لە كۆچى دوایى جەلالی میرزا كەریمدا
عه‌بدوڵڵا عه‌باس
دواهەواڵى ئەمجارەى شار، شاری بینایى چاوان و شارى هەردەم وشەى پیرۆز لە ئاسمانی داگیرساو, شارى داهێنان و شیعر و شارى (گۆران), شارى سلێمانى و بەردەرگاى سەرا و (بێكەس) و دەنگى دلێرى (كامەران موكری), واى رِاگەیاند: ئەستێرەیەكى دى هەرەگەشی ئاسمانى شیعری هاوچەرخ, هێمن و لەسەرخۆ رِێى ماڵئاوایى گرتەبەر و خۆى و تیشكى كشاو ماڵئاوى لەدنیاكرد.
جەلالى میرزا كەریم, ئەو شاعیرە داهێنەر و نوێخوازە, ئەو ئینسانە خۆشی لەدنیا نەدیوەی هەركە چاوى كردەوە لە بەندیخانەدا و مەچەك بەزنجیر, دەستى لەملى ماناى وشەى شیعری پیرۆزكرد و زرِەى زنجیرى كرد بەسروودى بەرگرى و مانەوە و پێداگرى.
ئەو شاعیرەى لەسەرەتاى حەفتاكانەوە, ئەو بوو, نەك كەسی دى, ئەوانى دى دواى ئەو كەوتن, گۆمى شیعری كوردى شڵەقاند و رِێگاى بەهرەى داهێنانى رِاستەقینەى دیاری كرد و ئێمە بەدواى ئەوادا رِۆیشتین و هەڵگرى بەهرە و هونەرى ئەو بووین.
لەچەند رِۆژێ رِابووردوو دڵى شاعیرى گەورە و نیشتمانپەروەرى بەسەلیقەى تواناى داهێنان و قەدرزانى رِەوشت لە پەیوەندى و برایەتى و هێمن و ژیر و بەئەمەك لەدۆستایەتیدا. براناس و بەوەفا, ئەو ئینسانەى دەستى دەیانی گرت و خستنیە سەر رِێگاى شیعر و داهێنان و نوێخوازى و هەڵوێست, ئەو ئینسانەى ئەوەندە لەخۆبوردوو و بەئەمەك بوو, پێناسەى ناكرێ, مەگەر لەگەڵى ژیابی و كردەوەكانیت بیربێتەوە.
ئەو شاعیرە قەڵەم رِارِایەى ئەوەندە لەبازارِ و سەودا و مامەڵەى (هەڵپەى) پەیداكردنى ناو و ناوبانگدا غەدری لێ ئەكرد, چەپڵەى شیعرى بەغەدر لەو ئەدزى, كەچى ئەو هەست رِۆشانى خۆى بەخۆشەویستى وەڵام ئەدایەوە، رڕقلێبوونەوەى نەئەزانى، كردەوەیەكى نەنگیى بەرامبەر بەكەس لێنەوەشایەوە، دڵى گەورەبوو، هێندەى دڵى قوربانیانى رِاپەرِینى بەردەركى سەرا، قوربانیانى شانازى.
جەلالى میرزا كەریم لەسەرەتاى پەنجاكاندا بەگورِ هاتە مەیدانى تێكۆشان, بەنوێخوازی مووتووربە كراو, بە باوەرِى چەپرِەوى پێشكەوتنخوازانە, قەڵەمى داهێنانى خستەكار و وشەى شیعرى ئەهوَنیەوە و رِوانینى بۆ پاشەرِۆژ, تیشكۆى رِووناكبین بوو, بێ گرێ بوو, ئەو و بەدەستى ئەو چراى (رِوانگە) داگیرسا, بەڵام ویستیان لە بازارِى حەزى ناو و ناوبانگ هەموو شتێكى لێ بدزن و شیعرەكانى بسووتێنن, بەلآم پێچەوانەى ویست و خەونى رِەشی ئەوان شیعرەكانى بوون بە مەشخەڵ.
ئەو دەستى لاوانى گرت و زۆریانى خستە سەر رِێگا, رِێگاى رِۆشنى داهێنان و هەڵوێست, بەڵام ژمارەى ئەوانە كەم نەبوون بێ وەفا بوون لەگەڵیدا, لەگەڵ ناو و بەهرە و گەورەیى ئینسانى و رِۆحى شاعیرانەیدا.
سەرنووسەرى (هیواى كوردستان) بوو, كە بەهیواى هەڵهاتنى خۆرى نەتەوەی ئەژیا, رِۆژنامەنووسێكى ژیر و بێرِیابوو, ئەوبوو, مۆمى یەكەم ژمارەى گۆڤاری (بەیان) ى داگیرساند, كە بوو بە سەرچاوە و چاكترین گۆڤارى ئەدەبی لەرِەوتى رۆژنامەنووسیى كوردیدا, یەكێك بوو لەو پێنج رِۆژنامەنووسە لاوەى مۆمى یەكەم ژمارەى (هاوكارى) یان داگیرساند, سی ساڵ گەشترین رِۆژنامەى كوردى بوو.
لە رۆژى 14 ى كانوونى دووەمى 1993دا, لەشاری قەلآ و منارە, شارى شیرپاكى كوردان. دڵى ئەو ئینسانە فریشتە ئاسایە لە لێدان كەوت, زۆر هیلاك بوو, لەبەرچاومە, ئەو, لەو دووریییە, ئەزانم چەند هیلاك بوو, بەبێ خۆشەویستى نەیدەتوانى و نەیدەزانى هەنگاو بنێ, هەرئەوەش بوو هیلاكى كردبوو, هەرلەبەر ئەوەیش, بەحەق شاعیربوو, شاعیرێك, نەدەگونجا لەگەڵ بازارِى خۆهەڵكێشان بە بەرگى پیرۆزى شیعرەوە, نەیدەزانى, یان نەیدەویست شیعر بكات بە پلیكانەى زلبوون. هەرلەبەر ئەوەبوو بێدەنگی پرِ هێمای هەڵبژارد تا ئەستێرەى رِۆحى كشا. لەچارەى ئینسانى داهێنەر وانووسراوە: لەدواى مەرگی دووبارە زۆر بەشەوقەوە داگیرسێتەوە, رِۆحى جەلال لەو رِۆحە بەهێزانەبوو, لەشێوەى چلچرا داگیرسایەوە.
سەربەرز و داهێنان بەرز بنوو, ئەى شاعیرە هەرە بەسەلیقە دڵسۆزە دڵپاكە لەخۆبردووە بێ فیزەكە, ئەى شاعیرە بێ دەنگەكە, زۆر دەنگى گەورە لەبەردەمتدا, كە لەژیانى بەخششی شیعردابووى, سڵى لەوە دەكردە و بەئاشكرا و رِووبەرِووت بدوێ.
كەسێكى وەك من, كە لەیەكەم هەنگاوەوە دەستت گرتم, من دەزانم چ هاندان و دەستكراوەییەكت لەدڵدابوو, من ئەزانم چ بێ وەفایەكت بەرامبەر ئەكرا, چەند خۆشەویستیت بەخشى. چاوەرِیمان كە لە لاوانەوەت لەتۆ شاعیرتربین, چاوەرِێشمان بكە, وەك تۆ سەربەرز و داهێنان بەرز بنووین, ئەى جەلالی نوێخواز و گەورە و داهێنەرى ناوەندى شیعرى هاوچەرخى كوردى.
سەرچاوە: رِۆژنامەى هاوكارى, ژمارە (1635), 24/1/1993.
