سلێمانی دیدگایەكی سۆسیۆلۆژی

سلێمانی شارێكە لە شعرییەتدا.

سلێمانی لە زماندا، زمانی سلێمانی
بوون و ئەكت و فاكتێك لەمڕۆدا،پێش ئەوەی بوونێك بێت لە ئاستی جوگرافی،مێژوو،یادەوەری، ستراكتورو پەیوەندی كۆمەڵایەتی….بونێكە لە زماندا.یاخود بڵێین كە ئاستەكانی دیكەی فاكت و ئەكتێك لە زماندا بە باشیی و بە ڕونیی دەردەكەوێت.زمان ئەو ئاست و شوێن و تۆبۆگرافیایەیە كە، بوون و هەبوونێكی تێدا مانێڤست دەبێت. زمان بە تەنیا گرامەرو سێنتاكس و گۆكردن و پرۆناونسایۆن نییە،ئەمانە لە ئاستێكدا پێكهێنەری زانن،بەڵام، ئەمانەش مەحكوم و ناچارن بە بونێك كە، زمان ملكەچ و ناچار دەكات بە فۆرم و شێوازی دەركەوتن و فۆرمیولەبوون، تا لە ڕێگایەوە پارێزگاری لە شوناس و پارێزگاری لە بەردەوامیی خۆیی و پارێزگاری لە خۆپاراستن و خۆجیاكردنەوە بكات لە بەرانبەر ئەویدیكە. زمان، بوون و دەفرو ماڵی بوون،واتە شێوازو ستایڵی ژیان و ژیانكردن و ژیان ئەزموونكردنە.زمان لەوە دەرچووە ماكینەو ئامارازی گەیاندن و پەیوەندیی و كۆمۆنیكەیشن و گەیاندنی زانیاری بێت. زمان خۆ تەجەللاكردن و بەردەوامیدانە بە خۆ، خۆ جیاكردنەوە و شوناس بە خۆدان،ژیان و زیندوێتی بە خۆدانە. زمان خۆی ستراتیژو ستراتیژی بەرهەمهێنانەوەو خۆ بەرهەمهێنانەوەیە. ستراتیژی زمان، هەیمەنەو ئاراستەكردن و ڕێكخستن و فۆرم پێبەخشینە. زمان گوزارشت لە جەوهەرَیك ناكات، جەوهەر و ماهییەت پێدراو، دراوێكی زمان و زمانەوانییە. واتە ماهییەت و جەوهەری فاكت و بوونێك، بوونێكن لە زمانا و لە زمانیشدا خۆیان نوێدەكەنەوەو فۆرمویلە دەبن و فۆرمی نوێ وەردەگرن. سلێمانی زمانە لەو ئاست و شوێن و جوگرافیاو تۆبۆگرافیاو گەمەكردنانەدا كە خۆی پێ بەرهەمبهێنێت و خۆی پێبەرهەمبهێنێتەوە. زمان ئاستی ناوەكیی و هەناویی جیگیرو ستانداری هەیە، ئەگەرچی مەحكومیشە بە گەمەی زمان.زمانی سلێمانی زمانی ئەفسانەو پاڵەوانێتی و ئاماژەو هێماو دال و مەدلولی تایبەت بە خۆیەتی.سلێمانی لە ئاستەكانی موفرەدەو ڕێكخستنی سێنتاكس و ڕیتم و ئیقاع و چۆنێتی گركردن و تۆبۆگرافییاو بەرزونزمی دەربڕین و خواردنەوە، وەستان و هەڵوێستەكردن ،سیحری تایبەت و چیرۆكی تایبەت بە خۆیەتی.

زاڵبوونی دیالێكتی سلێمانی و زاراوەی سلێمانیی و ئاستە زمانەوانییەكانی سلێمانی لە باشوردا، هەمیشە ستراتیژیی هەیمەنەو زاڵبوون و سەیتەرەكردنی بەرهەمهێناوە. ئەكتەرێكی ناو زمانی سلێمانی و شێوەزاری سلێمانی لە ناو زمان و ڕێكخستنە زمانییەكانیدا شەرعییەت و سەرمایەی ڕابەرایەتیكردنی كایەكانی “سیاسی، كولتوری، ستایڵی ژیان، ئەزموونكردنەكان و لە پێشینەییبوون…” بە خۆی بەخشیوە. سلێمانی زمانێكی پڕ غرورو ئیگۆیەكی بە سێنتێربووی ناو پرۆسێسیوسەكانی سێنترالیزاسیۆن و بە سەنتەربوون و خۆ بە سەنتەركردنە.مەرج نییەو مەرج نەبووە سلێمانی تەنیا یەك ئاستی دەركەوتنی زمان و زمانەوانیی هەبێت، هەر گەڕەك و شوێن و گوندو كەس و خێزان و كەس و تاك و گردبوونەوەو شێوازو ئەكتنواندن ،، چیرۆكێكی زمانی پێوە لكێنراوە. زمان دەركەوتووترین ئاستی دەركەوتن و خۆنواندن و نوێنەرایەتیكرنە، زمان پڕجوڵەترین ئەكتە لە دەرەوەدا، واتە ناتوانێت لە ناو خۆیدا خۆی ڕاگرێت.زمان هەمیشە لە دەرەوەدایە بە پێچەوانەی بێدەنگیی و ئارامیی و كپبوون كە، هەمیشە لە ونبوون و خۆشاردنەوە دایە. بەم واتایە : سلیێمانی شارێكە هەمیشە لە زماندایە. لێرەوە ئەنجامی ئەم هاوكێشەش وا دەكەوێتەوە كە سلێمانی لە دەرەوەدابێت. سلێمانی لە ئاستی فیزیكیش هەمیشە لە ماڵ هەڵدێت و ڕوو لە دەرودەشت دەكات. ڕوو لەو جوگرافیاو شوێن و پانتاییانە دەكات كە لە دەرەوەدایە.

سلێمانی لە دەرەوەدا.
ئاستی زمان، ئاستی لە دەرەوەبوون و دەرچونێتی لە ماڵێكی بێدەنگ و كپ و ئارامدا. سلێمانی پێش هەر ئاستێك، ئاستێكی دەركەوتنی دەرەكیی و دەرەوەی هەیە، سلێمانی جۆرێك لە (ترس و خۆفی ” لە نیشتنەوەو لە ماڵەوادابوون و نیشتەجێبوون و ئارامگرتنی هەیە. ئەو شوێن و ناوی شوێنانەی كە هەمیشە لە سەر زمانن و چیرۆكی پر جۆش و خرۆشیی و جوڵەییان هەبووە، ئەو شوێنانەن كە فۆرمێكی دەرەوەكیی و بوون و شوناسێكی دەرەكییان هەبووە : شەقامی مەولەویی، چاخانەی شەعب، قاوەخانە كولتوریی و فەرهەنگییەكان، سەهۆڵەكە، كتێبخانەكان، شانۆو سینەماكان,گۆیژەو ئەزمەرو بەرازاییەكان،گردی سەیوان و مامەیارە، گردی عەلی ناجیی و زەرگەتە، گردی ڕعایە، سەرای سلێمانی….ئەم شوێنانەو شوێن و جوگرافیاكانی دیكەش كە پڕن لە حیكایەت و چیرۆك و ئەفسانەی پاڵەوانێتی و ڕیسك و ئەكت نواندن، ئەو تۆبۆگرافییایانەن كە بەرزن لە ئاستی جوگرافیی و لە ئاستی زمان و زمانەوانیشدا. زاڵبوون و سەیتەرەو هەژموونی زمانی ئەم شوێنانە، فەزای زاڵ و هەژموونی سیاسەت و كولتور و حكومەتداریی ڕابەرایەتیكردن لە خۆ دەگرێت. ئەم شوێنانە ئەگەر دەركەوتن و تەجەللابوون و مانێڤستبوونی وشیارییانەو و هەستییانەی نەبێت، ئەوا دەركەتنی ” نەستی و نەستیی كۆیی و كۆنەستییانەی “هەیە. واتە دەركەوتن و بەرهەمهێنان و خۆبەرهەمهێنانەوە لە ئاستێكی نائاگایی و نەستی كۆیی و تاكیی بە كۆبوودا. ئەوەی كە سۆسیۆلۆگی وەك “پییەر بۆردیۆ ناوی ناوە (هابیتوس)، واتە سروشت و جەبرو فیترەو ناچاریی و جەبرو حەتمییەتێك كە، كەس و گروپ و گردبوونەوەیەك مەحكوم دەكەن بە نواندن و نوێنەرایەتیكردنی ئەكتێكی تایبەت و دیاریكراو بە خۆیان.سلێمانی “جەوهەرو ماهییەت و ناوكێكی جێگیرو دامەزراو سابتی نییە”.سلێمانی فۆرمێكە لە ناو سەیرورەو بەرهەمهێنان و خۆبەرهەمهێنانەوەی بەردەوام و ناجێگیردا. هەمیشە لە دەرەوە بوون، واتە بونێك بە سەر شەپۆل و بەرزو نزمیی و هەڵچوون و داچوونەكانەوە. بوونێك لە كپبوون و نیشتەجێبوون و نیشتنەوەو دامركانەوە ڕامكردن و دەستەمۆكردن دەترسێت.

سلێمانی لەچی هەڵدێت ؟

مێژووی دروستبوون و پێكهاتن و فۆرموویلەبوونی ئەم شارە، مێژووی ئەو قەبیلەو كەس و خێزانەغلكراوەو كەوتووە خوارەوەن كە، لە جێگەی دیكەوە هاتوون. سلێمانی كە ماهییەت و فۆرم و جەوهەرێكی سابت و جێگیری نەستییانەی نییە، ژینیالۆژیای دەگەڕێتەوە بۆ ئەو كۆچەرییانەی كە پێش ئەوەی بێنە سلێمانییەوە، عائیلە موڵكدارە گەورەكان نەبوون. سلێمانی ئەو سەرمایەو دەستی كارو چیرۆك و غلۆربوونەوە و شۆڕبوونەوەو هاتنە خوارەوە و دابەزینانەن كە “شەجەرەو ڕیشەیان لە شوێنێكدا ووندەبێت و دەبچڕێت”. واتە نوستالژیایەكی “پێش سلێمانیبوون”، بوونی نەبووە بە شێوەیەكی گشتی. پیش سلێمانیی و نیوەی یەكەم و دووەمی سەدەی بیستەم كەم خێزان لە سلێمانید دەتوانن شەجەرەوە ئەسڵ و بوونیان ببەنەوە سەر كەس و حیكایەت و چیرۆكێكی دیاریكراو.بەم پێییە ناچاریی و حەتمییە بێ زاكیرەو بێ یادەوەریی هەمیشە بێتە ناو زمانەوە، بێتە ماكینەی بەرهەمهێنانی زمان و حیكایەت و چیرۆك و ئەدەب و هونەرو شعرییەت و ئەكتێك كە، كەمترین سەرمایەو شەرعییەت و ڕەوایی مێژویی-جوگرافیی- كەینوونەیی بوێت. سلێمانی ئەگەر لای نالیی و شێخ نوری شێخ ساڵەح و كوردیی و مەحوی و قانع و مەدهۆش و جەمیل سائیب و ئەمین زەكی بەگ و …دەیانی دیكە بن، ئەوا لە ناو زمان و موفرەدەو شعرییەت و یادەوەریی پڕ لە ئەكتی شعرییەتدان، لە ئاستێكی بەرزو لە دەرەوەبوونی زماندا.

سلێمانی شاری شیخەكانە.
فەزای زاڵی سلێمانی فەزای ئەكتی شێخەكانی سلێمانی و ئەكتەرە شێخەكانی سلێمانییە. شێخایەتی لە سلێمانیدا تەكییەو مورید ڕاگرتن و دەف و سروتە ئاینییەكان نەبووە نییە، لەوێ شێخەكان زیاتر دونیاویستیی و دونیاگەرو ستایڵێكی تایبەتی ژیانن كە، جیاوازە لە مەلا و سەیید و پیاوانی دیكەی ئاینی. شێخەكانی سلێمانی و شێخایەتی لە سلێمانیدا مولكییەت و خاوەندارێتی زەوی و زارو و شوێن نەبووە.

شێخایەتی سلێمانی جیاواز لە مامۆستایانی ئاینی و زوهد و تەسەوف و گۆشەگیریی و تەركی دونیاكردن و دوركتەوە، دونیاویست و دەركەوتەی دونیایین. بەشداریی شێخەكان لە جوڵانەوەو جموجوڵ و بزاتە چەپەكانی نیوەی یەكەم و دووەمی سەدەی بیستدا، ئەو حەقیقەتەمان پێدەڵێت كە: شێخایەتی لەو شارەدا سەرمایەیەكی مەعنەویی و ڕەمزیی و سیبۆلی بوە، نەك تەكێ و خانەقاو گردبوونەوەی ناو سروتە ئاینییەكان. زۆربەی شێخەكانی سلێمانی لەو جوڵانەوەكانی ناڕەزایەتیی و بەرهەڵستكاریی و یاخبوون و سیاسیبووندا، بە دونیاییكردنی تەقس و سروتە ئاینییەكان بووە نەك بە ئاینیكردنیان لە ناوفەزا بەرهەڵستكاریی و بەرگرییەكان. شێخ و شێخایەتیی و شێخگەاریی لە سلێمانیدا فەزاو تەقسی زاڵ و پڕ هەیمەنە بووە. بەڵام شێخەكانی سلێمانی زیاتر لە هەر چین و توێژوو بونێكی دیكە: ئەهلی كەیف و سەفاو باڕو نادی و خۆشنوودی بوون.ئەمەش تەواو بە پێچەوانەی زۆر گردبوونەوەو شاری دیكەی كوردستان كە شارو گردبوونەوەی مەلانشین و سەییدنشینن.شێخەكانی سلێمانی، بوون و دەركەوتن و مانێڤستبوونیان لە زمان و زمانەوانیدایە لە بوارەكانی سیاسەت و ئەدەب و هونەرو شۆرشگێڕیی. سەرمایەو كاریزمای بزوتنەوەی حەققەو شێخانی شەدەڵەو شێخانی بەرزنجەو قەراخییەكان…

ستراكتوری پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان
پەیوەندی كەسێك بە كەسێكی دیكەوە، پەیوەندی گروپێك بە گروپێكی دیكەوە، پەیوەندی كەس و هێزەكان لە سلێمانیدا بەرمەبنای خەیاڵ و سەرمایەی ڕەمزیی و زمان و پانتاییەكی خزو لوس و سرك وەستاوە. پەیوەندییەكان ناچنەوە سەر ڕیشەو ڕەچەلەَكەكێكی گەرم و یەكانگیرو توند پێكەوە. مادامەكی ئێمە خاوەنی شارێكین لە دەرەوەدا، ئێمە خاوەنی پەیوەندییەكانی دەرەوەو پەیوەندییە دەرەكییەكانی پانتاییەكین كە، لە سەر بنەمای نا-خێڵەكی كلاسیكی بیناكراوە. پەیوەندییەكان لە سەر كۆموڵێك سەرمایە بینا كراوە، كە، زیاترو زیاتر ستراكتورێكی ڕەمزیی و مەعنەوییان هەیە. سلێمانی خاوەنی ئەو ئامرازو و ماكینەنان نین كە ئینسان بە ترسنۆكی ببەستێتەوە بە زەمینەوە. سەرمایەو كەس و گروپی ترسنۆك، ئەو كەس و گروپ و گردبوونەوانەن كە بەرژەوەندیگەراو پراگماتی و ڕۆژانەیین.

سلێمانی خاوەنی كەمترین ئەو خێزانە مالیك و خاوەن موڵكدارە گەورانە بووەكە دەتوانرێت و دەكرێت بینای شارێكی پتەویی ساردو ناوەكیی لە سەر بینا كرت. سلێمانی لە ناو كۆمەڵێك سەرمایەی ماتریالیی ونا-ماتریالیی دەرەكیدایە. سلێمانی خاوەنی داهاتی خاكیی و موتەوازعانەیە كە هەمیشە دەیهێنێتە دەرەوە.واتە خاوەنی سەرمایەی شاراوەو نهێنی و كەڵكەڵەی كاپیتالیزمێكی كارگەو پیشەسازیی گەورەو ئامێرە گەورەكانی بەرهەمهێنان نین. سلێمانی شاری پیشەی بچوك و ڕۆژانەیی و عەمبارنەكردن و هەڵنەگرتنە. سلێمانی شارێكە لە دەرەوەدا، بەو مانایەی هەرچی هەبێت بە ڕووت و قوتی دەیهێنێتە دەرەوە. ئا لێرەوە پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان لەم شارەدا لە ناو ئەو فەزاو پانتاییانەدان كە، فازای گشتیی و كراوەو پێكەوەبوون و بەركەوتن و ڕووبەڕووبوونەوەن.

حیكایەت و چیرۆكی بەریەككەوتنی كەسانێك لەوێ، حیكایەتی زاڵی چایخانەو پارك و ڕێپێوان و قسەی خۆش و نوكتەو ساتیرن. ئەم ئەكتانەش لە دەرەوەدان, ئەم كردەو ئەكتانەش دەبێت لە دەرەوەدا بەرهەمبهێنرێنەوە. ئەوان ماڵ و ژیانی تایبەتی دێننە دەرەوەو پاشان دەیبەنەوە ناوەوە. ژیانی تایبەتیی و ماڵەوە لە سلێمانیدا دەرەوەیە لە ماَڵەوەدا. پەیوەندییكانیش لە سەر خەیاڵ و بونیادی دەرەكی بینا كراوە. ئەو كتێبانەی باسی سلێمانیی و ژیان و ستایڵی ژیانكردن و ژیان ئەزممونكردن دەكەن لە سلێمانییدا، باسی ئەو كەس و خیزان و عئایلەو ئەكتەرانەن كە، لە ناو فەزای گشتیدا بوون. لە ناو ئەكتی دەستەجەمعیی و بەریەككەوتن و ئاڵو وێرو مامەڵەو فەزای دەرەوەدان. یادەوەریی شوێنەكان لە سلێمانیدا یادەوەریی ئەو شوێنانەن كە، جۆرێك لە فەزای گشتی پێكدێنن. چایخانەكان، سەیرانگاكان، سەراو شوێنە كولتوریی و فەرهەنگییەكان، شەقام و شوێنە گشتییەكان. بەم مانایە سلێمانی و پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكانی ئەم شارە لە دەرەوەدایە.پەیوەندیی دەرەوەو زمانیش لە سەر حسابی پەیوەندییە تایبەتییەكان و پەیوەندیی خێزانییەكان تەواو دەبێت. ناتوانین بڵین پەیوەندی زاڵ و هەژومونكەرر لە سلێمانیدا دەچێتەوە سەر پەیوەندییەكانی خێزانی درێژوو كەس و كارو خزم، واتە بەر مەبنای خوێن و ڕچەڵەك بینا كرابێت.ڕاستە تەقس و فەزای زاڵ ماوەیەكی درێژوو بە ئێستاشەوە فازاو زمانی شێخەكان بوو، بەڵام شیخەكان نە خێزانی مالیكەو نە ستراكتورێكی گەرمی خێڵەكی بوون, پەیوەندی شێخ و مورید و مسكێن و ئاغا و دەرەبەگ و سەیید و غوڵام لە سلێمانیدا لە پاش بیستەكانەوە لەسەر بنەمای ماتریالیی و چینەبەندی پێك نەهاتبوو.
مۆدێرنیتێ و سلێمانی.
چارەكی یەكەمی سەدەی بسیت وبیستەكانی سەدەی بیستەم سەرتای بەریەككەوتنی كۆمەڵگەی ئێمەبوو لە گەڵ جۆرو فۆرمێك لە مۆدێرنیزاسیۆن و مۆدێرنیتێ و بە مۆدێرنبووندا. كۆمەڵگەی كوردی لە ڕێگەی خەیاڵەوە بەر جۆرێك لە مۆدێرنێتە بوو، مۆدێرنێتێیەك زیاتر لە خەیاڵكردن و ئەدەب و هونەردا لەمسمان كرد. زمانی سلێمانی پێش هەر شێوەزارێكی دیكە بەر مۆدێرنیتێ و خەیاڵی مۆدێرنیتێ كەوت. چیركنووس و شاعیرو مێژوونوسەكانمان لە سلێمانی پێش هەر شوێنێك كەوتنە ژێر جەبری خەون و خەونبینین و خولیا و خەیاڵی “یۆتۆپیایەك”ی مۆدێرن و بە مۆدێرنكراو.

چیرۆك و شعرو ئەدەبیات و ئەدەبیاتی سیاسیی و شۆڕگێڕی لە سلێمانیدا لای نەوەی یەكەمی مۆَیرنخوازەكان و نەوەی دووەم و نەوەی سێیەمیش هەر لە سلێمانیدابوو. پەیوەندی بەغداووئەستەنبوول و سلێمانی پێش پەیوەندیی هەر شارێكی دیكە بوو. پیرەمێردو جەمیل سائیب و كەسانی دیكەی ناو پێشەنگی ئەدەبی كوردیی لەوێبوون. گۆران و قانع و بێكەس و سەرمایە ڕەمزیی و مەعنەوییەكانی دیكە هەڵگری سەرمایەی سلێمانیی بوون و سلێمانیش توانی ئەمان بكات بە سەرمایەی خۆی. سلێمانی ماكینەی بەرهەمهێنان و بەرهەمهێنانەوەی گەورەی سەرمایەی سیمبۆلیی و مەعنەویی بەرهەمهێنانە. ئەوان كەمترین سەرمایەی ماتریالیی و زۆرترین سەرمایەی خەیاڵییان هەیە. مۆدێرنیتێ خەیاڵ و شعرییەت و ئەدەب لە سلێمانیدا پێش هەر شوێنێك جێگیر دەبێت و ئحتیوادەكرێت و ماڵیدەكرێتەوە. بەڵام بۆ شارێكی وەك هەوڵی جۆرێك لە كاپیتال و سەرمایەی ماتریالیی جێگیر دەبێت و زووتر بڵاو دەبێتەوە. سلێمانی نەیتوانییوەو ناتوانێت كاپیتالیزمی مالیی و كاپیتالیزمی ئابووری قوتبدات.

سلێمانی ئەمانەش دێنێتە ناو خەیاڵەوە. بەمشێوەیە بەركەوتنی یەكەم و یەكەمین بەركەوتنی سلێمانی لە گەڵ مۆدێرنیتێدا لە گەڵ شەریكەو كارگە گەورەكاندا نەبوو،بەڵكو لە گەڵ خەیاڵ و مەجازو پانتایی مەجازیدابوو. هەر بۆیە چەپیی سلێمانی و تێگەیشتنی سلێمانییانە بۆ ماركسیزم و چەپی پرۆلیتاری، زیاتر خەیاڵیی و ئەدەبیی بووە تا واقعیی و بەركەوتنێك لە واقعدا.هێزە سیاسیی و شۆڕگێڕییەكانی ئیمەش بە شۆڕشی ئەیلولیشەوە كە یەكەمەین دراو و بەرهمی مۆدێرنیتێ سیاسیی و پارتایەتی دونیای ئێمە بوون، بەركەوتنێكی سلێمانیانە بوو. ئەمە بۆ زۆربەی هێزەكانی دیكەی دونیای ئێمەش هەر ڕاستە.سلێمانی بە واتای گوتاری باو، نەك وەك ئەكتەرو شوێن و جوگرافیاو مێژوو.نوێكردنەوەی ئەدەب و شعرو چیرۆك و ئەكتی سیاسیی و بەرگریی تەنزیمیی و سەرەتایی ئیدۆلۆژیاو گوتاریی ناسیۆنالیستی و چەپ و ماركسیزم و …
سلێمانی و یادەوەریی
سلێمانی یادەوەریی و زاكیرەیەكی دوورو پتەو و چڕی نییە، ئەمەش یارمەتیدەربووە بۆ ئەوەی زۆر بە تەنگی كاڵبوونەوەی یادەوەرییەوە نەبێت بە تایبەت لەوشوێنەی كە دەبێتە شوناس و ناسنامەیەكی جێگیر. لە بەر ئەوەی یادەوەرییەكی دورو درێژ نییە، ئەوا یادەوەری بەرهەمهێنان و یادەوەری بەرهەمهێنانەوە دەبێتە پیشەیەكی ئۆنتۆلۆژیی و سۆسیۆلۆژی گەوەری ئەم شارە. واتە كە دانپێدانانێك نەبوو لە ناو ئاركیۆلۆژیاو ژیینیالۆژیادا، ئەو كاتە یادەوەری بریتییە لە ژیانی ڕۆژانەو مەسرەفكردنی حیكایەتی ڕۆژانەو خولقاندن و بەرهەمهێنانی. بە شێوەیەك دەرگیر بوون لە گەل شوناسی “ئێستا” بەرهەمهێناندایە، تا ئەو شوێن و پنتەی ئێستا دەبێت بە ڕابوردوو بە ئایندەش. سلێمانی لە بەر نەبوونی زۆر لە پێكهێنەرەكانی ڕابووردی، ناچارە ئێستاو ئێرە بكاتە شوناسی مانەوەو جەنگ و شەڕو بەرگریی و بەردەوامیدان بە خۆی.

ئێستای سلێمانی لە بیستەكانی سەدەی بیستەمەوە دەستپێدەكات و لە نیوەی دووەمی سەدەی بیستداچڕوخەست دەبێتەوە. واتە لە گەڵ دەركەوتنی میدیا لە فۆرمە سەرەتاییەكانییدا، و لە گەڵ دەركەوتنی چاپخانەو هەندێك ئامرازی زانیاریی و مەعریفە، دەیهێنێتە ناو پانتایی گشتییەوە. یادەوەری بەرهەمهێنان و بەرهەمهێنانەوە بە هەمیشەیی. لە ڕێگەی چاپەمەنیی و زمان و ئاستەكانی گێڕانەوە لە ناو نوكتەو ساتیرو قسەی خۆش. سلێمانی مادامەكی لە ناو یادەوەریدا نییە بە قوڵی، ئەو كەمترین شوێنی لە ناو پرسەو غەمگینی وناخۆشیی دورودریّژو تەنگ و چەڵمەی مەودا درێژدایە.

حیكایەت تراژیدیی و مەئساتاوییەكانی بۆ ئەم شارە ڕاگوزەرن، واتە نایكاتە تەنیا شوناسنامەو تەنیا اسنامەی خۆی. چیرۆك و پاڵەوانیی و خەیاڵ و بەردەوامیی و زیندوو بوون و زەیان لێدروست دەكات بۆ خۆی. واتە سلێمانی ماكینەی بەكارهێنانی هەموو شتێكی هەیە لە پێناو بەرهەمهێنامنەوەی خۆیدا. چەندێك تراژیدیاكان حوزوریان هەیە، زیاتر كەسایەتی قسەخۆش و نوكتەچیی و موغامیرو سەركێش.ئا لێرەوە سلێمانی دەسبەرداریی حیكایەت و چیرۆك و یادەوەرییەكانی ناو شۆڕشی ئەیلول نابێت، چونكە خۆی بكەری سەرەكیی و ڕۆڵگێڕی دیارو زەقی ناو ئەم شۆڕشە بووە. زاكیرەی شۆڕشی ئەیلول بۆ سلێمانی جیاوازە لە یادەوەرییان لە گەڵ گوڵان و پاش ڕاپەڕین لە گەڵ پارتیدا.هەمیشە نەوەی ڕابووردو پیر، نەوەیەكی بە حەسرەتەوەبووی ڕابووردوو نییە كە گلەیی و گازندەو سەرزەنشتی زۆری یاخیبوون و دابڕانی نەوەی نوێ بكات. هەمیشە شەرعییەت و سەرمایەو واتاو ماناو ئەفسانە بۆ دابڕانت و ئەكت و ئەكتەری نوێ بوونی هەیەو كەمترین بەربەست و ڕێگر بوونیان هەیە.شەڕی نەوەو نەسلەكان كەمتر بەریەككەوتنی توندو زبر و ڕەق لە خۆی دەگرێت.جۆرو فۆرمی هەڵكردن و تەساموح و چاوپۆشین بوونی هەیە.یادەوەری سلێمانی لە ببستەكانەوە دەستپێدەكات،تا ڕاپەڕین و لەوێشەوە دەكەوێتە ناو جۆرێك لە بۆشایی و خۆخواردنەوە و سوڕانەوە، ئیدی لەو ساتەوە ناچارە بەبەرهەمهێنانی یادوەری دیكە.فۆرمی خۆ جیاكردنەوەو خۆ ئەدداكردنی دیكە