هیرۆنیمۆنی بوش؛ حه‌ز و ئاره‌زووه‌كانی سانت ئه‌نتۆنی - ١٥١٣ - مۆزه‌خانه‌ی لیشبۆنه‌ Hieronymus Bosch, The Temptation of St. Anthony (central panel), ca. 1513, Museu Nacional de Arte Antigua, Lisbon.

کۆرۆنا تێرمێکی نوێی بایۆتیرۆریزم یا کۆلۆنیالیزمێکی ڤایرۆسی


Loading

(بایۆ – تیرۆریزم)  بریتییە لە هێرشی بایۆلۆژی لە ڕێگەی ناردنی  ڤایرۆس، پەتا کوشندە، ژەهر و بەکتریایەکان بەمەبەستی نەخۆشکردن و کوشتن لەلایەن تیرۆریستان و دوژمن و نەیارانی هەر دەوڵەتێکەوە بەرامبەر دەوڵەتیکی تر.   هێرشەکان یان  ڕاستەوخۆ لەڕیگەی ناردنی ڤایرۆسەکان یان ناڕاستەخۆ لە ڕێگەی ئاو ، هەوا ، خواردەمەنی ، کەلوپەل و دەرمانەوە بڵاودەکرێنەوە . لەبەرئەوە ئەگەری هەیە  ڤایرۆسەکان لە ڕێگەی تێکەڵاوی مرۆڤەکان بەتایبەت کەسی هەڵگر و توشبوو نهێنی تر بگواسترێنەوە و بە خێرایی ببنە هۆی کوشتن.

 

بایۆتیرۆریزم بە جۆر و شێوازی ستراتیژو تاکتیکی جیاواز ئاڕاستە دەکرێت و هێرشی پێدەکرێت،  لەبەر بە سەختی دەستنیشانکردن و کوشتنی  زۆرترین  هاوڵاتی  و بە یەکێک لەسەرەکیترین هەڕەشەو مەترسیەکان دەژمێردرێت بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەیی هەر وڵاتێک .

 

هێرشی بایۆلۆژی(  ڤایرۆسی)  بەبەراورد لەگەڵ  هێرشی تیرۆرستی چەکداری، مینرێژی  تەقینەوە بە  مه‌ترسیدارترین هەڕەشە دادەنریت لەسەر ژیانی هاوڵاتیان، لەبەر ئەوەش  زۆربەی  بیرمەندان و سکۆلارەکانی ئاسایشی نەتەوەیی پێیانوایە لەوسەردەمەدا هێندەی ئەگەر ڕوودانی ئەو هێرشە ڤایرۆسیە دە هێندەی ئەگەری ڕوودانی هێرشی تیرۆریستیەوە و قوربانی زۆر زیاتری لێدەکەوێتەوە .

لەو سەردەمەدا دەوڵەتان شانبەشانی کڕین و دروستکردن و بنیادنانی هێزی بەرگریان تاقیگەی تایبەت و بەستانداری جیهانی دروستدەکەن بۆ بەرگریکردن لە هێرشی ڤایرۆسی  دژی بایۆتیرۆرزم،  و جۆرەها ئامێری  سەردەمی تەکنەلۆژی بەکاردەهێنن بۆ دەستنیشانکردن و دۆزینەوەی هەر هەوڵێک کە گوومانبکرێ هێرێشی ڤایرۆسیە و دەبێتە هۆی گیانلەدەستدانی هاوڵاتیانیان.

 

لە مێژوودا پاش تاعوون و کولێرا و گرانەتا  و سیل کە مەزەندەدەکرێت بەسەدان ملێۆن مرۆڤیان کوشتبیت،  لە ساڵانی شەستەکاندا ئایدز دیارترین ڤایرۆسە کە مرۆڤایەتی توشی ترس و هەژان کردبێت دواتریش لەسەردەمی بەجیهانیبووندا ڤایرۆسی باڵنده‌ و بەرازو ئێبۆلا لە شاشەی میدیاکانی جیهانەوە ڕاگەیەنران و دواتر چارەسەریان دۆزرایەوە و نەبوونە جێگای زەندەقچونێکی جیهانی.  بەڵام ئەوەی لەگەڵ سەرهەڵدانی ڤایرۆسی کۆرۆنا دەرکەووتوە پەیامێکی جیاوازتر بە جیهان دەدات   هاوتای جیاوازی سەردەمەکە کە سەردەمی کۆلۆنیالیزمی تەکنەلۆژیایە .

 

 

کۆرۆنای سەردەمی کۆڵۆنیالی تەکنەلۆژیا  چرکە بە چرکە لە جۆرەها سەرچاوەی میدیای و سوشیال میدیاییەوە جۆرەها زانیاری دروستکراو و ئاڕاستەکراوو تەمومژاوی بڵاودەکاتەوە کە سەدانبار خێراییەکەی تیژترە لە خێرایی تەشەنەکردنی ڤایرۆسەکە و جیهانی بەگشتی توشی تۆقاندنێکی سەرسورهێنەکردوە؟!

کۆرۆنا چ زەنگێکە

کۆڕۆنا زەنگی ئاگادارکردنەوەیە بۆئەوەی بزانین لێرە بەدوا ئەو جیهانە چەندە مەترسیدارە، بۆ ئەوەی بزانین هەموو سیستەمی ئاسایشی جیهانی، سیستەمی تەندروستی جیهان ،سیستەمی بەرگری دەوڵەتان  هەموو داهێنانە زانستیەکان، هەموو چارەسەرە پزیشکیەکان ،دەرەقەتی ڤایرۆسێک نایەن کە بەچاو نابێنرێ. هەموو ئەو دژە ڤایرۆس و کامێرای پشکنین و چاودێریانە، سیستەمی پشکنینی سنوورەکان، سیستەمی ناسا لەئاسمان ناتوانن بەرگری لەو ئیزرائیلە گچکەیه‌ بکەن کە سنوورەکان ناناسێ و هاوشێوەی توڕی ئینتەرنێت بە جیهاندا ڕەگدەهاوێت؟!

 

بەدرێژایی مێژووی هاتنی پەتاو ڤایرۆسەکان گومان لەسەر دەستکردی و سروشتی بوونەکەیان هەبووە، هەندێکیان کە بە دروستکراو ناودەبرێن بەمەبەستی قڕکردنی مرۆڤایەتی وەک  قڕکردنی نەژادی و دینی و سیاسی و ئابووری لەنیوان پانخوازەکانی ئەو جیهاندا سەریانهەڵداوە ، بۆ نموونە ئێدز کە لەئەفەریقا سەریهەڵداوە تا ئێستاش  مۆرلێدان و شوناسێكه‌ مرۆڤە ڕەشپێستەکان ، بەڵام کۆڕۆنا زۆر ناڕوونە ڕاستە لە چین سەریهەڵداوە بەڵام  سنوورشکێنیە تیژەکەی زۆر گوماناویترە.

لەئێستادا دوای پیشەسازی چەک دروستکردن پیشەسازی دەرمان دروستکردن لە ترۆپکی پیشەسازیە قازانجهێنەرەکانی جیهان دەژمیردرێت. لەبەرئەوە دوورنییە چارەسەری کۆرۆناش بکەوێتە ناو ئەو بازنەی سەرمایەداریە کە ئامانجی بێت قازانجێکی گەورەی لەداهاتوودا پێ گەرەنتی بکات، یان زەنگێک بێت بەو پێکەوە بەستنی تەندروستی مرۆڤەکانی هەموو جیهان و دەستەمۆکردنیان بە هەڕەشەیەکی کوشندەی وەک کۆرۆنا لە داهاتوودا بە فۆرمی جیاوازتر.

هێرشی ئەم  ڤایرۆسە ئەوەندە کتوپڕە  هیچ لەفەیلەسوف و بیرمەندو سکۆلارەکانی جیهان تا ئێستا نەیانتوانیوە دیدی خۆیانی بە وردی لەسەر بوەشێنن، تەنها هەندێک مەزەندە هەن بۆ ئەوەی ئایا سەرهەڵدانی شەڕێکی نوێیە یان تاکتیکێکە بۆ بەدەستەوەگرتنی جڵەوی ئیمپراتۆریەتی پیشەسازی و ئابووری ئەو جیهانە و تێکڕوخاندنی سیستەمێکی جیهانییە.

 

هەموو ئاماژەکانی کۆرۆنا پێماندەڵین کە؛  جیهان بەگشتی خراوەتە کەرەنتینەیەکەوە و لەنێوان دووڕیانێکدا ماوە، یان بەرزبوونەوی ڕێژەی قوربانیەکان و تۆقاندێکی گشتگیری جیهانی بە کوشتنی هەزارەها یان دوزێنەوەی چارەسەرێکی دەرمانی دژە ڤایرۆس و ناساندنی وەکو فریادڕەسێکی گشتگیر بۆ ئەو جیهانە ،هاوشێوەی جەنگی دژە تیرۆری پاش یانزدەی سێپتەمبەر و پاراستنی ئاسایشی جیهان.

لە بەراییدا بەدیدی من، لەو سەردەمەی سەرداریەی نیولیبرالیزمدا بەتایبەت نیولیبرالیزمی ئابووری،  کۆڕۆنا کۆلۆنیالیزمێکی ڤایرۆسی نوێیە بە هەماهەنگی لەگەڵ کۆلۆنیالیزمی تەکنەلۆژیا سەریهەڵداوە. هه‌مووی بە ئامانجی تۆقاندن و هەڕەشەکردن و لەسەر تەندروستیمان چۆنیەتی خۆپاراستنمان و سەلامەت مانەوەمان كۆنترۆڵ  دەکات و  لەداهاتووشدا جیهان دەکاتە کۆلۆنیەکی تەندروستی هێدمەگرتوو.  جەنگێکی نوێ دەبێت هاوشێوەی جەنگی دژە تیرۆر لە جیهانێکی بێ سیستەمدا کە کولتورە ڕەسەنەکان دەهاڕێت  و لە داهاتوودا ئاسایشی مرۆڤایەتی بەو هەڕەشەیە دەشڵەژێنێت.

 

١١\٣\٢٠٢٠

 

 

تایبه‌ت به‌ كولتور مه‌گه‌زین –
ڕێنوس خاڵبه‌ندی تایبه‌ته‌ به‌نوسه‌ر خۆی. ولتور مه‌گه‌زین. ته‌نها دانانی لینكی بابه‌ت ڕێگه‌پێدراوه‌. هه‌موو په‌ره‌گرافێك و پۆستكردنێك بێ دانانی لینك و ناوی نوسه‌ر و گۆڤاره‌كه‌ دژی یاسای كۆپی ڕایته‌ و لێپێچینه‌وه‌ی یاسایی له‌ دوایه‌. ‌