ئامادەكردن لە فەرەنسیەوە: ئەبوبەكر جاف
كورتەیەك لە بارەی لاكانەوە
لاكان لە پاش 65 ساڵی كتێبی یەكەمی بڵاوكردەوە، پیشوترو لە سەرەتاوە سی سال خەریكی فێركردن بوو لە خەستەخانی( سانت-ئان،saint-anne) پاشان لە قوتابخانەی باڵای مامۆستایان ،L’Ecole Normale Superieur و فاكیوڵتی ماف لە پانتیۆن ، ئەمەش بە شێوەیكی قوڵ وای لێكرد تێبینی ئەقڵەكان بكات و كاریگەری لە سەریان هەبێت. نوسراوی دەستگوتارەكانی بە شێوەیكی پلەبەندی و بە دوی یەكدا هاتوو ناونا” سیمینار، سمینێر ،Seminaire، ئەمەش بیست ساڵ لەپاش مەرگی خۆی بڵاوكرانەوە ..لاكان گەورەترین فیگیوری دەرونشیكارییە لە سەڵانی 1970 دا، لە فەرەنسادا وا دەبینرێت كە مایەی هەڵگەڕانەوەی نەوەیەك ڕوناكبیر بوو بە ئاراستەكردنەوەیان بەرەو دەرونشیكاری ، ئەڵبەتە لە گەڵ زەمەنێكی درێژلە دواكەوتن و كارلەەسەركردنی و وەرگێڕانی لە وڵاتانی ئەنگلۆ –ساكسۆندا. بە توێژینەوە لە بارەی “كایەی فرۆیدی”ەوە،”،Champ Freudie .بە شێوەیەك خوێ پێشكەشكرد كە گەڕانەوەیەكە بۆ حەقیقەتێكی ڕەسەن و ئۆریژیناڵ: دەرونشیكاری گومانلێكراوە لەوەی خزابێت بەرەو ” هونەری راستكردنەی من،Orthopedie du Moi “. سەرەتا لای لاكان پێویستمان بە خوێنێكی تازەو نوێیە .
لاكان كۆمەڵێك قوتابی و موریدی دروستكرد،ئەمەش لە سەروبەندی ئەو كۆڕوكۆبەنەوەیەی كە بەرەو گرانتر ، بە كەمیی و كەمینەیەك بەشداربوون ڕۆژنامەنوسان و هونەرمەندە زۆر ناسراوە‌كان لاكان لە وێنەی : شێخێك، ئەفسانەیەك، دەجالێك، بلیمەت…. ” دەبینرا، وشەكان بە شێوەیەكی بەهێز فڕێدەدران ئەو كاتەی لای لاكانەوە دەكەوتنە جوڵەو كردار . فەلسەفە، زمانناسی و زمانەوانی، لۆژیك . ئەو داهێنەری تیۆرێكە وەك ئەوەی ئەمڕۆ” میكێل-بۆرش ژاكۆبسن وەسفی كردووە : ئامادەكردن و لۆژیك.L’ELABORATION ET LA LOGIQUE .
ژاک لاكان بە سك قسە دەكات *
لاكان دەرونشیكارێك بوو ؟ بەڵێ، بە دڵنیاییەوە –بەڵام دەرونشیكارێك كێیەو چیە؟ من وا پێشنیازی دەكەم كە دەرونشیكاری بە تایبەتكراو لەوەی هەموو شتێك بێت جا گرنگ نییە هەرچییەك بێت. ئەمەش بەو پەڕی خۆیەوە لای لاكان خۆی ڕوندەكاتەوە. لاكانیزم ڕونكراوەترین و دروەشاوەترین نمونەی ڕونكارەی كارێكتەری هەلپەرستانەو فورسەتخوازانە وبێبار و و هەزار ڕویی دەرونشیكارییە. لاكان بانگەشەی دروستكردن و چێكردنی (گەڕانەوە بۆ فرۆید،Retour a Freud) ی دەكرد ، ئەمەش لە ڕێگەی ڕاستكردنەوە ڕێككردنەوەی ئەو لادان و لە ڕێگە دەرچون و ئینحرافە جۆراوجۆرەی هاوڕێكانی لە بەرانبەر حەقیقەت و نامەی فرۆیدی. تەنیا ئەوەندە بەسە هەر یەكێك لە نوسینەكانی بخوێنینەوە، جا گرنگ نییە هەركامێكیان بێت ، بۆ ئەوەی ئەژماری ئەوە بكەین، فرۆیدەكەی لاكان زۆر بە وردی و دیاریكراوی هیچ پەیوەندی بەو
فرۆیدی مێژووییەوە نییە، لە گەڵ هەمان ئەو دژایەتییەی لە بارەی كۆمەڵێك پنتی جەوهەرییەوە هەیبووە ( ئەڵبەتە هاوڕێكانی هیچ پێویستیان بەم بە ئاگاهێنانەوە نەبوو . فرۆید ( لە ئاستی گوتارەكانی كە بەلای كەمەوە ڕون و دیار بوو) پۆزەتیڤیستییەكی پوخت و پلە نایابی كۆتاییەكانی سەدەی نۆزدەبوو، ئەمە لە كاتێكدا لاكان جگە لە ڕق و كینە دڵڕەشی بەرانبەر ئەزمونگەرایی بە شێوەیكی گشتی هیچی تری نەبوو.
فرۆید بنەماو كۆڵەكەیەكی بیۆلۆژینیتیكیانەیدا بە تیۆرەكانی لاكان، تانەو توانجی لە هەموو بیۆلۆژیگەراییەك دەگرت رەتیدەكردەوە . فرۆید بەو شێوەیە لە نارسیسیزم تێگەیشتبوو كە عیشق و خۆشەویستی خودەamour de soi، un”، بەڵام لاكان وەك نامۆبونێك دەیبینی لە ناو ئەلتێر ئیگۆیەكی وێناكراودا، alter ego amaginaire . فرۆید لە بارەی “غەریزەوە” قسەی دەكرد، لاكان گاڵتەی بە تێگەی ” زگماكی و خۆڕسكی” دەكرد. فرۆید باسی دائاوخواردنەوەو ڕەزامەندی ئارەزوی دەكرد، لاكان جەخت لەوە دەكاتەوە ئارەزوو ئۆقرناگرێت ودڵی ئاوناخواتەوە تەنیا لە نائۆقرەیی و نا ڕەزامەندیدا نەبێت dans l’insatisfaction،،لە نەبویی و نەداری سەرنەكەوتن و كەوتنە خوارەوە ،Le Manque et le ratage . فرۆید باسی لە ئۆبژێی غەریزە دەكرد، لاكان تەنیا یەك ئۆبژێی بە قوڵی ونبو perdu،، نەبێت هیچ ئۆبژێیەك ناناسێت. فرۆید لە قەدەغەسازی و یاساغكردنی ناو باووكسالاریدا لەمپەرێكی بۆ ئارەزوی ئۆدیپیانە دەبینی ، لاكان بە پێچەوانەوە لە یاسادا هەمان هەلومەرج دروستدەكات . وە هەروەها.
لە گەڵ ئەمەشدا لاكان لە گەڵ بڕوابونێكی زۆر گەورە بە خۆی ، تیۆرەكانی ناو تێكستەكانی خودی فرۆیدی دەهاوێشتەوە، بە تەلقیندانی قوتابییەكانی لە ناو توێژینەوەو ئاراستەكردنێكی پێكەنیناوی پەڕینەوەیەكی كورتكراوە لەو شوێنەی فرۆید قسەی لە بارەی دورخستنەوەیەكی زۆرەملانەو زۆردارانەی مەدلولەكان یا” ئۆبژێ بچوكەكان بە” وە دەكرد . كۆنسێپەتەكانی لاكان لە فرۆیدەوە درێژ نابنەوە ، بەڵكە بە پڕاپڕی لە جێگەیەكی ترەوە : لە هیگڵەوە، لە كۆژێفەوە، لە هایدگەرەوە، لە سارتەرەوە، لە بلانشۆو باتایەوە. پێویست بەو ناكات لە دەرەوە بە دوی هۆكارەكانی سەركەوتنە مەزنەكی لاكان لە فەرەنسادا بگەڕێین ( هەروەها شكستە جەرگبڕەكەی لە وڵاتانی ئەنگلۆ-ساكسۆندا” بونی كەڵكەڵەیەكی فەلسەفەی قاڕی”. ئەگەر لاكان سیحرو چاوبەستنی لە ڕوناكبیرانی فەرەنسی كردبێت و كردبێتنی بە سەرباز ، ئەوا لە بەر ئەوەیە لاكان خزمەتی پێكردون لە سایەی نیشانەیەكی نایابی وەك “دەرونشیكاری ” ، و لەوەی كۆمەڵێك ئیدیای بۆ هێناون كە لە( ڕۆحی زەمەنی ) فەلسەفیانەی ئەوانەوە نزیك بوو . ئەمەش لە فێل و گەمەپێكردن و چاوبەستن ، هەندێكیان تا ئیستاكەش نەگەڕاونەتەوە. لاكان، لە بەر ئەوەی خۆی یەكێك بوو لەو ڕوناكبیرە دانەبڕاو بەردەوامانەی لە هەمبەر نیشانەگرتنەوەی لە شتێك كە تازە بێت . لاكان بە زویی لەوە تێگەیشت ، دەرونشیكاری هیچ بەخت و شانسێكی نییە تا لە فەرەنسادا وەربگیرێت و پێشوازی لێبكرێت ، ئەگەر بێت و بە تامێكی فەلسەفیانەی تەواو سواغنەدرێت و ڕوتوش نەكرێت ، كارلێكراو و كاریگەر نەبێت بە لایەنگران و شوێنكەوتوانی سئهاکە”ه،H”ەكە( .هیگڵ، هۆسرڵ، هایدگەر) لە گەڵ رقبونەوە لە هەموو فۆرمەكانی بیۆلۆژیزم، پۆزێتیڤیزم یان زانستگەرایی “سێنتیزم”.
لە خوێندنەوەی تێكستەكانی ساڵانی 1930-1940 دا، ئەوانەی تایبەت و چڕكرابونەوە لە بارەی ئامادەكردنی تیۆری ” گۆڕەپان یا قۆناغی ئاوینەیی،Stade du miroir ” و لە بارەی دروستبون و پێكهاتنی وێناكراوی من، La constitution imaginaire du moi. ئێوە ناتوانن ئەوە ونكەن كە كاریگەربووە بە سەداو دەنگدانەوەو ئاوازە هیگڵییەكان: ئەو منەی لە ڕێگەی دەنگدانەوەو شكانەوەیەكی چەماوەوە دروستدەبێت لە خۆی دوردەكەوێتەوە لە ناو ئەلتێر ئیگۆیەكی وێناكراودا، كە بە كتوپڕی لە گەڵیدا دەچێتە ناو ” ململانێیەكی ئالودەبون و سیحلێكردنی بێگەردو سافەوە”. كۆی ئەمانە سەرلەنوێ نوسینەوەی دیالێكتیكی ناسینەوە و پێزانینی هیگڵییە “de la dialectique de la reconnaissance hegelienne، بە تێكەڵاوكردنی لە گەڵ كۆمەڵێك ڕەگەز لە پسیكۆلۆژیای مناڵ (هێنری ڤالۆن، شارلۆت بوهلەر، Henri walon.Charlotte buhler). كاتێك ڕوبەڕوی ئیدیای ” من ئۆبژێیەكم” دەبینەوە ( ئەمەش بە قوڵی خۆی بۆ خۆی هیگڵیانەیە ) كە لە لێكۆڵینەوەیەكی سارتەرەو هاتووە لە بارەی ترانسێندانس و تەعالیبونی من : وشیاری و ئاگایی هەمیشە “ئاگایی و وشیاریی …ێكە، بە ” ئەمەش ناتوانێت لە سەر پێی خۆی بێت و شوێن خۆی بكەوێت ،مەگەر لە ناو خودی دوری و مەودایەكەدا نەبێت، لە سایەی فۆرمی “ئیگۆ-ئۆبژێ”یەكی ترانسێندانت و موتەعالی كە لە شوێنێكدا دەیبەستێتەوەو دایدەكوتێت . ئەمەش بە هیچ كلۆجێك پەیوەندی بە نارسیزمی ساویلكانەی فرۆیدەوە نییە بۆ ئەوەی” من “دراوێك بوم ، حەوزێك بم لە لیبیدۆی بەجێماو لێسەندراوەو و دابڕاو لە ئۆبژێ.
هەمانشتیش لە گەڵ تێكستەكانی ساڵانی 1950-1960 دا ،لەو شوێنەی چەمكەكانی وەك “سوژە Sujet،” و “ئارەزوو، desir” و “نەبوو نەدار- بە بون manqué-a-etre ” و” قسەی پڕ و ئاوس parole plein،” و سیمبۆلیی، Symbolique” و ” ڕیێل ،Reel” و ” خۆشی و شادی ،jouissance”.. كۆی ئەم تێگانە لە ناو فەلسەفەی سوژەدا(فەلسەفەی خودگەرایی) پێكهاتوون و پێكهێنراون ، ئەمانە چەمگەلی نەفی و نەرێنی ڕادیكاڵانەن كە لاكان توێژینەوەی لە بارەوە كردون ، ئەمانە لەو سەروبەندەدا لای كەسانی تریش بەكارهاتوون.
لە سەردەمی دەستە گوتارەكانی كۆژێڤ لە بارەی فینۆمینۆلۆژیای ڕۆحی هێگڵەوە ، ئەو دەستگوتارانەی (ڕایمون كونۆ،Raymond Queneau ) لە ساڵی 1947 پەخشی كردبوون( لاكان لەم كۆرسانەدا ساڵی 1930 ئامادەبوو ، بەڵام وا دەردەكوێت لەوكاتانەدا سودمەند نەبوبێت و لە دواتر سودمەند بوبێت و بەرهەمی هێنابێتەوە ) .بە شێوەیكی تایبەتی لە بارەی ئارەزوی لاكانییەوە هیچ پەیوەندییەك بە دیناكرێت لە گەڵ “ئارەزووی، Wunsche ” فرۆیدیدا وشەیەكی تری بەكار هێناوە وەك ،Begierde، ئەمەش وشەیەكی ترە بۆ ئارەزوی هیگڵیانە و سەرلەنوێ و چاككرابێتەوە لە لایەن كۆژێڤەوە لە ناو ئەو پەراوێزو قسەوباسانەی لە بارەی (دیالێكتیكی سەردارو كۆێلەو، Dialectique du maitre et de L’Esclave)ە كردونی .، كۆژێڤ دەڵێت ئارەزو بە دروستی وتەواوی نابێتە مرۆیی و ئینسانی لەوكاتەی خودی خۆی نەفی دەكات و ڕەتی دەكاتەوە وەك ئارەزوییەكی گیانلەبەرانە ، بیۆلۆژیانەی، ( وەك ” پێویستی ” لاكان بە “پێویستی، besoin “، وەریگێراوە و بەكاریهێناوە ) هەر ئۆبژێیەكی ئەزمونی و بە دەستخستن و بە دەستهێنان بۆ “ئۆبژێ” نا-ئۆبژێیەك : ئارەزوی سوژەیەكی تری مرۆیی . ئارەزوی ئینسانی ” ئارەزوێكی ئارەزوی ئەویترە ،le desir humain est un desir du desir de l’autre “.، یا بەشێوەیكی تری وتن ئارەزوییەكی ساف و بێگەرد ، بۆش و چۆڵ و بێ ئۆبژێیە ،vide ، sans objet، هەر لە بەرئەمەی كە ئەو ناتوانێت خۆی مانێڤست بكات و خۆی بناسێتەوە وەك وێنەو ئەوەی لە ناو ” ململانێی مەرگ لە وەهم و ئالودەبونێكی ساف و بێگەردا” بێت ، لەوێ كە مرۆڤ ژیانی بیۆلۆژیانەی دەخاتە ناو گەمەو یارییەكەوە، ئەمەش لە رَێگەیەكی تەواو بێگەردو سافی بێ موقابیل ، و ” سەروەریانە “، وەك ئەوەی ژۆرژ باتای دەڵێت، بۆ هیچ،pour rien”
سەرجەمی ئەم لێكۆڵینەوانە لای لاكان دەبینرێت :” ئارەزوی ئینسان، ئارەزوی ئەویترە ،Le Desir de l’homme est le desire de l’Autre، ئارەزوی هیچ و مەرگ ، كە هیچ ئۆبژێیەك ، بە تایبەت ئۆبژێی منی وێناكراو،le moi imaginaire هەرگیزاو هەرگیز ناتوانێت تتَری بكات و ڕەزامەندی بكات و دڵی پێی ئاوبخواتەوە . سوژەی ئارەزو ، واتە زۆر بە كورتی ، بۆ خۆ-بون “pour-soi” نێگەتیڤبون و نەرێنییەكی –ترانسێندانسی ڕادیكاڵ كاتێك نەفی خۆی دەكات و خۆی تێدەپەڕێنێت بە بەردەوامی و هەمیشەیی وەك” ئۆبژێیك لە خۆیدا ،en-soi “،” ،” ئەوە نییە كە ئەوەیە ، بەڵكە ئەوەیە كە ئەوە نییە،il n’est pas qu’il est et il est ce qu ‘il n’est pas” (بە وەرگیراوی لە هێگڵەوە ئەمەش لە ڕێگەی كۆژێڤ و سارتەرەوە). كاتێك لە ناو زمانێك بە ئاراستەیەك خۆی وەردەچەرخێنیت و ڕوی خۆی وەردەگێرَێت ئەمەش لە زیادەوە بۆ زیاترلە پاش ئەو دەستپێكردنەی ساڵانی 1950. لە میانەی خوێندنەوەی دو سۆسیور دیسانەوە لە ژێر ڕۆشنایی هیگڵ و كۆژێڤ و بلانشۆ. ئەمەش ئەو پارادۆكسە مانیڤستبوەی ئەم نەرێنی و نێگەتیڤیتێیە شتەكان بەتاڵ دەكاتەوە ،” دەیكوژێت ،” ڕیێلReel ، ئەوەی ئەم لە بارەیەوە قسە دەكات لە گەڵ وەرگرتنی خودی سوژەی قسەلەبارەوە كراو. هەركاتێك سوژە ویستی لە ناو حەقیقەتی خۆیدا خۆی بدوێنێت ، ئەوا زیاتر شكست بە خۆی دێنێت، خۆی وندەكات، خۆی دەكاتە نا ئامادەبو و لێر نەبون ، ئەمەش زیاتر ئەو حەقیقەتە مانێڤستدەكات ئەویش خۆ وێرانكردن و خۆ لە كیسدانە . زمان ئەلێسیای ،”هایدگەر” ،aletheia سوژەیە، قوڵایی نادیاری دەركەوتن و ئاوابونێتی ،abyssale apparition -disparition son .
سەرجەم ئەمانە، درێژی و بە ڕونكراوەیی هەوڵی نوسینیانمداوە لە كتێبێكدا لە بارەی لاكانەوە* ، لە خۆیاندا و بێزاركەر و وەرسكەر و توڕەكەر نین . كەس ناتوانێت خەون بە سەرزەنشتكردن ماندوبونەوە بیبینێت لەوەی فەلسەفەی بە وەحی بۆ هاتبێت بە تایبەت لە سەروبەندی بیركردنەوەی ئەو سەلردەمەدا ، ئەگەر چی لاكان كەڵكەڵەو خولیای ئەوەی هەبووە كە باسی سەرچاوەكانی نەكات و ناویان نەهێنێت، كەسیش گلەیی ئەوەی لێناكات بۆچی بەرانبەر فرۆید بە ئەمەك و نمەكگیر نەبووە ،( بە هەرحاڵ من خۆم نا، نوسەر). ئەوەی دەبێت گلەیی و گازەندەی لە سەر بكرێت و سەركۆنە بكرێت، بە پێچەوانەوە ئەو بانگەشەو لاف و گەزاف لێدانەیەتی كە بە ئەمەك و نمەكگیری فرۆید بووە ، لە گەڵ پێشكەشكردن و بەرچاوخستنی فەلسەفە تێكەڵ و پێكەڵەكەیەی وەك حەقیقەتێكی دەرونشیكاری. لە ڕاستیدا شتێك هەیە پاڵپێوەنراوی كۆمەڵێك ئیدیایە ئەمەش ڕێژەیەكی زیاد نرخی پێداوەو گرانكراوە لە لای خەڵ و جەماوەر ،لە چەشنی كردەی فەلسەفەكردن جا گرنگ نییە هەر فەیلەسوفێك بێت : بەم ئەژماركردنە لاكان بە شێوەیەك دەردەكەوێت لە وێنەی شوێنكەوتەو میراتگرێكی زۆر ئاسایی و سادە . شتێكی تر دروستكردن و پیشەسازی قسەكردنە لە وێنەی (دەمی سێبەر”) لە بارەی نەستەوە، وە وای لێبكەیت كۆمەڵێك تێز گۆ بكات كە بە تەواوی و دروستی و پڕاو پڕی لە دوا كتێبی هایدگەر یا بلانشۆدا دەبینرێت : ” من ،حەقیقەت، من قسە دەكەم” .پێگەی گوتارەكە حەقیقەتێكی ڕونە لەوەی بە تەواوی جیاوازە . لە دۆخێكدا نوسەر ئاماژە بۆ ئیدیا تایبەتەكانی خۆی دەكات كە بەرپرسیارێتی هەڵدەگرێت ، لە جێگەیەكی تردا وا لە كەسێك دەكات بە سك قسەبكات ،ئەمەش هەموی بە ڕەتكردنەوەی، ئەمەش لە پێناوی هیچ : شێوازو هەڵسوكەوت نواندنێك لە وێنەی قەشەیەك یا دامەزرێنەری ئاینێك.
لاكان جەخت لەوە دەكاتەوە :” فرۆید پێمان دەڵێت كەx ” ،لە پاش چی پێشنیار دەكات بۆ نەكوڵاویی و پێنەگیشتنی خۆی ، ئەمەش زۆر بە دیاری كارتێكراوە لە لایەن دواهەمین فەلسەفەی ئەو چركەساتەوە . ئەو ئەوە ڕادەگەیەنێت :” پراتیكی شیكاری ئەوەمان فێر دەكات كە y” هەموو راڤەكارو شیكەرەوەیەك ئەگەر شوشەیەكی هەبێت بە باشی ئەزانێت كە z “- لە پاش چی هەوڵی پەڕینەوە دەدەات وەك نامەیەك لە پۆستدا دەرپەڕێت ،جا گرنگ نییە چ چەمكێكی نوێ بێت. ئەگەر فرۆید تێۆرە بیۆژینەتیكییەكانی خۆی لە ناو نیشانەكانی نەخۆشی و خەونی نەخۆشەكانیدا بخوێنێتەوە ، لاكان لای كۆژێڤ و سۆسیور و فرێژ دەخوێنێتەوە: هەمان فڕێدان و هاوێشتن و دەرپۆقینی تێڕامانی و بیركردنەوەیی ، هەمان كەڵكەڵەو خولیا و حەزی زگماكیانەی بۆ پێشنیاركردن و پێشكەشكردنی ئیدیاو گریمانەكانی لە ژێر سایەی فۆرمی ” كردەگەلی تێبینیكراو ، faites observes”، یا پراتیكی شیكاریانەو شیكاری پراتیكیانە. ( لەم ڕوانگەیەوە لاكان بە لای كەمەوە قوتابی و موریدێكی بەئەمەك بووە بۆ دامەزرێنەری ئاینەكە ). چۆن گوێگرەكانی خۆشحاڵنەبون لەوەی فەلسەفە دڵگیرو پەسەندەكەی لە نەستیدا بدۆزنەوە ، شەرعییەت و ڕەوایەتی لە ڕێگەی “دەرونشیكارییەوە، وە چۆن ئەوان نا ڕازی و قایلبون لەوەی ئەمە زانستی زانستەكانە ، لە كاتێكدا وا دەردەكەوت بەشداریكەر بوبێت لە ڕەوتی پێشكەوتنە زۆر كۆنەكانی بیركردنەوەدا ” . دەرونشیكاری دەبێتە هەموو شتێك، هەموو شتێك داگیر دەكات ، بەڵام وا بوو، لە ڕابردودا،چونكە لاكان پێستو كەوڵێكی لێ دروستكرد گرنگ نییە چییە.
بەمشێوەیە، ئەمە ئەوەیە كە بێزارو وەڕسكرە ، لە كۆتاییدا ، نەك بەو پێیەی لاكان فەیلەسوفێك بووە ، بەڵكە ئەوەی ڕەتكردۆتەوە و ئەفەرۆزیكردووە، لە داپۆشین و پەردە بەسەردادانی دوا چەمكەكانی لەوەی بازاڕیان بۆ گەرم بكات وئاهەنگیان بۆ گێرێت و بانگەشەیان بۆ بكات ، لە ژێر سیبەری دەسەڵاتێكی ( پراتیكی شیكاری ” كە بە تەواوی ئەفسانەییە . ڕوناكبیرانی فەرەنسا زۆر گران باجەكەیاندا بۆ گەڕان بە دوی ئارەزوكانی لە سەر قەنەفەكەی ، ئەگەر ئەیانزانی كە دەیاتوانی هەمان حیكمەتەكانی لاكان لە چاپكراوە گیرفانییەكانی كۆژێڤ و هایدگەر و بلانشۆ دا دەدۆزنەوە ؟.
• میكیل بۆرش- ژاكۆبسین. پرۆفیسۆری ئەدەبی بەراوردكاری لە زانكۆی واشنگتۆن لە باوك و داكێكی دانماركی لە دایك بووە ، فەلسەفەی لە فەرەنسا خوێندووە، ئێستاكە لە وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دەژی. هەڵگری ڕەگەزنامەی “دانماركی، فەرەنسی ، ئەمەریكی)، یەكیچكە لەو كەسانەی ڕۆڵێكی گاریگەرو بەرچاوی هەیە لە بەشداریكردن لە نوسینی “كتێبی ڕەشی دەرونشیكاری” . تێزەكەی لە بارەی “سوژەی فرۆیدییەوەیە” ، خاوەنی چەندین لێكۆڵینەوەو توێژینەوەیە لە هەردوو بواری دەرونشیكاری و پزیشكی دەرونی
**Mikkel broch-jacobsen،Lacan،le Maitre absolu،paris Flammarion ،1990
سەرچاوە :
1-كتێبی ڕەشی دەرونشیكاری ، ژیانكردن، بیركردنەوە، ڕێگابڕین بە باشتر بە بێ فرۆید،LE LIVRE NOIR DE LA PSYCHANALYSE،VIVRE،PENSER ET ALLER MIEUX SANS FREUD،
Editions des arenes ، paris ، 2005. sous la direction de: Cathrine Meyer avec;
Mikkel Borch-jacobsen
Jean Cottraux
Didier Pleux
Jacques van Rillae
2- ellipses،paris،2002 Le vocabulaire de Lacan، Jean-Pierre Clero ،
سه‌رچاوه: بابه‌تی گۆڤاری مه‌ده‌نیه‌ت