەنە ئەسێندێ. پێسە زاندێ ئادٚێ شمەش وەش کەردەن، نە شمە ئادٚیشان، شمە چێویە پێسە پوڵیتان وەش کەردەن، ئینە بییەن پەیتان بە گەورەترین ئازارەو ژیوایتان. سۆح هەتا وێرەگە شۆنەشەرە مەڕەمدێ،خەڵکیە فرە، کەمش دەس گنۆ، بڕێوتەر کەمێنێ، بەڵام هەر فرەش مەکەرانێو تێر نموەران، جەنگ و ئاژاوێ وزا ڕا و مرۆڤی کوشان، بەڵام ئینە لاو ئێمەوه بێ مانان.”

 

ـ دووە پەلەورەکە هەر هاوار کەرێنێو، ئەمنیش وەرمێ هەڵیشو پەڵیتێ وێنێنێ.

ئیجاره گەرکم بی بلو هاناشانۆ، حاجی هامساکەمان قێڕناش: “بوڵاو سەرێ بابەت نا چکۆ،”

لەرزم وەنە ئامە نەکای ئا بێ شەرمە پەی داواو ئەمن ئامەبۆ، هەڵای دووێ مانگەێن ژەنکێش مەردێنە، بەڵام ئەمن تەنیا هۆشم لاو ئایەندەی بێ.

ـ رۆو جومعەی بێ، کەمییە جە برا و واڵە و بابەیم دوور کەوتانێوە، جە لێوار جۆیوە کە ئیلا و ئەولاش پویینێ و دڕیە بێ و بۆش گرد لایوەش گێرتەبێرە ویەرێنێ. گیانیە ئارام پێسە ولێوە نەرم ونیان و دڵیە پاک دەسش کەرد بە چڕیەیم،: ” لە گەل تۆمە ئەی بیانی ئەم ڕۆژمە، لە سەر باڵی  پەپوولەکانی هەستم، لە زوەوە نەخشەی تۆ ئەکێشم، باڵی شینی پەپوولەیکم دەریای چاوی تۆیە، من بەلەمێکم لە نێو ئەو دەریایە، خۆ مەل نیم بفڕم، بە دەس ئەوینی تۆوە ئەسیرم، پێم بڵێ، خۆشەویستی هێندە دوور نییە، تۆفانی چاوەکانی تۆ، بەلەمم بەرەو کام قەراخ ئەبات؟” 2

ـ فەرماوە، فەرماوە بابەیم چەنی حاجی، چلەکنانێشەرە، پەی تاویە گردو ئاواتیش بڕیانێ. بەڵام بابەم چرپێوەش وات: ” ئادٚە شێتە بیەنە،” ئادٚیش وازش ئاورد.

ـ “ئارەزوو” زەریفی و هەقێقەت جە لاو ئا خەڵکیە پێسە راوەو هەورێشەو تانجی بێ، کەس پەی زەریفیو هەورێشەی نەدٚێ، بەڵکوو پەی گۆشتەکەیش پەلامارە دێنێ، زەریفی لاشا پێسە موڵکی و فرەتریچ موڵکو پیاکا وتایبەت پیا دەوڵەمەنەکان بێ، بە گەمژەیی و شێتی، وەشیشا جە ئا دووە ڕۆو تەمەنیشانە بڕیەبێ.

ـ چێش وانووە، جگە ڕەنجە ڕۆیی و هەژاری و دڵەراوکێ،؟

ـ هەر پاسە وڵێنە واتم، هەتا تاودێ ئازارەکان جە گیان و ڕۆحتانەنە لاوەردێ، ویرو ویەردەکان و کردەوەو ئادٚیشان پێسە کەژیە نای سەرو سەرەو ئێمەرە، هەر قینە و توڕەبییە و دەسەڵاتێشا داینێ کۆڵەو ئێمەرە، دەی بازدێما، وازما چەنە باردێ هەتا چەمێ کەرمێوە.

 

 

 

 

 

چا وەختە هەر چندٚە سەخت بێ، ئی ڕایمە ئێستەوە، ئەتر وێمەنان، هەرچی دێو و جنۆکێ، دزێ، جەردێ و دەسەڵاتێ بێنێ، جە جەستەیم جیا بێنێوەو و کەڵەمەنە بەرشێنێ و تارینێ. ئەمن وینێنێ، وشەکێ پێسە دووکەڵی ڕەمێنێ، و قەتارشا بەسەبێ، گەدٚا، دەوڵەمەن، وەشبەخت، بەدٚبەخت، پوڵوو پەڵە، پسیوو پۆخڵی، وەرمێ ونتاڵێ، بەڵام دەوڵەمەنەکێ کۆڵ نەدٚێنێ، بە سەربازەکاو گیانیشا فەرمانە دێنێ: “بکوشدێ، هەتا تاودێ پوڵ جەم کەردێ، رەحم بە زارۆڵەیش نەکەردێ، ئادٚیچێ سەوای ژیرێ بانێو داواو مافی مەکەران، ئەی هاوارئی دنیا پەی ئێمە وەش کریان”

 

ـ سەربازەکێ جە دلێ دووکەڵەکەیەنە، بە هەزاران کەوتێبێنێ کوشتوبڕ، پەڵامارە دێنێ و هیچ نەپارێزنێنێ. پەپولێوە جە پەناو هەژگیە وێش شاردێبێوە، سەربازیە تەقەش وەنە کەردە، هەناسێوەش کێشا و واتش: “پاسە پچی پەی چێشی و پەی کێ؟ پەپولەکێ دڵو ئەدٚایم بێ، برا وردیەکەیچم ئیسە نا قاپینە و چەسپنانم دیوارو یانەکەیەرە”

 

ـ ئەمن گەرەکم بێ گردین تارنونە، ئادٚیچێ بیبێنێ بە دووکەڵ و جە جەستەیم جیا بێنێوە، یواش، یواش هەرچی ئادٚێ بەرشێنێ یۆ، یۆ، مریچڵێ ئێنێ سەرو سەرەیمو لیانە وەش کەرێنێ. زوخاوەو ئادٚیشانە کە وێشا کوشتێبێوە جە گیانمەنە بەر نەشێنێ. ژن و زارۆڵانێوە ئازار دریایبێنێ، ئا ژەنا وێشان کوشتەبێوە، ئا ژەنا بۆنەو زارۆڵەکاشا تاقەتو گەورەتەرین سەخڵەتیشا کێشابێ، ئا هەرمانکەرێ قسێو ساحێو هەرمانی کێشێنێ و هەزار زامێ چەشێنێ و شەو ڕۆشان سیاو و بێ هۆمێد بێ، هەر چی ڕۆینە میانێ مێمانیم، ئەمن کەوتێنان دامگاو ئادٚیشان و هەلا هەلایم کەرانێ.

 

ـ “ئارزوو”، ئا ڕۆ ئادٚە ئانیشانە نویسێ، ئەمن زاتم نەوێ بوینووش، ڕۆێ دماشۆ، بەرەو یانەکەیم کەردۆ، وەختیە بەرەکەم کەردۆ،یانەکە پەڕ بیەبێ جە پۆلەو پەپولان. هەزاران مریچڵێش لیانەشان بەسێبێ، هاوارێ درینێ دەسو پەپولەکان، بەڵام  تەمامیشا نەوێ.

 

ـ شۆڕش وەسێن کتێو یانەکەی مەوینانێ، ماچا کتێودارەکێش دیقش کەردەن.

 

ـ نزیکەش بیانێوە چەمم پەنەش کەوتە دێر یاواینمێ،”ئارەزوو” دێر یاواینمێ، یانەکه پەڕ بێ جە هۆرەی ژنانە، لافاوەو گرەوەی شەپۆلە شانێ، شێعرێ نەوبەشا، نەگنێ، پەپولەکێش چێوانیە ڕوەو بەری ڕفنێنێ.

هەر جۆریە بێ پەپولێوەم رازی کەردە، رازەو ئی هەرمانێمە پەی واچۆ.

 

“ئادٚە” هەناسێوە قووڵش هۆرکێشا وەخت بێ ئا هەناسە پڕووزنۆمەرە،واتش: ” ئینە ئایرێوەن هەزاران ساڵێن نا دەرونمانەنە قوڵێ وەرۆوە، ئێمە پەلو پۆو وێمان مەسوچنمێ، ئازارە کەوتێنێ سەرو ئازارەکانمان، وەسێن، ئەتر نمەتاوم شارمێشانۆ، مەشیۆ یاونمێش تەمامو دونیای، مەشیۆ گردو هاوارەکان کۆ بیمێوە، مەشیۆ گرد هاوار کەرمێ.”

چێش، چێش، پەی چێشی؟

ـ تۆ ئایەندەنی نمەزانی، تۆ ئێشدٚ نییەن، نامۆ جە ئێشەنی، ئێشەکان ماچوونە، گرد مەشیۆ هاوار کەرانێ، هەتا خورشیدٚە نەمرۆ.

ـ ئارەزوو، راس واچێنێ، ئەمن چاگەنە تەنیا گیانێوە بێ دەسەڵات بێنێ، هیچم پەی نەکریێ، گیانێوە تەنیا خورشیدٚە ئەژناسێم، ئاڵە نویسێ ئەمن وانێنێوە.

یانەکەش قەڵاو قارەمانان، پیا ماقوڵان، و دەسەڵاتداران نەوێ، یانێوە هەتایی بێ.

ـ شۆڕش وەسێن، ئێمە ئی ئازارێمانە نیەنە. کتێودارەکێش پاسە دێقش کەرد.

ـ ئەی ویەردەکان ڕاسێ نەویدێوە چن تاڵ و بەدٚبەختێ بێندێ.

 

ته‌واو

 

 

 

• ئاماژە، به کتێوو “شارو مۆسیقاڕە چەرمەکاو” بەختیارعەلی 2- شێعرێوەو سۆرانی وێمەنە.