جەماعەتی سەرەوە كێن، لە كوێوە هاتوون و بۆچی لەسەرەوەن ؟ (بێگومان بە هاوكاری پییەربوردیۆ و میشێل فوكۆ)
١
دوالیزمەكان بە تەنیا ئاستێكی ئیپستیمییان نییە، دوالیزمەكان میكانیزم و ئامرازی هەڵسەنگاندن و حوكمدان و نرخپێدان و بەرزكردنەوەو نزمكردنەوەن. دوالیزمەكان لەو كۆنتێكستەی ، تەعریفێكیان هەڵگرتووە، بارگاوین بە حوكم و بوونی ئۆنتۆلۆژی و مۆراڵی و سۆسیۆلۆژی، ئەمەش لە پێناو هەیمەنەكردن و زاڵبوون و سەپاندن و سەركوتكردن و هێشتنەوەی پەیوەندییەك كە دەسەڵات بەرهەمی هێناوەو دەسەڵات بەرهەم دێنێتەوە.
دەسەڵات لە هەموو شوێنێكە. دەسەڵات لە خوارەوەیە، دەسەڵات لە ناو پەیوەندییەكان و ناونان و ناولێنان و ڕێكخستنەكاندایە، ڕێكخستنەكان بەرهەمی فوتارو كردەو ئەكتی نواندنی گوتاریین لە پێناو هەیمەنەكردن و سەپاندن و ملكەچكردندا. كەس بۆ جەوهەرێكی پەتیی و بێگەردو بێلایەن و ڕەسەن نەگەڕێت، بۆ ئەو هێزە بگەڕێت كە بە ناوی جەوهەرو بوونێكی سابت و جێگیرو نەگۆڕەوە قسە دەكات، بەرگری لێدەكات. دوالیزمەكان لە ناو پەیوەندی بەرهەمهێنانی “مانایەكدان” كە ویست و ئیرادەی سەپاندن بوونی هەیە. باوك/ دایك، ئیمام/مەئموم، سەركردە/ بنكردە، پیاو/ ژن، منال/ گەورە، سەرەوە/ خوارەوە، گەورە/ بچووك..هتد
تەواوی ئەو دوالیزمانەی كە، لە ناو گەمەی هێزو پەیوەندی هێزەكاندایە بە مەبەست و ستراتیژی هەیمەنەكردن و جڵەوكردن. ئەگەر ئەم دوالیزمانەش وەك كانت دەڵێت؛ بە ئەپێریۆری و لە خۆیاندا بوونێكیان هەبێت، ئەوا پژەی سفری ماناو بوونن. ئەوەی بنەماو بنچینەیە بەكارهێنان و بەكارخستن و چۆنێتی ئاراستەكردن و هێشتنەوەو بەرگری لێكردن یان گۆڕینیانە، كە مانایەك دەدات، مانایان پێدەدات. كەواتە هەموو بوون و پەیوەندییەكی دوالیزمانە لە ناو ستراتتژی هەیمەنەكردن و دەست بەسەراگرتندایە. كاتێك كەسێك دەڵێت سەرەوەو خوارەوو، وەك نیتچە دەڵێت نەپرسن سەرەوەو خوارەوە چییە، بەڵكو بپرسن ئەوە كێیە باسی سەرەوەو خوارەوە دەكات.
٢
سەرەوە لە خۆیەوە دروست نەبووە، سەرەوە لە خواوە دانەبەزیووە، جەماعەتی سەرەوە لە ناو پەیوەندی خوارەوە/ سەرەوەیەكدا بوونیان هەیە. جەماعەتی سەرەوە خوا پێداو بەخشراوێكی ئیلاهی نین، ئیمتیازێكی ئیلاهیانەیان نییە، بەڵكو بەخشین و تەنازول و دانپێدانانی جەماعەتی خوارەوەیە وەك جەماعەتی سەرەوە ناسیونی. ئێمە پێویستە لە خوارەوە شتەكان ببینین، دەسەڵات و ستەمكاریی و هەیمەنەی جەماعەتی سەرەوە لە خۆسەپاندن و زاڵبوون و خۆ فەرزكردنەوەوە نەهاتووە، بەڵكو لە ئیرادەی تەسلیمبوون و ناچاریی و ئۆنتۆ-سۆسیۆلۆژیانەی جەماعەتی خوارەوە هاتووە.
من ژێرەدا و بە ناو ژیل دولوزدا، بە هاوكاری فەلسەفەی سیاسی ژیل دولوزی سپینوزا-نیتچەیی دەچمەوە سەر ئەو دیدەی سپینوزا كە ڕەواوی نەریتی فەلسەفەی سیاسی ژیل دولوزی لەسەر بیناكراوە، سپینوز دەڵێت : ئەوە چییە وا لە خەڵك دەكات كۆیلەیەتی بە ئارەزوو شەوقەوە وەرگرن و واش بزانن ئەمە ئازدی و بەختەوەرییانە؟ لێرەدا بارۆخ سپینوزاو ئیتیان دولابواسی یەك دیدیان هەیە بۆ كۆیلایەتیی و خزمەتكاری. واتە ویستێك، ئارەزوویەك بۆ هەیمەنە لەسەركراوی هەیە، ئارەزوویەك هەیە ئارەزووی کۆیلەبوون و ملكەچبوون دەكات. دەسەڵاتێك ناسەپێنرێت تاوەگو لە خوارەوە ویست و حەزو ئارەزوو خواستێك نەبێت بۆ ملكەچبوون. جەماعەتی خوارەوە ێارەزووی بوون و هەیمەنەی جەماعەتی سەرەوە دەكەن. جەماعەتی سەرەوە خواستێك ئۆنتۆ-سۆسیۆلۆژی جەماعەتی خوارەوەن. بەمشێوەیە پەیوەندی جەماعەتی سەرەوە/ جەماعەتی خوارەوە، پەیوەندی پیاو/ئافرەت، گەورە/ / بچوكدا هەیە بە ئامانج و ستراتیژی هەیمەنەو زاڵبوون و سەیتەرەكردن و سوركوتكردن و ڕێكخستن و ئاراستە كردن. ئێمە لێرەدا بە هیچ شێوەیەك ناچینەوە سەر دیدگای هیگڵی بئ پەیوەندی سەردار/ كۆیلەو پرسی دانپێدانان و ناسینەوە، چونكە بوون و فۆرمی دەركەوتنی سەروەر/ كۆیژەو پەیمانی نێوانیان و دانپێدانان بە مەوقعیەت و شوناسی هەریەكێكیان لای هیگڵ بوونێكی نەگۆڕو ئەبەدی و سابت و هەمیشەیی هەیە بە نەگۆڕیی. بەڵسم بۆ ئێمە ئەم بوونەو مانێڤستبوونی لە ناو هێزو پەیوەندی هێزو پارسەنگی هێزەكان و هاوسەنگی هێزەكاندایە، جێگۆڕكێكەرو موتەنەقیلە.
٣
جەماعەتی سەرەوەــ، هەر هیزو كەسێك لەسەرەوە لە پەیوەندیدا بە خوارەوە بوون و مانایان هەیە. واتە لەناو پرۆسەو كۆمەڵێك كردەی گۆڕان و جێگئڕكێبووندا، دەكرێت خوارەوە بچێتە سەرەوە و سەرەوە بێتە خوارەوە. ئەمەش ژە شۆڕشدا، لە شۆڕشكردندا، لەناو كردەی وشیاربوونەوەو بە ئاگاهاتنەوەدا، لەناو تێكچوونی پەیوەندی و هاوسەنگی هێزەكاندا، لەناو كردەیەكی مەعریفیدا كە ماناو بەرهەمهێنانی مانا بگۆردرێت، لە ناو كۆمەڵێك جوڵەو زەنەنی جوڵەدا كە جێگۆڕكی دەخولقێنێت. لە ناو زەرورەتی ئۆنتۆلۆژیدا، لە ناو زۆر كردەی دیكەدا. كە شۆڕشكرا، سەرەوە دێنە خوارەوەو جەماعەتی خوارەوە دەچنە سەرەوە. ئەوەی ئەمڕۆ مناڵی باوكێكە لە باو پەیوەندی باوك/ منداڵدا، سبەی دەبێتە باوك و خاوەندارێتییەكی دیكەی مناڵەكانی خۆی. بەمشێوەیە تەواوی دوالیزمەكان بوونێك جەوهەریی و ئەبەدییان نییە.
٤
بەڵام پرسیارێكی گرنگ : ئەوە چییە جەماعەتی سەرەوەی وەك سەروە ناوناوە؟ ، هێشتوویەتییەوە؟ دەیپارێزێت، بەرگریی لێدەكات؟، دەیەوێت خۆی خوارەوە بێت و ئەوانی دیكە جەماعەتی سەرەوە؟ ئەی جەماعەتی سەرەوە چۆن خۆی وەك سەروە دەپارێزێت، بەردەوامی بەخۆی دەدات؟ وە قەناحەت بە جەماعەتی خوارەوە دەكات، كە ئێوە خوارەوەن؟.
بە ڕای ئێمە پەیوەندییەكی پتەو لە نێوان كارەكانی میشێل فوكۆ و پیتەر بۆردیۆدا هەیە، میشێل فوكۆیەكی نیتچەیی هەموو شتێك لە ناو پەیوەندی هێزەكان و ئیرادەی توانایی و ئیرادەی مەقدیرەتدا ببینێت، دەكرێت پییەر بۆردیۆ هاوكارێكی باش بێت كە ئەم خۆڕاگرتن و سەركەوتن و ژێركەوتنەی هێزو ماناو چینێكنان بۆ ڕڕون بكاتەوە لە ناو دەستكەوتن و دەستگرتن و پەیداكردن و یاری بكەرو هێزەكان لە ناو كێڵگەیەكی تایبەت بە خۆیان و دەستگەیشتنیان بە یاساكانی گەمەی ئەو كایەو خاوەنداڕێتیكردن لە كاپیتاڵ و سەرنایەیەك. با شۆڕشگێڕانی دوێنێ وەرگرین كە بوون بە جەماعەتی سەرەوە لەمڕۆدا، ئەوان سەمایەو شەرعییەتی شۆڕشگێڕیی و حیكایەت و ئەفسانەكانی شاخ شۆڕش هەڵدەگرنەوە، لێرەوە دەبن بە جەماعەتی سەرەوە بەرامبەر جەماعەتی سوارەوە كە شارنشیینەكانن و شۆڕشگێڕ نەبوون، بەڵام ئەمەش ئەبەدی نییە بەڵكو لە ناو پرۆسەو كردەی كاڵبوونەوەدایە بە پێی زەمەن و كاڵبوونەوەو بە چیرۆكبوونی حیكایەت و كردە پاڵەوانییەكانیان لە شاخ.
پییەر بوردیۆ جەخت لەسەر بەیەكداچوونی كایەكان و پەیوەندی كایەكان دەكات، شۆڕشگێڕەكان بە حوكمی شۆڕشگێڕبوونیان دەچنە زانكۆكان و بەشی گرنگ و دسپلینی زانستی گرن بە پێی خواسی بازاڕ بە دەست دێنن، یاساو زانستە سیاسییەكان، لە ئێستادا خواست لە سەر ژمێریاریی و تەكنیك و بەشە تەكنیكییەكان زۆرە، بەمشێوەیە شۆڕشگێڕەكان دەستیان دەگات بە سەرمایەی زانكۆیی و لەقەب و ناونیشانی زانكۆیی و مامۆستایەتی. هەروەها دەستیان دەگات بە دەوڵەتداریی و حكومەت بەڕێوە بردن، ئەمەش دەستگەیشتن و بەدەستهێنانی سەرمایەی دەوڵەتمەداریی و سەرمایەی تەكنۆكراتیبوونە< مامۆستایەكی زانكۆ لە جەماعەتی سەرەوەیە بە حوكمی ئەو دپلۆم و ئەزموون و باونیشانە زانكۆییەی كە هەیەتی. مامۆستایەكی ئاینی كە ئیمامی نوێژكەرانە چوونكە سەرمایەی كولتوریی و زانستی ئاینی هەیە.باوك بەرانبەر مناڵەكانی سەرمایەیەكی جیاوازی كەیە كە شەرعییەت بە باوكایەتی و باوكبوون دەدات.
بەڵام سەرمایەو كاپیتاڵەكان لە ناو ( سروت و كردەی سروتیی و ئیدۆلۆژیدا) دەكرێن بە ناچاریی و خواستێك تا ئەو ئاستەی جەماعەتی خوارەوو دەگەن بەئیمانهێنانێ، كە ئەمە دەستكەوتێكی ئیلاهیانەو فیتریی و ئەزەلییە. خودا نوسیویەتی، بەخشین و فەزڵی خوایە. ئەوان، جەماحەتی سەرەوە پارە میكانیزمی سەیریان بەدەستە كە جەماعەتی خوارەوە ناتوانن بە دەستی بهێنن چوونكە ئەو سەرمایە ڕەمخیی و سیمبۆلی و كاریزماییەیان نییە. لە بیرمان نەچێت دوالیزمەكان هەمیشە لە كۆنتێكست و ناوكۆیی خۆیاندا فۆرمی دەركەوتنیان هەیە، كۆمەڵگەیەكی قەبەلیی و خێڵەكی سەرمایەی جەماعەتی سەرەوەو ئاعاو كوێخاو دەرەبەگ جیاوازە. لە كۆمەڵگەیەكی مۆدێرن و تەكنۆكرات و پیشەسازیی و مەعلوماتیدا، سەرمایەكان و جەماعەتی سەرەوە خوارەوە جیاوازن.
تەواو